დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„როდესაც ბავშვი ამბობს: „მცივა,“ უმეტეს შემთხვევაში ამაში მშობელია დამნაშავე," - ევგენი კომაროვსკის რეკომენდაციები მშობლებს
პედიატრმა ევგენი კომაროვსკიმ სოციალურ ქსელში პოსტი გამოაქვეყნა, რომელშიც მშობლებს ურჩია, რომ თავი შეიკავონ ბავშვის ზედმეტად შეფუთვისგან, როდესაც ის სასეირნოდ მიჰყავთ:
„ბავშვი სასეირნოდ თუ მიგყავთ, მას მინიმალური რაოდენობის, მაგრამ ტემპერატურის შესანარჩუნებლად საკმარისი ტანსაცმელი ჩააცვით. ბავშვს დამოუკიდებლად ჩაცმის უნარები განუვითარეთ, რათა მან თავად შეარჩიოს ტანსაცმლის ის რაოდენობა, რომელიც მისთვის სასურველია. გაციების მიზეზი უმეტესად არა სიცივე, არამედ ჭარბი ტანსაცმლის ტარების გამო გამოწვეული ძლიერი ოფლიანობაა.“
ევგენი კომაროვსკიმ მშობლებს ურჩია არ დაიჯერონ გავრცელებული მითი იმის შესახებ, რომ გარეთ უქუდოდ სიარული მენინგიტს იწვევს:
„აზრი იმის შესახებ, რომ ქუდის გარეშე სიარული მენინგიტს იწვევს, ხალხური ზღაპრის ერთ-ერთი ნათელი მაგალითია. მენინგიტი მწვავე ინფექციური დაავადებაა. შემთხვევათა 99 %-ში ის გამოწვეულია მიკრობით, რომელსაც მენინგოკოკი ეწოდება. აღნიშნული მიკრობის ორგანიზმში მოხვედრა საერთოდ არ არის დამოკიდებული იმაზე, თქვენ თავზე რამე გახურავთ თუ არა.“
ევგენი კომაროვსკიმ მშობლებს რეკომენდაცია მისცა ბავშვთან ერთად სეირნობისას მეტი იმოძრაონ და სხვადასხვა აქტივობით დაკავდნენ, ნაცვლად იმისა, რომ ბავშვი მეტისმეტად თბილად ჩაცმული გაიყვანონ გარეთ:
„ყველაზე მთავარია, რომ ბავშვის ორგანიზმში მიმდინარე პროცესები სწორად დაინახოთ. ორგანიზმში ნივთიერებათა ცვლის პროცესს თან ახლავს სითბოს გამოყოფა. ბავშვის ორგანიზმში ნივთიერებათა ცვლა გაცილებით ინტენსიურად მიმდინარეობს, ვიდრე ზრდასრულებთან. ერთსა და იმავე დროს, ერთსა და იმავე ადგილას ბავშვის ორგანიზმი მეტ სითბოს გამოჰყოფს, ვიდრე ზრდასრულის. აქედან გამომდინარე, როდესაც ზრდასრულს სცივა, ბავშვი თავს ნორმალურად გრძნობს, თუ გარემოში ზრდასრულისთვის ნორმალური ტემპერატურაა, ბავშვისთვის თბილა, თუ ზრდასრული გრძნობს, რომ თბილა, ასეთ გარემოში ბავშვს სცხელა,“ - აღნიშნა ევგენი კომაროვსკიმ.
