დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
დერმატო-ვენეროლოგმა ზაზა თელიამ წონაში კლებასთან დაკავშირებით გავრცელებული 5 მავნე მითი დაასახელა, რომელიც არ უნდა დავიჯეროთ:
„დალევასთან დაკავშირებით ძალიან პოპულარულია მითი, რომ წყლის მიღება არ შეიძლება ჭამის დროს და მის შემდეგ. ეს, რა თქმა უნდა, არ შეესაბამება სიმართლეს. წყალი აუცილებელია საჭმლის მონელებისთვის. ის ხელს უწყობს პირის ღრუს გათავისუფლებას საჭმლის ნარჩენებისგან, მის გადადევნას საყლაპავში და შემდეგ კუჭში გადამუშავებას. მითია, რომ წყალი არ უნდა მივიღოთ კვების დროს ან კვების შემდეგ.“
ზაზა თელიას თქმით, მითია, რომ დილით ვარჯიში წონაში კლებისთვის ეფექტიანი არ არის:
„ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული მითია, რომ დილის ვარჯიში არ არის კარგი ჯანმრთელობისთვის. რა თქმა უნდა, ეს არ შეესაბამება სიმართლეს. დილის ვარჯიში ყველაზე ეფექტიანია. მითია ასევე მოსაზრება, რომ სწრაფად გახდომა კარგია. წონის კლება არ უნდა იყოს ძალიან სწრაფი. მაგალითად, ადამიანმა რომ ერთი კვირის განმავლობაში ხუთი კილოგრამი დაიკლოს, ეს, რა თქმა უნდა, არ არის კარგი. რეკომენდებულია, რომ ადამიანმა ნელ-ნელა დაიკლოს წონაში, მაქსიმუმ 1-2 კილოგრამი კვირის განმავლობაში. კვლევებით დადგენილია, რომ ადამიანები, რომლებიც ნელ-ნელა იკლებენ წონაში, უკეთეს შედეგს აღწევენ, ვიდრე ის ადამიანები, ვინც სწრაფად იკლებს წონაში.“
ზაზა თელიამ აღნიშნა, რომ საკვები დანამატების მიღების ეფექტიანობა და უსაფრთხოება მეცნიერულად დასაბუთებული არ არის:
„საკვებ დანამატებზე მათი ეფექტიანობის დამადასტურებელი მტკიცებულება არ არსებობს. მათი მიღება არ არის რეკომენდებული არცერთი სამედიცინო საზოგადოების მიერ. ისინი საფრთხის შემცველებიც არიან, რადგან არცერთ ქვეყანაში ეს დანამატები არ მოწმდება სახელმწიფო სტრუქტურებისგან. ბაზარზე არსებობს რამდენიმე ნივთიერება, რომელსაც ანოტაციაში უწერია, რომ არის ცხიმის მწველი, ჯერჯერობით არ არსებობს სამეცნიერო მტკიცებულება, რომ რომელიმე ნივთიერება ხელს უწყობდეს ცხიმის კატაბოლიზმს.“
„დიეტები ძალიან პოპულარულია. ბოლო პერიოდში პოპულარული გახდა კეტო დიეტა, რომელიც გულისხმობს ნახშირწყლების შეზღუდვას. ამერიკის შეერთებული შტატების ნაციონალური ჯანმრთელობის ინსტიტუტის მიერ არცერთი დიეტა არ არის რეკომენდებული წონის კლების მიზნით. წონის კლება უნდა მოხდეს ბალანსირებული, ჯანსაღი კვების ხარჯზე და არა რომელიმე კონკრეტული დიეტის დაცვით. შესაძლოა, დიეტის ხარჯზე ადამიანმა ეფექტი მიიღოს, თუმცა დაამთავრებს თუ არა დიეტას, კარგ ვარიანტში დაუბრუნდება იმავე წონას, ცუდ ვარიანტში მიიღებს უფრო მეტს,“ - აღნიშნულ საკითხებზე ზაზა თელიამ რადიო თავისუფლების ეთერში ისაუბრა.
