დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
ენდოკრინოლოგმა ქეთი ასათიანმა იმ ზიანის შესახებ ისაუბრა, რომელსაც ორგანიზმს ტკბილი გაზიანი სასმელებისა და სწრაფი კვების ობიექტების საკვების მირთმევა აყენებს:
„ე.წ. „ჯანქ“ საკვები დამოკიდებულებას იწვევს. როდესაც გვწყურია და მივირთმევთ არა წყალს, არამედ გაზიან ტკბილ სასმელს, წყურვილის შეგრძნებას ის არ გვიკლავს. მაქსიმალურად გაქვს მოთხოვნილება, რომ კიდევ უფრო მეტი მიირთვა. ეს გამომდინარეობს მისი შემადგენლობიდან. მასში შედის აურაცხელი ოდენობით შაქარი, ისევე როგორც კოფეინი, ეს ქმნის ერთგვარ დამოკიდებულებას.“
ქეთი ასათიანის თქმით, ყოველი ნახევარი ლიტრი ტკბილი გაზიანი სასმელის მიღებისას ჩვენ 12 ჩაის კოვზ შაქარს ვიღებთ:
„500 მილილიტრი ტკბილი გაზიანი სასმელი 12 ჩაის კოვზ შაქარს შეიცავს. ეს არის ის, რასაც იღებთ თქვენ სითხის სახით. რამდენი ჩაის კოვზი შაქარია დასაშვები ყოველდღიურად ქალისთვის? ქალისთვის დღიური დასაშვები ნორმა არის ექვსი კოვზი. ზაფხულში გაზიან სასმელებს ემატება ნაყინი, ტკბილეული. ამას ემატება ჩაისა და ყავაში გამოყენებული შაქარი, შოკოლადი. ჯამში დღიურად, შესაძლოა, გამოგვივიდეს 22 ჩაის კოვზი შაქრის მიღება.“
„ამერიკის შეერთებულ შტატებში ჩატარდა კვლევა, რომელიც 8 წლის განმავლობაში გრძელდებოდა. აღმოჩნდა, რომ ადამიანებში, რომლებიც კვირაში ორჯერ მიირთმევდნენ კარტოფილ ფრის ორჯერ იყო გაზრდილი ნაადრევი სიკვდილის რისკი. თუ ვართ კარტოფილის მოტრფიალე, შეგვიძლია მივირთვათ გამომცხვარი კარტოფილი. გვერდს ვერ ავუვლით ბურგერსაც. ბურგერში გამოიყენება დამუშავებული ხორცი. დამუშავებული ხორცის მირთმევა ზრდის სხვადასხვა ონკოლოგიური დაავადების რისკებს, ისევე როგორც გულ-სისხლძარღვთა დაავადების განვითარების რისკებს. აქედან გამომდინარე, უნდა დავფიქრდეთ, თუ რას მივირთმევთ და რამდენჯერ მივირთმევთ,” - აღნიშნულ საკითხებზე ქეთი ასათიანმა ტელეკომპანია „იმედის“ გადაცემაში „იმედის დღე“ ისაუბრა.
