დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
ცნობილი პედიატრი ევგენი კომაროვსკი მშობლებს ბავშვის კვების 7 მთავარ პრინციპს აცნობს:
1. ნუ შექმნით კვების კულტს. უმადო ბავშვის კვება უსარგებლოა და შესაძლოა, საზიანოც იყოს მისი ჯანმრთელობისთვის. ყველაზე ხშირად ბავშვი უმადობას იმის გამო გრძნობს, რომ ენერგია სათანადოდ არ დაუხარჯავს. ბავშვის მადის გასაძლიერებლად მისი დღის ორგანიზება იმგვარად უნდა მოხდეს, რომ მან მეტად იაქტიუროს და მეტი ენერგია დახარჯოს.
2. გაითვალისწინეთ ბავშვის მხრიდან საკვებზე უარის თქმის მიზეზები. შესაძლოა, ამის უკან კბილის ტკივილი, ცუდი განწყობა ან სხვა მიზეზი დგას. უყურადღებოდ არ დატოვოთ ბავშვის ფიზიკური თუ მენტალური მდგომარეობა, რომელიც უმადობას იწვევს.
3. თუ ბავშვი ავადაა, როგორც წესი, ის კვებაზე უარს ამბობს. ეს ბუნებრივია და ნუ დააძალებთ მას საკვების მიღებას. ორგანიზმი ამ გზით ენერგიას ზოგავს, რათა ინფექციას გაუმკლავდეს. ის ცდილობს, რომ ენერგია საკვების გადამუშვებაზე არ დახარჯოს.
4. კვების რეჟიმი აუცილებლად უნდა არსებობდეს, თუმცა ის არა დროის მიხედვით, არამედ ბავშვის მადისა და საკვების მომზადების განრიგის თანახმად უნდა განსაზღვროთ.
5. ნუ აიძულებთ ბავშვს წვნიანის ჭამას. არაფერი ამყარებს მშობლების მტკიცებას, რომ აუცილებელია ბავშვმა დღეში ერთხელ მაინც მიირთვას ცხელი, წვნიანი კერძი. ათობით ქვეყანაში წვნიანს საერთოდ არ მიირთმევენ, თუმცა ბავშვები ჯანმრთელები იზრდებიან.
6. ბავშვმა ყველაზე უკეთ იცის, როდის და რამდენი უნდა მიირთვას.
7. მივცეთ თუ არა ბავშვს ტკბილეული? ბავშვს ტკბილეულის ზომიერად მიღების შესაძლებლობა უნდა მივცეთ. ტკბილის ჭარბად სიყვარული პანკრეასს საფრთხეს უქმნის ნახშირწყლების სწრაფი დაშლის გამო, თუმცა არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ტკბილეული ენერგიისა და სიხარულის წყაროა. როდესაც ბავშვს ნაყინს ან სხვა ტკბილეულს აძლევთ, უნდა იფიქროთ იმაზე, თუ როგორ დახარჯავს ის მიღებულ ენერგიას.
