დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
რატომ ვითარდება ლორდოზი, რა სიმპტომებით ხასიათდება და როგორ ხდება დიაგნოზის დასმა?
რატომ ვითარდება ლორდოზი, რა სიმპტომებით ხასიათდება და როგორ ხდება დიაგნოზის დასმა? - ამ და სხვა საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ბავშვთა ორთოპედი ამირან შარაბიძე ესაუბრა.
- რატომ ვითარედება ლორდოზი?
- დავიწყოთ განმარტებით - ლორდოზი, ესაა ხერხემლის სვეტის ფიზიოლოგიური მრუდი, რომელიც შედრეკილია სხეულისკენ. ფიზიოლოგიურად არსებობს ორი, წელის და კისრის ლორდოზი. როდესაც ეს ნადრეკი ზომაზე მეტია, უწოდებენ ჰიპერლორდოზს, როდესაც მცირე - ჰიპოლორდოზს. ყველაზე მეტად გავრცელებულია წელის, ანუ ლუმბალური ჰიპერლოდოზი. ის შეიძლება იყოს კონსტიტუციური, თანდაყოლილი, როგორც ანატომიური თავისებურება ან შეძენილი, რომელიც გარკვეული პათოლოგიის ან ხელშემწყობი ფაქტორის გამო ვითარდება.
შეძენილი ლუმბალური ჰიპერლორდოზის გამომწვევი ბევრი მიზეზი არსებობს: კუნთების ჰიპოტონია, ხერხემლის კომპენსაციურიგამრუდება, ბავშვის ჩონჩხის სწრაფი ზრდა, მენჯ-ბარძაყის სახსრების დისპლაზია ან მალფორმაცია, სხეულის ხანგრძლივად არასწორ პოზიციაში ყოფნა, მალთაშუა თიაქარი, სიმსივნური წარმონაქმნები, ინფექციური ან ნევროლოგიური დაავადებები, რაქიტი და სხვა ოსტეოარტიკულარული დაავადებები.
შეძენილი ლუმბალური ჰიპერლორდოზის გამომწვევი მიზეზი ასევე შეიძლება გახდეს ორსულობა, ჭარბი წონა ან სიმსუქნე, ზურგის ტრავმები, მაღალქუსლიანი ფეხსაცმლის ხშირი და ხანგრძლივი გამოყენება, კუნთების სისუსტე, ოსტეოპოროზი.
- რა სიმპტომებით ხასიათდება?
- ზომიერად გამოხატული ჰიპერლორდოზი უხშირესად უსიმპტომოდ მიმდინარეობს და ის შეიძლება შეუმჩნეველიც კი დარჩეს. თუმცა, მკვეთრად გამოხატული ფორმის არსებობისას, წელის მალების კომპრესია დროთა განმავლობაში იწვევს ლოკალურ, განმეორებად ანთებებს, დაბუჟების და ტკივილის შეგრძნებას ზურგის, ზედა და ქვედა კიდურების არეში.
- როგორ ხდება დიაგნოზის დასმა?
- დიაგნოზის დასმა ხდება კლინიკური გასინჯვის საფუძველზე, რაც პირველ რიგში, გულისხმობს ორთოპედის მიერ ტანდეგობის გულდასმით შეფასებას, დეფორმაციის ზონების და ხარისხის ზუსტ განსაზღვრას, ამის შემდეგ დიაგნოზი უნდა დადასტურდეს ხერხემლის სვეტის რენტგენოლოგიური კვლევით. თუმცა, მეორადი პირელორდოზი გამოხატული კლინიკური ნიშნით, მოითხოვს უფრო ღრმა კვლევას, რათა დადგინდეს მისი გამომწვევი ზუსტი მიზეზი და განისაზღვროს მკურნალობის შემდგომი ტაქტიკა.
- როგორ მკურნალობენ მას?
- მკურნალობის მეთოდი ინდივიდუალურად ირჩევა და ის დიდწილად დამოკიდებულია დაავადების გამომწვევ მიზეზზე, თუმცა, ზოგადად ის მიმართულია სიმპტომების შემცირებისკენ. ესენია: ანალგეზიური, მიორელაქსაციური და ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატები. ჭარბწონიანობის შემთხვევაში წონის კორექცია, კინეზოთერაპია, კუნთების ელასტიურობის და ძალის შენარჩუნების მიზნით. ზოგიერთ შემთხვევაში შესაძლებელოა საჭირო გახდეს სპეციალური კორსეტის გამოყენება, რათა თავიდან იქნეს აცილებული დაავადების შემდგომი გამწვავება. იშვიათად საჭირო ხდება ქირურგიული ჩარევა, რათა მოხდეს გამომწვევი მიზეზის მოშორება.
თუმცა, მკურნალობაზე მარტივი გზაა დაავადების პრევენცია, რაც გულისხმობს: სხეულის არასწორ პოზიციაში ხანგრძლივად ყოფნის თავიდან არიდებას, წონის კონტროლს, რეგულარულ ვარჯიშს კუნთოვანი ტონუსის შენარჩუნების მიზნით, მაღალქუსლიანი ფეხსაცმელის ხანგრძლივად და ხშირად გამოყენებისგან თავის შეკავებას.
