დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„ორსულობა აახალგაზრდავებსო, არ არის ასე... ორსულობა არის ძალიან რთული პროცესი,“- მეან-გინეკოლოგი ზაზა სინაურიძე
მეან-გინეკოლოგმა ზაზა სინაურიძემ ქალის ორგანიზმზე ორსულობისა და მშობიარობის ზეგავლენის შესახებ ისაუბრა:
„ორსულობა არის ძალიან რთული პროცესი, ის იწვევს ქალის ორგანიზმში ძალიან ბევრ ცვლილებას. რაც უფრო ასაკში შედის ქალბატონი, მისთვის უფრო რთულად გადასატანია ის ფიზიოლოგიური ცვლილებები და აღდგენა უფრო უჭირს. რომ გითხრათ, 35 წლის შემდეგ გადასარევია ორსულობა და ქალს ოჰ, როგორ მოუხდა, არ არის მართალი. ორსულობა აახალგაზრდავებსო, არ არის ასე. მე ვსაუბრობ იმ სტატისტიკაზე და იმ სამედიცინო კვლევებზე, რომელიც არის გამოქვეყნებული. შეიძლება ვიღაც ქალბატონს ისე მოუხდა 50 წლის შემდეგ ორსულობა, რომ გაახალგაზრდავდა, მაგრამ ეს არის ინდივიდუალური შემთხვევა.
გვიან ორსულობებში ყველაზე ხშირია ორსულობით გამოწვეული წნევები. ვერ ასწრებს ორგანიზმი იმ ცვლილებების მიყოლას, რაც ხდება ორგანიზმში. შესაბამისად, აუცილებელია, რომ სანამ მოხდება დაფეხმძიმება, ჩატარდეს სრული კვლევა. თუ ქალბატონს ისედაც მაღალი წნევა აქვს მის ასაკთან შედარებით, ამ ფონზე დაორსულება და დამატება პრეეკლამფსიის, რა თქმა უნდა, მისთვის იქნება ძალიან რთული. უპირობო პირობაა, რომ ორსულობისთვის ასაკში შესული ქალბატონები, აუცილებლად უნდა მიმართავდნენ ექიმს და გადიოდნენ კვლევებს, რომლებიც ორსულობის წინ არის ჩასატარებელი. აქ უფრო მეტი სპეციალისტია ჩასართავი.
ყველამ ვიცით, რომ კუნთების დრეკადობა, რომელიც გვქონდა 25 წლის ასაკში, ვერცერთ შემთხვევაში ვერ გექნება 40-45 წლის ასაკში. ძირითადი ორგანო, რომელიც მონაწილეობს მშობიარობაში, არის კუნთი. ცხადია, რომ მშობიარობა ასაკთან მიმართებაში უფრო რთულდება და მძიმდება. საკეისრო აქაც არ არის ჩვენება. ხშირად, როდესაც მაღალი წნევებია, გაცილებით სჯობს ქალბატონმა იმშობიაროს, ვიდრე საკეისრო გაუკეთდეს. ოპერაციიდან აღდგენისთვის ქალბატონებს უფრო დიდი ხანი სჭირდებათ, ვიდრე მშობიარობის შემდეგ,“- მოცემულ საკითხზე ზაზა სინაურიძემ ტელეკომპანია „რუსთავი 2“-ის გადაცემაში „სხვა შუადღე“ ისაუბრა.
