მშობლები ყოველთვის ცდილობენ, მიუხვდნენ თავიანთ პატარებს მაშინ, როცა ისინი ჯერ ვერ ლაპარაკობენ. კომუნიკაცია ჩვილებთან საკმაოდ რთულია. თუმცა არსებობს სხვადასხვა ხერხი, რომელთა ცოდნაც დაგეხმარებათ, მიხვდეთ, რას საჭიროებს ბავშვი კონკრეტულ მომენტში. ტირილი, სიცილი, სხვადასხვა ჟესტი მშობლებს კომუნიკაციის დამყარებაში ეხმარება.
გთავაზობთ რამდენიმე
მეთოდს, რომელიც სანამ პატარა ლაპარაკს ისწავლის, მისი საჭიროებების მიხვედრაში დაგეხმარებათ:
ტირილი
1.ტირილი ძილის გამო
ძილის ნაკლებობის გამო ყველა ადამიანი გაღიზიანებული და უხასიათოა. ასევე ხდება ბავშვებშიც განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც სურთ ძილი და ვერ ახერხებენ დაძინებას. ამ დროს მათ ახასიათებთ გრძელი, გაბმული ტირილი, რომლითაც წუწუნს და უკმაყოფილებას გამოხატავენ.
2. ტირილი შიმშილის გამო
თავიდან ეს „უბრალო“ ტირილია, თუმცა თუ მშობლის მხრიდან საჭირო რეაგირება არ მოჰყვება, შესაძლოა ისტერიულ ტირილშიც გადაიზარდოს. ამ დროს ბავშვი განსაკუთრებით ამოძრავებს თავს, ასევე ტუჩების უჩვეულო მოძრაობით გამოსცემს ბგერებს, რაც იმის მანიშნებელია, რომ ბავშვს შია.
3. ტირილი ტკივილის გამო
ასეთ დროს ტირილი ჩვეულებრივზე მეტად ხმამაღალი და ხანგრძლივია. ტკივილის სიძლიერესთან ერთად იმატებს ისტერიულად ტირილიც. როდესაც ბავშვი იღლება, ტირილს დაბალ ხმაზე აგრძელებს.
4. ტირილი დისკომფორტის გამო
როდესაც ბავშვს ძალიან სცივა, სცხელა ან საფენის გამოცვლა სჭირდება, ტირილი უწყვეტი და ძალიან მწყრალია (ემოციური, გაბრაზებული). ასევე დისკომფორტს უკონტროლო მოძრაობებით და ხერხემალში მოხრითაც გამოხატავენ.
5. ტირილი, რომლითაც ახალშობილი თავისთან „გვიხმობს“
თუ ბავშვი 5-6-ჯერ წამოიტირებს, შემდეგ კი წყვეტს და 20 წამში ისევ აგრძელებს, სურს, ვინმემ ხელში აიყვანოს და გაართოს. თუ მასთან არავინ მივა ტირილის ციკლი ისევ გაგრძელდება.
6. ფსიქოლოგიური ხასიათის ტირილი
შებერილობის, გაზების, შარდვის ან დეფეკაციის გამო ბავშვი ხშირად გრძნობს დისკომფორტს, რასაც ხანგრძლივი, უწყვეტი ტირილით გამოხატავს.
7. ტირილი არასასურველი გარემოს გამო
ამ ტიპის ტირილი შესაძლოა, სხვადასხვა მიზეზის გამო იყოს გამოწვეული. მაგალითად, როდესაც ბავშვს არ მოსწონს გარემო, რომელშიც ცხოვრობს. ის ამ ჟესტით გამოხატავს უკმაყოფილებას.
მოძრაობა
1. ზურგის მოხრილობა (თაღოვანი)
ეს მოძრაობა 2 თვემდე ბავშვებში ძალიან სპეციფიკურია. შესაძლოა, იგი გამოწვეული იყოს, მუცლის არეში მწვავე ტკივილით. ახალშობილი უკვე დანაყრებულია თუ ასე საკვების მიღების შემდეგ იქცევა. გარდა ამისა, 2 თვის შემდეგ ბავშვები ამ ჟესტით დაღლილობასაც გამოხატავენ.
2. მუშტის შეკვრა
როგორც წესი, ახალშობილები მუშტს კრავენ შიმშილის დროს. თუ თქვენი პატარას ეს ჟესტი არ გამოგეპარებათ, შეძლებთ თავიდან აირიდოთ ტირილი და სხვა სახის უსიამოვნება.
3. ყურზე ხელის ჩაჭიდება
ეს ჟესტი უმეტესად იმის მანიშნებელია, რომ ბავშვი საკუთარ სხეულს იკვლევს და იძიებს ახალ დეტალებს. მაგრამ თუ ეს მუდმივად გრძელდება, უმჯობესია, საკონსულტაციოდ მიმართოთ ექიმს.
4. მხრის უცაბედი შეკუმშვა
ეს მოძრაობა ხშირია შიშის დროს. მაგალითად, როდესაც ბავშვს ესმის ხმამაღალი ხმები ან ხედავს მკვეთრ შუქს.
5. თავის ბრუნვა
ბევრი ბავშვისთვის ეს მოძრაობა დამაწყნარებელია. როდესაც ძილისთვის ემზადებიან ან დამშვიდებას ცდილობენ, პატარები ამ ჟესტს მიმართავენ.
6. ფეხის აწევა
ეს მოძრაობა გამოხატავს მწვავე და ძლიერ ტკივილს. ასე ბავშვები ტკივილის შემსუბუქებას ცდილობენ.
ამ ჟესტების ცნობა დაგეხამრებათ ზუსტად გაიგოთ, თუ რა სურს ბავშვს. მნიშვნელოვნად შეამცირებს კომუნიკაციის სიმცირით გამოწვეულ სტრესს და ხელს შეუწყობს კონტაქტის დამყარებას თქვენსა და ახალშობილს შორის.
„მუქარა ეს არის ძალადობა ბავშვზე, შესაბამისად ამის გაკეთება არის მიუღებელი,“ - ფსიქოთერაპევტი ნათია კუჭუხიძე
ფსიქოთერაპევტი ნათია კუჭუხიძე ბავშვის მიმართ მუქარის გამოყენების მიუღებლობაზე საუბრობს და აღნიშნავს, რომ მუქარა არასდროს ამართლებს:
„მიუხედავად იმისა, რომ ჩემი შვილი ძალიან ცუდად ჭამდა, არასდროს ვემუქრებოდი. მე უბრალოდ ვთავაზობდი სხვა რამეებს, სახალისო საკვებს. შეგვიძლია ვიყოთ უფრო კრეატიულები, გავაფორმოთ საკვები. ყველაზე ცუდია, როდესაც დასჯის მსგავს მეთოდს მივმართავთ, რომელიც არ ამართლებს. ბავშვი არაფერზე აღარ რეაგირებს. ერთხელ დაემუქრეთ, მეორედ, მესამედ და რომ არ ასრულდა მუქარა, მას აღარ სჯერა.“
ნათია კუჭუხიძის თქმით, მუქარა ძალადობაა და მისი გამოყენება დაუშვებელია:
„ბავშვი განცდებით ოპერირებს. მან ზუსტად იცის, როდის რას განიცდის მშობელი. ერთმნიშვნელოვნად უნდა ვიცოდეთ, რომ მუქარა ეს არის ძალადობა ბავშვზე, შესაბამისად ამის გაკეთება არის მიუღებელი. ის, რომ ჩვენ ვერ ვახერხებთ ჩვენი ემოციების მართვას, არის ჩვენი პრობლემა, ბავშვის პრობლემა არ არის. ნებისმიერი სახის მუქარა არის ძალადობა. რა ასაკისაც უნდა იყოს, ბავშვს უნდა შევთავაზოთ არჩევანი. ჩემი შვილი ჭამდა მარტო ორ წვნიანს, ბორშს და გუფთას. ეს იყო დიდი შრომის შედეგად მიღწეული.“
ნათია კუჭუხიძე აღნიშნავს, რომ ბავშვთან ურთიერთობისას სხვადასხვა მეთოდის გამოყენებისას დიდი მნიშვნელობა აქვს მის ასაკს:
„პირველ რიგში, უნდა გავითვალისწინოთ ბავშვის ასაკი. ორ წლამდე ასაკის ბავშვი სხვაგვარად აღიქვამს გარემოს, ორიდან შვიდ წლამდე ასაკის ბავშვი - აბსოლუტურად სხვაგვარად. თერთმეტი წლიდან ბავშვები ისევე აღიქვამენ გარემოს, როგორც ჩვენ. მუქარა ნებისმიერ ასაკში ძალიან მაღალი რისკის შემცველია, განსაკუთრებით მცირეწლოვანებთან. ბავშვი ფიქრობს, რომ მისთვის სამყარო არ არის უსაფრთხო, სანდო. ის ფიქრობს: „საკმარისია მე ცოტა გავჯიუტდე ან გავბრაზდე და ჩემზე უარს იტყვიან.“ ვერ ვიტყვი, რომ ეს ბავშვს მთელი ცხოვრება გაჰყვება. ადამიანების ფსიქიკა განსხვავდება ერთმანეთისგან. რამდენიც ვართ, იმდენი განსხვავებული ფსიქიკაა. რისკ-ფაქტორებია ჩვენი მოწყვლადობა, გენეტიკური განპირობებულობა, გარემო, რომელშიც ვიზრდებით. რამდენადაც მხარდამჭერია ოჯახი ჩემი, რამდენადაც მისაღებია მათთვის ჩემი გაბრაზება, იმდენად დაცული ვარ. როდესაც გველოდებიან, როდის დავასრულებთ ჩვენს ტრაგედიას, ე.ი. მათთვის ეს მისაღებია.“
„ბავშვი თვითონ ისწავლის მუქარას, ის ისევე იოპერირებს, როგორც ოპერირებდნენ მასთან მშობლები, პედაგოგები. ეს ასე არ ხდება ყოველთვის. დამცავი ფაქტორებიც ბევრია. ყოველთვის არსებობს ოჯახში თუნდაც ერთი ადამიანი, რომელსაც ესმის ჩვენი. ის გვახალისებს, გვეუნება: „არაუშავს, დედა გაბრაზებულია." პედაგოგს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს. შეიძლება იყოს ძალიან დესტრუქციული ოჯახი, იყოს ბევრი რისკ-ფაქტორი ბავშვისთვის, მაგრამ თუ პედაგოგი მხარდამჭერი ადამიანია, მას შეუძლია გააძლიეროს ბავშვი. შეურაცხყოფა არის ძალადობა, ღირსების შემლახველი მიმართვა არის ძალადობა. ნებისმიერი ძალადობრივი ქმედება იწვევს უკუქმედებას. ჩემთვის ქალბატონებს ხშირად უთქვამთ: „იცით მე დედა როგორ მცემდა? მე ისე არ ვცემ.“ მთავარია ღირსება არ შევულახოთ ბავშვებს. მოვექცეთ პატივისცემით,“ - აღნიშნავს ნათია კუჭუხიძე.