Baby Bag

რა შედეგს იწვევს მამის პასიური ჩართულობა ბავშვის აღზრდის პროცესში?

რა შედეგს იწვევს მამის პასიური ჩართულობა ბავშვის აღზრდის პროცესში?
რა შედეგს იწვევს მამის პასიური ჩართულობა ბავშვის აღზრდის პროცესში და რამდენად დიდი როლი აქვს მას? - ამ თემაზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი მაია მაჭავარიანი.
- ბავშვის აღზრდის პროცესში, ძირითადად დედები არიან ხოლმე ჩართულები. რამდენად მნიშვნელოვანია მამის როლი?
- მამის როლი ბავშვის აღზრდის პროცესში ნამდვილად მნიშვნელოვანია. ბავშვს სჭირდება გვერდით, როგორც დედა, ისე მამა. მისთვის აუცილებელია მამა იყოს დაინტერესებული, მხარს უჭერდეს, უყვარდეს, უგებდეს და აფასებდეს. ამ მხრივ, მამის მიერ შეტანილი წვლილი განსხვავდება იმისგან, რასაც დედა აძლევს შვილებს და მხოლოდ დედასთან ურთიერთობა ამას ვერ ჩაანაცვლებს. დღეისათვის მამების როლი ბავშვების აღზრდის პროცესში შეცვლილია. ამ მხრივ შეინიშნება დადებითი ტენდენცია - მამების მეტი ჩართულობა ბავშვთან დაკავშირებულ სხვადასხვა პროცესში. მამის მონაწილეობა აღზრდაში აღარ შემოიფარგლება მხოლოდ ფინანსური მხარდაჭერით და დისციპლინის უზრუნველყოფით. ეს ტენდენცია იკვეთება იმ მომენტებშიც, რომ დღეს უფრო ხშირად ნახავთ მამას, რომელიც მიჰყვება შვილს ექიმთან კონსულტაციაზე, მშობელთა კრებაზე ან უბრალოდ თავისუფალ დროს ატარებს ბავშვთან. ეს გარკვეულწილად დაკავშირებულია შეცვლილ სოციალურ და ეკონომიკურ რეალობასთან - მამებს დღეს მეტად აქვთ საშუალება, ჩაერთონ ბავშვებზე ზრუნვის პროცესში, ხოლო დედებს მეტად აქვთ საშუალება, რეალიზდნენ პროფესიაში და შექმნან ეკონომიკური დოვლათი.
- ცალ-ცალკე რომ ვისაუბროთ მამის როლზე გოგონების და ბიჭების შემთხვევაში.
- ორივე სქესის ბავშვისთვის მამის მონაწილეობა აღზრდის პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია. ასეთი მამების შვილები უკეთესად ვითარდებიან, აქვთ ჯანსაღი სოციალური ურთიერთობები და ზრდასრულ ასაკშიც მეტად წარმატებულები არიან. მეცნიერები ამას „მამის ეფექტს“ უწოდებენ. „მამის ეფექტი“ არის ერთგვარი ქოლგა, რომლის ქვეშ მოიაზრება ყველა ის სარგებელი, რაც მოსდევს ბავშვის ცხოვრებაში მამის არსებობას და მონაწილეობას. საინტერესოა, რომ ბევრი კვლევის მონაცემებით, მოზარდობის ასაკამდე მამის ეფექტი ბიჭების და გოგონების აღზრდაში დიდად არ არის განსხვავებული. მოზარდობის პერიოდში კი, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი როლი მიუძღვის გოგონების თვითშეფასების, იდენტობის და საწინააღმდეგო სქესთან ჯანსაღი ურთიერთობის ჩამოყალიბებაში. მოზარდი ბიჭების შემთხვევაში, მამა არის როლური მოდელი, ასევე ზეგავლენას ახდენს იმაზე, თუ რამდენად აქტიური იქნება მოზარდი სოციალურ ურთიერთობებში. მოზარდობის პერიოდში აღზრდაში ჩართული მამების შვილები ნაკლებად არიან მიდრეკილი განახორციელონ სარისკო და სოციალურად მიუღებელი ქცევა, ან მიიღონ ნაადრევი სექსუალური გამოცდილება.
- რა სახის პრობლემა შეიძლება გამოიწვიოს მამის პასიურობამ აღზრდის პროცესში?
- მამის პასიური პოზიცია შეიძლება გამოიხატებოდეს იმაში, რომ ბავშვებზე ზრუნვის მთელი პასუხისმგებლობა გადაჰქონდეს დედაზე (მათ შორის, ბევრი მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილების მიღება). ასეთ შემთხვევაში, მამა ნაკლებად იზიარებს პასუხისმგებლობას აღზრდის პროცესზე და არ რეაგირებს ბავშვის ქცევაზე, არ აძლევს ადეკვატურ უკუკავშირს, შესაძლოა, ყველაფრის ნებას რთავდეს ბავშვებს, ან უბრალოდ არ რეაგირებდეს არც კარგ და არც ცუდ ქცევაზე. ასევე შესაძლოა, მამა იყოს დისტანციური, ემოციურად მიუწვდომელი, ასეთ შემთხვევაში ბავშვს უჭირს მამის დამოკიდებულების ინტერპრეტაცია - მოეწონა ეს საქციელი თუ ეწყინა? ორივე შემთხვევაში, ბავშვის საჭიროებები (ფიზიკური, ემოციური, სოციალური) არ არის მიღებული და დაკმაყოფილებული. შესაბამისად, ის სარგებელი, რასაც ბავშვი მიიღებდა აღზრდის პროცესში აქტიურად ჩართული მამის შემთხვევაში, მათ შორის, უსაფრთხოების განცდა (მამა დიდი და ძლიერია, ზრუნავს დედაზე და მასზე), ჯანსაღი ემოციური მიჯაჭვულობა და წარმატებულობის განცდა (როდესაც მამა ამაყია შვილის მიღწევებით და გამოხატავს ამას), განსხვავებული აზრი რეალობის სხვა კუთხით დანახვა, ვიდრე დედა ხედავს, და ბევრი სხვა სარგებელი იკარგება.
- რა დადებითი შედეგები შეიძლება ჰქონდეს ორივე მშობლის თანაბარ ჩართულობას და როგორ შეიძლება შევცვალოთ გავრცელებული წარმოდგენა, რომ შვილების აღზრდა დიდწილად დედების მოვალეობაა?

- ნებისმიერი მამაკაცისთვის, გახდეს მამა ძალიან დიდი მოვლენაა. რეალურად არავინ იცის, როგორი მამა იქნება მანამ, სანამ ამ რეალობაში არ აღმოჩნდება. ყოველი ახალი რეალობა კი ადამიანისთვის სტრესია. სამწუხაროდ, მამის როლის მორგებას ბევრად ნაკლები ყურადღება ეთმობა, ვიდრე დედობას. ამ ახალი როლისთვის მას ფიზიკური მომზადებაც სჭირდება და ემოციურიც (უძილო ღამეები, ზოგჯერ ჩვილის ხშირი ტირილი, რადგან ამ ეტაპზე ბავშვისთვის კომუნიკაციის ერთადერთი საშუალებაა). ორსულობის და მშობიარობის პროცესებში ხშირად მომავალი მამები ნაკლებად მონაწილეობენ და ასე ერთი ხელის მოსმით აღმოჩნდებიან ახალ რეალობაში, როდესაც მთელი ყურადღება გადადის ახალშობილზე და მის მოთხოვნილებებზე. ამდენად, პირველი ნაბიჯი, რაც უნდა გადაიდგას მამების ჩართულობის მიმართულებით ესაა მათი მონაწილეობა ორსულობის მონიტორინგის პროცედურებში, მშობიარობის დროს მხარდაჭერა შეუფასებელი გამოცდილებაა, როგორც ორივე პარტნიორისთვის, ისე ჩვილისთვის. ასევე მნიშვნელოვანია მამების გამოცდილება საკუთარ მშობლებთან, რადგან აღზრდის პროცესში ხშირად ვიყენებთ იმ მიდგომებს და მეთოდებს, რასაც ჩვენი მშობლების იყენებდნენ ჩვენთან. ეს, რა თქმა უნდა, არ ნიშნავს იმას, რომ ამ მიდგომების გაუმჯობესება არ შეგვიძლია. მეორე, რაც უნდა გაკეთდეს მამების ჩართულობის წასახალისებლად, „ვაცალოთ“ ზრუნვა ჩვილზე, მივცეთ საშუალება, მიიღოს მონაწილეობა ჩვილის დაბანის, დაძინების პროცესებში, კრიტიკისა და ზედმეტი კომენტარების გარეშე. ყოველ შემდგომ ეტაპზე ყოველთვის არის ზრუნვისა და თამაშის აქტივობები, რომლებშიც შესაძლებელია მამების აქტიური ჩართვა. პირველი 2-3 წლის ასაკში ბავშვისთვის მნიშვნელოვანია სამყაროს შეცნობა, ამ პროცესში მამამ შეიძლება მიიღოს აქტიური მონაწილობა, როგორც მეგზურმა და მხარდამჭერმა ამ აღმოჩენებში, არ შეზღუდოს ბავშვის ცნობისმოყვარეობა, არამედ დააზღვიოს და უზრუნველყოს უსაფრთხოება. სკოლამდელ ასაკში, მამა კარგი როლური მოდელია ბავშვისთვის სხვადსახვა ყოფითი წინააღმდეგობის გადალახვაში. აქ მნიშვნელოვანია ბავშის მოტივირება იყოს მეტად დამოუკიდებელი და დარწმუნებული საკუთარ ძალებში (რაც მნიშვნელოვანწილად ეფუძნება მამის მხარდაჭერას). სასკოლო ასაკის და შემდგომ ეტაპებზე, მამა ხდება სოციალური და მორალური ღირებულებების მოდელი. მესამე მნიშვნელოვანი მომენტია თავად მშობლების ურთიერთობა, რამდენად ჯანსაღი ემოციური კლიმატია სახლში, რამდენად შეუძლიათ მშობლებს ყოფითი პრობლემების ერთობლივი ეფექტური გადაწყვეტა, რა დამოკიდებულება აქვთ ერთმანეთის შეცდომების ან მიღწევების მიმართ, რამდენად აქვთ ერთმანეთის იმედი და მხარდაჭერა გადამწყვეტ მომენტებში.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური​

შეიძლება დაინტერესდეთ

​,,ჩემმა ძმამ მხოლოდ ჩემი შვილი არ გადაარჩინა, გადაგვარჩინა მეც და დედაჩემიც“ - მარტოხელა დედის გულახდილი ინტერვიუ, რომელიც მოძალადე ქმარს ძმის დახმარებით გადაურჩა

ელისო ახალგაზრდა დედაა, რომელიც შვილს მარტო ზრდის. მან „ნანუკა ჟორჟოლიანის შოუში“ თავისი მძიმე წარსულის შესახებ ისაუბრა და მადლიერება გამოხატა ძმის მიმართ, რომელიც საზოგადოების აზრს არ შეუშინდა.

„ჩემმა ძმამ მხოლოდ ჩემი შვილი არ გადაარჩინა, გადაგვარჩინა მეც და დედაჩემიც. რომ არა ჩემი ძმა და ჩემი ოჯახის წევრები, მე, სავარაუდოდ, ფეხზე ვეღარ ავდგებოდი. იმდენად დიდი ტკივილი იყო ის, რაც მე დამემართა მოძალადე ქმრის ხელში, ასე ვთქვათ, განადგურებული ვიყავი. გავთხოვდი 24 წლის, გავიპარე სიყვარულით. მეორე კვირიდან ჩემმა მეუღლემ დაიწყო ჩემი ცემა, რასაც, რა თქმა უნდა, ოჯახში არ ვამბობდი, მეშინოდა, მეშინოდა იმის, რომ მე ვიქნებოდი უარყოფილი, იმიტომ, რომ ჩემი გადაწყვეტილება იყო გათხოვება. თუმცა, როდესაც ჩამოვედი ქუთაისში და ფეხმძიმედ ვიყავი, დედამ წნევის გაზომვის დროს ნახა, რომ ჩალურჯებული ვიყავი და მაშინ მითხრა, რომ წამოდი, წამოგიყვანთ. თუმცა, მე კიდევ იმედი მქონდა, რომ ეს აღარ განმეორდებოდა, იყო უკანასკნელი ფაქტი და მე შევინარჩუნებდი ოჯახს, მაგრამ მოხდა ისე, რომ მე ვერ შევინარჩუნე ის, უფრო სწორად, მან ვერ შემინარჩუნა!“

ელისოს მეუღლემ ქალზე ძალადობა არც მაშინ შეწყვიტა, როდესაც ის ბავშვს ელოდებოდა: „ორსულად ვიყავი, როდესაც მცემა კარგად. ბოლო ცემის დროს ჩემმა ძმამ, ასე ვთქვათ, წამომიღო ბათუმიდან და ამან გადაარჩინა ჩემი შვილიც, მეც და დედაჩემიც.“

ახალგაზრდა ქალი ისეთ ფაქტებსაც იხსენებს, როდესაც სტერეოტიპული აზროვნების გამო მის დახმარებაზე უარს პოლიციელებიც ამბობდნენ: „ერთ-ერთი სკანდალის დროს პოლიცია როდესაც გამოვიძახეთ, ეს იყო 11 წლის წინ, პოლიციამ მაშინ მითხრა, რომ ოჯახის საქმეში ვერ ჩაერეოდა, მით უმეტეს, უყურებდნენ, რომ კარგად დალურჯებული ვიყავი. ახლა ეს დამოკიდებულება შეიცვალა. იყო შემთხვევები, როდესაც ჩემი ნაცნობები მეუბნებოდნენ, რომ შენ რაც დაემართა ის რომ ჩვენ მოგვსვლოდა, ოჯახში არ მიგვიღებდნენო. მე გამიმართლა, ჩემი ოჯახის წევრებიც და მეგობრებიც გახსნილი აზროვნების ადამიანები იყვნენ.“

ელისო, მიუხედავად მძიმე გამოცდილებისა, ძალიან ოპტიმისტურად მსჯელობს და იმ ქალბატონების გამხნევებას ცდილობს, რომლებიც მოძალადე ქმრებისგან წასვლას შიშის გამო ვერ ბედავენ: „მინდა ერთი რაღაც ვთქვა, რაც მე შევძელი და მინდა სხვებსაც დავეხმარო. ძალიან კარგია, როდესაც ვიღაც გეხმარება, მაგრამ ეს იმხელა ტკივილია და იმდენად დიდი სატანჯველია, რომ ამ ყველაფრის გაანალიზება და გადახარშვა თვითონ ქალმა უნდა შეძლოს. ქალს, რომელიც აჩენს ბავშვს, არანორმალურად დიდ ტკივილს იტანს და განაგრძობს ცხოვრებას, წინ არაფერი არ უნდა დაუდგეს. მან უნდა შეძლოს ყველაფერი, გააგრძელოს ცხოვრება ისევ მისი შვილისთვის.“

წაიკითხეთ სრულად