დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
როგორი უნდა იყოს სასკოლო ასაკის ბავშვის კვება? - პედიატრი თემურ მიქელაძე
პედიატრმა თემურ მიქელაძემ სასკოლო ასაკის ბავშვების კვების შესახებ ისაუბრა და მშობლებს საინტერესო რეკომენდაციები მისცა:
„შემოდგომაზე უკვე ბავშვები მიდიან სკოლაში. ამ დროს მათი წლიური ავადობის ჯერადობაც იმატებს. ისინი ძირითადად ჩაკეტილ სივრცეში არიან. ამიტომ ჩვენ მაქსიმალურად უნდა ვეცადოთ, რომ ბავშვები სწორად იკვებებოდნენ, სწორად იღებდნენ ბალანსირებულ საკვებ ნივთიერებებს, მიკრონუტრიენტებს, მაკრონუტრიენტებს, ცილებს, ცხიმებს, ნახშირწყლებს, იმისთვის, რომ მაქსიმალურად მომზადებულები შევიდნენ სკოლაში. უფრო ადვილად გაუსწორდნენ სხვადასხვა ვირუსულ ინფექციას.
საკმაოდ ხშირად მშობლები მოგვმართავენ, რა დავუნიშნოთ იმუნიტეტისთვის ბავშვებს. ყველაზე კარგი იმუნიტეტის სამკურნალო საშუალება არის სწორი, ბალანსირებული კვება, თავისი მიკრო და მაკრო ნუტრიენტებით, ცილებით, ცხიმებით, ნახშირწყლებით, ბუნებრივი ვიტამინებით.
სეზონურად აუცილებელია, რომ ბავშვმა იგივე ყაბაყი, პომიდორი, ბულგარული წიწაკა თითქმის ყოველდღიურ რაციონში მიიღოს. ეს უნდა იყოს სწორად თერმულად დამუშავებული პროდუქტები. B,C ჯგუფის და წყალში ხსნადი ვიტამინები როგორც მოგეხსენებათ იცავს ორგანიზმს სხვადასხვა მავნე ფაქტორების ზემოქმედებისგან. ამიტომ ისინი მაქსიმალურად უნდა იყოს შენარჩუნებული.
აუცილებელია პროდუქტი მომზადებისას არ მივიყვანოთ მაღალ ტემპერატურამდე, 100 გრადუსამდე. დიდხანს არ მოვხარშოთ პროდუქტები, არ ვათუხთუხოთ და არ დავწვათ. ყაბაყი ხშირად ორივე მხარეს ისეა დამწვარი, ეს მიუღებელია. დაბრაწულს შეიძლება უფრო კარგი გემოც ჰქონდეს, მაგრამ მაქსიმალურად უნდა ვეცადოთ, რომ დაწვამდე არ მივიყვანოთ, რათა მაქსიმალურად შევინარჩუნოთ პროდუქტების სეზონურობა. სეზონური პროდუქტებით დამზადებული საკვები კვირაში 3-ჯერ ან 4-ჯერ სხვადასხვა სილამაზით გამზადებული, სწორად დამუშავებული შევთავაზოთ სასკოლო ასაკის ბავშვებს,“- მოცემულ საკითხზე თემურ მიქელაძემ საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ ისაუბრა.
