დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„მე სარტყელის გამოყენების წინააღმდეგი უფრო ვარ, ვიდრე ჭოჭინის,“- პედიატრი ინგა მამუჩიშვილი
პედიატრმა ინგა მამუჩიშვილმა ჭოჭინის გამოყენების საფრთხეებზე ისაუბრა. მისი თქმით, ჭოჭინის გამოყენება ზოგიერთ ქვეყანაში აკრძალულია:
„ძალიან ბევრ ქვეყანაში, მათ შორის შეერთებულ შტატებში ჭოჭინა საერთოდ აკრძალულია. ის აკრძალულია იმის გამო ,რომ ბავშვის ძვალ-სახსროვანი სისტემა განიცდის ცვლილებებს. მეორე სერიოზული მიზეზი არის ბავშვის ტრავმატიზაცია. როდესაც ბავშვი ჭოჭინაშია, მშობელი ადუნებს ყურადღებას. ბავშვს შეუძლია გადავარდეს სადღაც, ჩამოწიოს შეერთებული ცხელი უთო და დაიდოს ზედ, გადმოისხას ცხელი წყალი. ასე ვერ იტყვი, რომ ჭოჭინა არ შეიძლება, იმიტომ, რომ ის გარკვეულ კომფორტს მშობელსაც უქმნის. თუმცა ამასთან დაკავშირებით მშობლები ძალიან ყურადღებით უნდა იყვნენ.“
ინგა მამუჩიშვილის თქმით, ჭოჭინაში ბავშვი იატაკს ფეხებით უნდა ეყრდნობოდეს:
„ბავშვის ძვალ-სახსროვანი სისტემა სადღაც 6-9 თვიდან იწყებს განვითარებას უფრო ინტენსიურად და 9 თვის ასაკში ყალიბდებდა. ჭოჭინაში როდესაც დგას ბავშვი, ის აუცილებლად უნდა ეყრდნობოდეს ფეხებით. ტრავმატიზაციას რაც შეეხება, გვქონდა შემთხვევა, რომ ბავშვმა ადუღებული ცხელი ჩაი გადაისხა ზედ და მიიღო სერიოზული დამწვრობა. ბავშვი ჭოჭინაში ვეღარ აკონტროლებს თავს და დაქრის.“
„როდესაც ვიყენებთ სარტყლებს, რომლის მომხრე მე სულაც არ ვარ, სარტყელს რომ გამოაბამენ ბავშვს და ატარებენ, ის იმართება ასეთ შემთხვევაში და ყურადღებას ადუნებს. უსაფრთხოების ზომები უკვე აღარ აქვს. ის დარწმუნებულია იმაში, რომ უკან მისდევს ვიღაც და მართავს, სიფრთხილეს კარგავს. მე ამის წინააღმდეგი უფრო ვარ, ვიდრე ჭოჭინის.სანამ გამოვიყენებთ ჭოჭინას, კენგურუს ან სარტყელს, გავიაროთ კონსულტაცია ორთოპედთან. ახლა არის ძვალ-სახსროვანი დაავადებების საუკუნე. ჭოჭინაში ბავშვის ჩასმამდე აუცილებლად შევეკითხოთ ორთოპედს, რამდენად შეიძლება ბავშვის ჭოჭინაში ჩასმა,“ - აღნიშნულ საკითხზე ინგა მამუჩიშვილმა რადიო „ფორტუნას“ ეთერში ისაუბრა.
