დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„ჩვენ ვწუწუნებთ, ბავშვები ხმას არ იღებენ, არიან გაჯეტებში ჩართულები, გავიდნენ თითქოს ამ სამყაროდან,“ - ფსიქოლოგი ირინა ტაბუციძე
ფსიქოლოგმა ირინა ტაბუციძემ Euronews Georgia-ს ეთერში იმ ადამიანების შესახებ ისაუბრა, რომლებსაც პანდემიამ ყველაზე დიდი ფსიქოლოგიური სტრესი მიაყენა:
„მანამდეც რომ ჰქონდათ დეპრესია და შფოთვის ნიშნები, ეს კატეგორია, პირველ რიგში, დაზარალდა. ცალკე ჯგუფია ასევე ადამიანების, ვისაც პანდემია უშუალოდ შეეხო, ოჯახის წევრის გარდაცვალება, ახლობლის, მეგობრის, ან თვითონ გადაიტანა ვირუსი ძალიან მძიმედ. ეს, რა თქმა უნდა, ცალკე ჯგუფია. არანაირ შფოთვაზე აქ ლაპარაკი არ არის. მათ ცალკე სპეციფიკური დახმარება სჭირდებათ.“
ირინა ტაბუციძის თქმით, განსაკუთრებული სტრესის ქვეშ მარტოხელა ადამიანები არიან:
„მარტოხელა ადამიანები არიან განსაკუთრებული სტრესის ქვეშ. ამას მთელ მსოფლიოში აღიარებენ. პირველ რიგში, მათ სჭირდებათ ჩვენი დახმარება. კარგი იქნებოდა, რომ სახელმწიფო დონეზე დიდი ჯგუფი შექმნილიყო ფსიქოლოგების უფასო ცხელი ან ონლაინ ხაზით. ეს ბევრ ქვეყანაში უკვე გაკეთდა. ჩვენ ფსიქოლოგები ამას ცალ-ცალკე ვაკეთებთ. დიდი, მთელი პოლიტიკა ამ მიმართულებით არ არის, სამწუხაროდ.“
ირინა ტაბუციძემ ბავშვების შესახებაც ისაუბრა. მან აღნიშნა, რომ სოციუმისგან იზოლირებულ პატარებს ასევე ძალიან მძიმე პერიოდი აქვთ:
„ბავშვები არიან საოცარ სტრესულ სიტუაციაში, მით უმეტეს, ჩვენთან. ისინი არიან ყველანაირი სოციუმისგან იზოლირებულები. თანატოლებისგან არიან იზოლირებულები. სკოლა არ იძლევა მხოლოდ განათლებას. განათლება ცალკე სანერვიულოა და დიდი ჩავარდნა გვაქვს, ვატყობ. ეს ურთიერთობები თანატოლებთან, პედაგოგებთან ასევე პრობლემაა. სტუდენტებს რომ ვუყურებ, შვილი სტუდენტი მყავს და ლექტორებს არ იცნობს. მარტო ეკრანზე ხედავს და იქაც კონტაქტი არ აქვს. რეალურად ისინი მომავალი კოლეგები არიან. სულ სხვა ურთიერთობა უნდა იყოს ჩამოყალიბებული. ძალიან დაზარალდნენ ბავშვები. ჩვენ ვწუწუნებთ, ბავშვები ხმას არ იღებენ, არიან თავისთვის, გაჯეტებში ჩართულები რაღაცებს თამაშობენ. გავიდნენ თითქოს ამ სამყაროდან. ყველა ამბობს და ფსიქოლოგები აღიარებენ, რომ დღეს ამას ვერ ვგრძნობთ, მაგრამ მომავალში ზუსტად ეს გაგვიჩნდება ჩვენ პრობლემად.“
„მაქსიმალურად შევეცადოთ, რომ ბავშვები ფიზიკურად ერთ ადგილას არ იყვნენ, იმოძრაონ ხშირად, ივარჯიშონ. გაიყვანეთ ჰაერზე, უსაფრთხო ადგილას, რა თქმა უნდა. თანატოლებთან, სამწუხაროდ, ვერ მიიყვანთ. თუ ოჯახში ჰყავს ადამიანს და-ძმები და ბევრი არიან, ეს კიდევ კარგი ვარიანტია. დედისერთა ბავშვებისთვის კიდევ უფრო მძიმეა ეს ყველაფერი. შეიძლება იყოს ძალიან ახლობელი ოჯახი, რომელიც იცით, რომ შეზღუდულია, სხვაგან არ დადის და რაღაც რისკებზე შეიძლება წასვლა. რეალურად ერთადერთი პლუსი რაც არის ახლა, არის ის, რომ მშობლებს მეტი დრო გვაქვს სახლში. იქნებ ურთიერთობების დეფიციტი, რომელიც იყო მანამდე შვილებთან, რაღაცნაირად ამოვწიოთ, მეტი დრო დავუთმოთ საკუთარ შვილებს,“ - აღნიშნა ირინა ტაბუციძემ.
