„4 კილო და 600 გრამი დავიბადე, სახელიც ექიმებმა დამარქვეს,“ - აფხაზეთის ომის დროს ჭუბერის გზაზე დაბადებული გოგონას დაუჯერებელი ისტორია

„არტერიული ჰიპერტენზია გლობალურად სიკვდილიანობის წამყვან მიზეზად რჩება, ამ დაავადების გართულებით წელიწადში 10,4 მილიონი ადამიანი იღუპება. არტერიული ჰიპერტენზიის მქონე პაციენტთა 50% - ზე მეტს აქვს გულ-სისხლძარღვთა დაავადებით გართულების რისკი. არაკონტროლირებულ არტერიულ ჰიპერტენზიას სერიოზული გართულებები მოსდევს, შეიძლება განვითარდეს ინსულტი (იშემიური ან ჰემორაგიული), აორტის ანევრიზმა ან /და განშრევება, სტენოკარდია, თირკმლის ქრონიკული უკმარისობა, თვალის ბადურის დაზიანება.

ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის შეფასებით, ინსულტების 54% და გულის იშემიური დაავადების შემთხვევების 47% არტერიული წნევის პირდაპირი შედეგია, ამდენად, არტერიული ჰიპერტენზია წარმოადგენს გულ-სისხლძარღვთა ავადობისა და სიკვდილიანობის ერთ-ერთ მთავარ რისკფაქტორს. ბოლო ათწლეულების განმავლობაში ინსულტის შემთხვევების კლება დიდწილად გამოწვეულია არტერიული წნევის ადეკვატური კონტროლით“ - რამაზ ბათავანი.

საკითხის ირგვლივ, MOMSEDU.GE გთავაზობთ ინტერვიუს 30-წლიანი პროფესიული გამოცდილების მქონე, „ნიუ ჰოსპიტალსის“ კარდიოლოგიის მიმართულების ხელმძღვანელ რამაზ ბათავანთან.

- რა არის არტერიული ჰიპერტენზია?

რამაზ ბათავანი: „თანამედროვე სამედიცინო სახელმძღვანელოები არტერიულ ჰიპერტენზიას განმარტავენ როგორც არტერიული წნევის 140/90 მმ. ვწყ. სვ. და მეტად მომატებას. არტერიული წნევა არა სტატიკური, არამედ დინამიური მაჩვენებელია და ფიზიკური დატვირთვისა თუ ფსიქოემოციური მდგომარეობის მიხედვით იცვლება. ჯანმრთელ ადამიანებში წნევა ფიზიკური დატვირთვის დროს იმატებს, ხოლო მოსვენებისას ნორმას უბრუნდება. არტერიული ჰიპერტენზიის დროს კი წნევა, როგორც მოსვენების, ისე დატვირთვის დროს სცდება დასაშვები ნორმის ფარგლებს.

- არტერიული ჰიპერტენზიის რა ფორმები არსებობს და როგორი სიმპტომებით ხასიათდება?

რამაზ ბათავანი: „არტერიული წნევა კლასიფიცირდება, როგორც პირველადი (ესენციური) და მეორადი. ესენციური ჰიპერტენზიის მქონე პაციენტებში არცერთ კლინიკურ მეთოდს არ შეუძლია განსაზღვროს არტერიული წნევის მომატების კონკრეტული მიზეზი. მეორადი არტერიული ჰიპერტენზია გამოწვეულია რომელიმე ორგანოს პათოლოგიით. ჰიპერტენზიის მქონე პირთა 10-15%-ს აქვს პოტენციურად განკურნებადი მიზეზით გამოწვეული მეორადი ჰიპერტენზია. მეორადი ჰიპერტენზიის მიზეზებია: თირკმლის არტერიის სტენოზი, ჰიპერალდოსტერონიზმი ან ფეოქრომოციტომა. პაციენტს, რომელსაც აწუხებს რეზისტენტული არტერიული ჰიპერტენზია, არტერიული წნევა ადეკვატურად ვერ კონტროლდება მაშინაც კი, თუ ის რეგულარულად იღებს დანიშნულ მედიკამენტებს. უხშირესად არტერიული ჰიპერტენზია იწყება კონკრეტული სიმპტომის გამოვლენის გარეშე, ზოგჯერ მისი დიაგნოსტირება შემთხვევითი გაზომვის დროს ხდება, ამიტომ რეკომენდებულია, რომ ამ დაავადების საწყის ეტაპზე გამოვლენისა და მკურნალობის მიზნით, მოზრდილმა ადამიანმა ჩაიტაროს შესაბამისი სკრინინგი: 24- საათიანი ამბულატორიული წნევის მონიტორინგი. სიმპტომები, რომლებიც ახასიათებს არტერიულ ჰიპერტენზიას მოიცავს: თავის ტკივილს, თავბრუსხვევას, სუნთქვის გაძნელებას, დაღლილობას, მოთენთილობას, ზოგჯერ ცხვირიდან სისხლდენას“.

- რა არის ნორმა?

რამაზ ბათავანი: „ოპტიმალურია თუ წნევა არ აღემატება 120/80-ს, ნორმალური წნევის ციფრების მერყეობს 120-139/80-85 ფარგლებში. 18-იდან 40 წლამდე ქალების ნორმა 110/68, ხოლო ამავე ასაკის მამაკაცებში 119/70 ფარგლებშია, 60 წელზე მეტი ასაკის ქალებსა და მამაკაცებში კი - 135/70. ზრდასრული მოსახლეობის თითქმის 1/3-ს აქვს მომატებული არტერიული წნევა. ამერიკის კარდიოლოგიური საზოგადოებები თავიანთ უახლეს რეკომენდაციებში არტერიული წნევის მნიშვნელობებს 130–139/85–89 მმ. ვწყ. სვ. დიაპაზონს მიიჩნევენ, როგორც I ხარისხის ჰიპერტენზიას, მაგრამ აქვე აცხადებენ, რომ საწყის ეტაპზე მკურნალობა უნდა წარიმართოს მედიკამენტების გარეშე. ევროპული გაიდლაინებით კი ეს მაჩვენებელი (130-139/85-89) აღიარებულია, როგორც ნორმის ზედა დიაპაზონი და რეკომენდებულია ჩატარდეს მედიკამენტური მკურნალობა მხოლოდ იმ პაციენტებში, რომელთაც აქვთ გულ-სისხლძარღვთა დაავადების ძალიან მაღალი რისკი.“

- როდის უნდა მიმართონ პაციენტებმა ექიმს?

რამაზ ბათავანი: „მინიმალური სიმპტომების გამოვლენისთანავე რეკომენდებულია ექიმის კონსულტაციის მიღება, თავის ტკივილის, ზოგადი სისუსტის, ადვილად დაღლის, გულის ფრიალის სიმპტომები აუცილებლად საჭიროებს გამოკვლევასა და შესაბამისი ზომების მიღებას. ასევე უნდა გვახსოვდეს, რომ არტერიული ჰიპერტენზია საწყის ეტაპზე შეიძლება იყოს შენიღბული და პაციენტს არ ჰქონდეს გამოხატული ჩივილები. გვხვდება შემთხვევები, როდესაც მომატებულ წნევას ზოგიერთი პაციენტი არ ანიჭებს დიდ მნიშვნელობას და თვლის რომ ეს მისი წნევაა, ამგვარი მიდგომა საფრთხის ქვეშ აყენებს ორგანიზმის სხვა სისტემებს. ადეკვატური მკურნალობის გარეშე არტერიული ჰიპერტენზია გარდა გულ-სისხლძარღვთა სისტემისა, აზიანებს თავის ტვინს, მხედველობასა და თირკმლებს.“

- როგორ მკურნალობთ არტერიულ ჰიპერტენზიას?

რამაზ ბათავანი: „არტერიული ჰიპერტენზიის მკურნალობა ძირითადად მედიკამენტურია, მოწოდებულია სხვადასხვა ჯგუფის წნევის დამწევი პრეპარატები, როგორც ცალკე, ასევე კომბინირებული სახით. მათ მოქმედების განსხვავებული მექანიზმები აქვთ, ბუნებრივია, რომ ყველა პაციენტს არ შეიძლება ერთი და იმავე პრეპარატით ვუმკურნალოთ. როგორც წესი, არტერიული წნევის დამწევი პრეპარატების შერჩევა ხდება პაციენტის ასაკის, თანმხლები დაავადებების, კლინიკური და ლაბორატორიული მონაცემების გათვალისწინებით, ამიტომ ექიმის კონსულტაცია არის ძალიან მნიშვნელოვანი, თვითმკურნალობამ შეიძლება საფრთხე შეუქმნას პაციენტის ჯანმრთელობას.“

- რა უნდა გაითვალისწინონ ადამიანებმა, რომელთაც არტერიული ჰიპერტენზია აწუხებთ?

რამაზ ბათავანი: „პაციენტებმა, რომელთაც მაღალი წნევა აწუხებთ, უნდა გადახედონ საკუთარ ყოველდღიურ რეჟიმს, პირველ რიგში, საჭიროა სწორი კვება, სტრესის შემცირება, ზომიერი ფიზიკური აქტივობა, წონის დაკლება, ქოლესტერინის დიეტის დაცვა, სუფრის მარილის შეზღუდვა, თამბაქოს მოწევის შეწყვეტა, ალკოჰოლური სასმლის მინიმალურად მიღება და პერიოდულად ექიმთან ვიზიტით არტერიული წნევის სათანადო კონტროლის მიღწევა.“

R.