Baby Bag

რომელი პროდუქტები აყალიბებს ბავშვობიდან ინტელექტსა და აზროვნებას?

რომელი პროდუქტები აყალიბებს ბავშვობიდან ინტელექტსა და აზროვნებას?

რომელი პროდუქტები აყალიბებს ბავშვობიდან ინტელექტსა და აზროვნებას და რა შეცდომები არ უნდა დავუშვათ მოზარდის კვების რაციონის დაგეგმარებისას? - აღნიშნულ საკითხებზე პედიატრმა, ნუტრიციოლოგმა ნინო თოთაძემ ,,დილა მშვიდობისა საქართველოს'' ეთერში ისაუბრა. 

,,როცა ჩვენ ვსაუბრობთ ბავშვის განვითარებაზე, განსაკუთრებით, ფსიქო-მოტორულ განვითარებაზე, აქ მიდის კოგნიტური, სენსორული, ემოციური განვითარება ა.შ. ძალიან მნიშვნელოვანია ბავშვის ტვინის განვითარება, რომელიც 6 თვის ასაკში (თუ მოზრდილ ადამიანს შევადარებთ) არის 30%, 3 წლის ასაკში - 80%, 5 წლის ასაკში - 90%. ძალიან ბევრი კვლევა ადასტურებს, რომ ჩვენ მიერ ნახსენებ ასაკობრივ კატეგორიაში, განსაკუთრებით, 0-3 წლის ჩათვლით, 2.5-ჯერ უფრო აქტიურია ბავშვის ტვინი, ვიდრე მოზრდილის, შესაბამისად, გააქტიურებულია მათი აღქმის, შესწავლის უნარი და ა.შ. ამიტომ, სჭირდება სწორი ჩარევა ამ პერიოდში.

პირველ რიგში, განვითარებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია გენეტიკა, რომელსაც გარემო ფაქტორებთან ერთად სჭირდება ადაპტირება და ხელშეწყობა, მისი სწორი გამოვლენის კუთხით. მეორე, ასევე მნიშვნელოვანია ოჯახიდან გაგზავნილი სითბო და სიყვარული და მესამე, საკვები. რა თქმა უნდა, არსებობს ის განსაკუთრებული პროდუქტები, რომელიც ეხმარება ტვინს განვითარებაში, სწორედ მასში შემავალი კომპონენტების გამო. აუცილებლად უნდა აღვნიშნოთ, რომ ყველა მიკროელემენტი თუ ვიტამინი, რომელიც იმ პროდუქტების შემადგენლობაში შედის, რომლებიც ძალიან ჯანსაღია, ასევე, ამ ყველაფერს შეიცავს დედის რძეც. 

ბავშვის განვითარებისთვის აუცილებელი ვიტამინები და მიკროელემენტებია: ცილა პროდუქტები, ქოლინი, ფოლატები და იოდი, თუთია, რკინა პროდუქტები, A, B, B6, B12 ვიტამინი, პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავები (ომეგა3). იმ პროდუქტებს ენიჭება უპირატესობა, სადაც განსაკუთრებულად დიდი რაოდენობითაა ჩვენს მიერ ჩამოთვლილი ვიტამინები და მიკროელემენტები.

არის პროდუქტები, რომლებსაც ბავშვები სისტემატიურად იღებენ და ამ ასაკისთვის აქტუალურია. თუმცა, არის საკვები, რომლებსაც ბავშვები ხშირად არ იღებენ,

დავიწყოთ ბოსტნეულით - ბროკოლი, ისპანახი, სალათის ბოთოლი, ყაბაყი, ნებისმიერი ფოთლოვანი ბოსტნეული, სეზონური ბოსტნეული. მათში დიდი რაოდენობით შედის უჯრედისი, ფოლიუმის მჟავა, რკინა.

მეორე მნიშვნელოვან პროდუქტი - ნაკლებად ცხიმიანი ხორცი - 6 თვის ასაკიდან კვირაში 4-5-ჯერ ღებულობენ. ინდაურის, ქათმის, საქონლის, კურდღლის ხორცი- უნდა იყოს ბავშვის ყოველდღიური მენიუს შემადგენელი ნაწილი. მის შემცველობაში უმნიშვნელოვანესია - B12, რკინა. ამერიკის პედიატრიის აკადემიის მიერ ბოლო კვლევებით დადასტურებულია, რომ 10 ბავშვიდან 1-ს რკინადეფიციტური ანემია აქვს.

მესამე მნიშვნელოვანი პროდუქტია იოგურტი. საერთაშორისო სტანდარტებით რეკომენდებულია, რომ იოგურტი და რძის პროდუქტები შეიცავდეს ზემოთ ჩამოთვლილ ვიტამინებს.

დილით შესაძლებელია შევთავაზოთ რძის ნაწარმი, ბურღულეული; თხილეული, თესლეული - 5 წლის ზემოთ (მთლიანი სახით მიღება არ არის რეკომენდებული, გადაცდენის თავიდან ასარიდებლად). სასურველია დილის კვება დაბალანსებული და მრავალფეროვანი იყოს. მინდა გავამახვილო ყურადღება თაფლზე, ვინაიდან თუ მას ვთავაზობთ ბავშვს, მისი წარმოება უნდა იყოს აუცილებლად მაღალი ხარისხის.

მეხუთე მნიშვნელოვანი პროდუქტი - ომეგა3-ის შემცველი პროდუქტები. თევზეული 7-8 თვის ასაკიდან შესაძლებელია აქტიურად ჩავრთოთ რაციონში, კვირაში ორჯერ. ვერცხლის წყლის შემცველობის გამო შეზღუდულია ოკეანის პროდუქტების ჭარბი რაოდენობით მიღება. ექიმის რეკომენდაციით, შესაძლოა დანამატის სახით გახდეს საჭირო ომეგა3-ის მიწოდება.

ტკბილეულის მიღება 2-3 წლამდე რეკომენდებული არ არის. თუ ბავშვის საკვები რაციონი დაბალანსებული და მრავალფეროვანია ადრეული ასაკიდან, შემდეგ წლებში უკვე ნაკლებად უჩნდება ტკბილეულის მოთხოვნილება. რაც უფრო ვანებივრებთ არასასურველი პროდუქტებით, შემდგომ მით უფრო ნაკლებად იკვებებიან ჯანსაღად. თუკი კვება დღის მანძილზე ერთეჯრადად ჩავარდება, ეს სანერვიულო არ არის, თუმცა კვირის მანძილზე არაჯანსაღი საკვები არ უნდა აჭარბებდეს ჯანსაღს.

ასაკის მატებასთან ერთად, სასურველია ბავშვმა ძილის წინ არ მიიღოს საკვები და მოხდეს შუალედის დაცვა.

წყარო: ,​,დილა მშვიდობისა საქართველო''

შეიძლება დაინტერესდეთ

​რა იწვევს სმენის დარღვევას ბავშვებში და რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება? - თემაზე ოტორინოლარინგოლოგი შორენა წიკლაური საუბრობს

​რა იწვევს სმენის დარღვევას ბავშვებში და რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება? - თემაზე ოტორინოლარინგოლოგი შორენა წიკლაური საუბრობს

რა იწვევს სმენის დარღვევას ბავშვებში და რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება? - ამ და სხვა საკითხებზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ოტორინოლარინგოლოგი შორენა წიკლაური.

- რა იწვევს სმენის დარღვევას ბავშვებში? (მიზეზებსა და რისკფაქტორებზე რომ ვისაუბროთ)

- ბავშვთა ასაკში სმენის დაქვეითება შესაძლებელია იყოს თანდაყოლილი ან შეძენილი. თანდაყოლილი ძირითადად ვითარდება მაშინ, როდესაც დედა ორსულობის დროს იღებს რაიმე მედიკამენტს, გადაიტანს ინფექციურ დაავადებას ან უშუალოდ მუცლადყოფნის პერიოდში მოხდება ნაყოფის დაინფიცირება, რაც იწვევს ნაყოფის სმენის ანალიზატორის განვითარების დარღვევას. ასეთ დროს, შესაძლოა ბავშვი დაიბადოს თანდაყოლილი სმენის დაქვეითებით ან სრული სიყრუით.

შეძენილი სმენის დაქვეითების შემთხვევაში, სმენის დაკარგვა ხდება დაბადების შემდეგ. სმენის დაქვეითება სრულ დაკარგვამდე შესაძლებელია იყოს მწვავე და ქრონიკული. ასევე შექცევადი ან შეუქცევადი. სმენის მწვავე, შექცევადი დაქვეითების დროს ძირითადი მიზეზებია - ყურში უცხო სხეული, გოგირდის საცობი, ცხვირ-ხახაში მიმდინარე ანთებითი პროცესი. სმენის ქორნიკული დაქვეითების ხშირი მიზეზია - ცხვირხახის ადენოიდების ჰიპერპლაზია ან მაღალი ალერგიული ფონი (ცხვირ-ხახაში შეშუპება), რის შედეგად შესაძლოა განვითარდეს სითხის დაგროვება შუა ყურში და გამოიწვიოს ქრონიკული ექსუდაციური ოტიტი. ზემოთ ჩამოთვლილი მიზეზებით სმენის დაქვეითება როგორც წელი ექვემდებარება მკურნალობას და შესაძლებელია სრული განკურნება.

გარდა ზემოთხსენებული მიზეზებისა, სმენის დაქვეითება შესაძლებელია იყოს გამოწვეული ყურის ან თავის ტრავმით, მორეციდივე შუაყურის ანთებებით, ინფექციური დაავადებებით. სმენის დაქვეითებისას შეფერხებულია ანბგერის გატარება სმენის ნერვამდე (ამ დროს მკურნალობა მეტნაკლებად ეფექტურია) ან ხდება ნერვის მიერ ბგერის აღქმის დარღვევა (სამწუხაროდ სმენის ნერვის დაზიანება პრაქტიკულად არ ინკურნება), არსებობს ასევევ შერეული შემთხვევებიც, როდესაც ორივე კომპონენტია ერთდროულად.

- რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება, რათა არ გამოგვეპაროს პრობლემა?

- სმენა ერთერთი უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია ბავშვის ნორმალური განვითარებისთვის. დაახლოებით 4 თვიდან ბავშვი უნდა რეაგირებდეს მშობლის ხმაზე, ხმაურზე, იხედებოდეს იმ მიმართულებით, საიდანაც მოდის ხმა. 1.5 წლიდან ბავშვი უკვე უნდა ცდილობდეს მარტივი სიტყვების წარმოთქმას. თუ აღნიშნული რეაგირებები და მეტყველების დაწყების შეფერხება გახანგრძლივებულია, მშობელმა ყურადღება უნდა მიაქციოს და შესაძლოა, იეჭვოს სმენის დაქვეითებაზე.

- როგორ შეიძლება ავიცილოთ თავიდან ეს პრობლემა?

- საქართველოში არსებობს ძალიან კარგი პროგრამა, რომლის ფარგლებშიც ხდება ყველა ახალშობილის შემოწმება სმენაზე. თუ ბავშვს აქვს თანდაყოლილი სმენის პრობლემა, ხდება დროული გამოვლენა და შესაბამისად, ჩარევაც დროულად მიმდინარეობს, აღნიშნული ეხმარება სმენადაქვეითებულ ბავშვს მაქსიმალურად ადაპტირდეს სოციუმთან.

პრობლემის თავიდან ასაცილებლად, ორსულობის პერიოდში, დედა უნდა ეცადოს რომ თავი დაიცვას სხვადასხვა ინფექციური დაავადებებისგან, თვითნებურად არ მიიღოს პრეპარატები, დროულად მოხდეს ახალშობილის სკრინინგი და ასევე, ძალიან მნიშვნელოვანია ბავშვის გეგმიური ვაქცინაცია. შუა ყურის მორეციდივე ინფექციების დროს დროულად უნდა მიმართოს ექიმს.

მშობლებს ვურჩევდი, რომ მოერიდონ ბავშვის თვითნებურად მკურნალობას. არსებობს ყურის დაავადებები, რომლის დროსაც გარკვეული პრეპარატების, მათ შორის ყურის წვეთების გამოყენება არ შეიძლება. შესაძლებელია, თვითნებური მკურნალობის დროს გამოიწვიოთ სმენის ნერვის დაზიანება. ხშირად, ყურის ტკივილის დროს ბავშვს ადებენ ცხელ მარილს, რაც დაუშვებელია. ასეთ დროს დიდია ალბათობა, რომ დაფის აპკი გასკდეს და შემდგომში გამოიწვიოს შუა ყურის ქრონიკული ანთება.

- რა შემთხვევებში უნდა მივმართოთ სპეციალისტს?

- მშობელს თუკი რაიმე ეჭვი გაუჩნდა ბავშვის სმენის დაქვეითებასთან დაკავშირებით, სასურველია, დროულად მიმართოს სპეციალისტს, რათა შესაბამისი მკურნალობით მივიღოთ მაქსიმალური შედეგი. სმენის დაქვეითება შესაძლოა მოხდეს, მანამ სანამ ბავშვი მეტყველებას დაიწყებს (თანდაყოლილი) ან როდესაც მეტყველება დაწყებული აქვს და შემდეგ გარკვეული მიზეზით ხდება დაქვეითება ან სრული დაკარგვა. როგორც უკვე აღვნიშნე, 4 თვიდან ბავშვი უნდა რეაგირებდეს ხმაზე, იყურებოდეს იმ მიმართულებით, საიდანაც ხმაური ესმის. თუკი ბავშვი უკვე ლაპარაკობს და მშობელმა შეამჩნია რომ საუბრისას ბავშვი სთხოვს რომ ნათქვამი გაუმეოროს, ან ახლოს მიდის ადამიანებთან საუბრის დროს, ან ტელევიზორს უსმენს ხმამაღლა... თუ ასეთი ქცევები ხშირად მეორდება, აუცილებლად მიმართეთ სპეციალისტს.

ყურადღება მიაქციეთ ცხვირით სუნთქვას, რადგან ყურის პრობლემები ხშირად მოდის ცხვირით სუნთქვის გაძნელებიდან. თუ ბავშვს გაუჭირდა ცხვირით სუნთქვა და ეს დიდხანს გრძელდება, დროულად გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან.

ცალკე უნდა გამოვყოთ მოზარდებში ყურსასმენების გადამეტებული მოხმარება. ხანგრძლივად ხმამაღლა მუსიკის მოსმენა, მითუმეტეს თუ ყურსასმენი მხოლოდ ერთ ყურზეა ან/და ღამით იძინებს ყურსასმენებით, დამაზიანებლად მოქმედებს სმენის ნერვზე და იწვევს სმენის შეუქცევად დაქვეითებას.

ესაურა მარიამ ჩოქური 

წაიკითხეთ სრულად