Baby Bag

„რეცეპტული ენის დარღვევას ვხვდებით მაშინ, როდესაც ბავშვს უჭირს სხვისგან მიღებული ინფორმაციის გაგება და გადამუშავება“

„რეცეპტული ენის დარღვევას ვხვდებით მაშინ, როდესაც ბავშვს უჭირს სხვისგან მიღებული ინფორმაციის გაგება და გადამუშავება“

რეცეპტული ენის დარღვევაზე MomsEdu.ge-ს ფსიქოკონსულტანტი, ენისა და მეტყველების თერაპევტი თათული ბაკურაძე ესაუბრა.

- რა არის რეცეპტული ენის დარღვევა?

- როდესაც გვესმის ენის განვითარების დარღვევა, მასში არ იგულისხმება მეტყველებასთან, კერძოდ კი არტიკულაციასთან/გამოთქმასთან დაკავშირებული სირთულეები, ეს არის კომუნიკაციური უნარების დარღვევის ერთ-ერთი გამოხატულება, რომელიც შეიძლება იყოს რეცეპტული ენის დარღევა, ექსპრესიული ენის დარღვევა ან რეცეპტული და ექსპრესიული ენის დარღვევა ერთდროულად.

ბავშვებს უჭირთ ენის მნიშვნელობის აღქმა, მათ აქვთ ენის ცოდნასთან დაკავშირებული სირთულეები. ასეთ დროს ბავშვის სმენა წესრიგშია, მას ესმის ყველანაირ სიმაღლეზე ნათქვამი სიტყვა, თუმცა მაინც არ შეუძლია აზრი გამოიტანოს ნათქვამიდან და შესაბამისად, სწორ კონტექსტში დააბრუნოს პასუხი. რეცეპტული ენის დარღვევა ეს არის მდგომარეობა, რომლის დროსაც ბავშვს უჭირს, როგორც ზეპირი საუბრის, ასევე დაწერილი ტექსტის გაგება. მათთვის სირთულეს წარმოადგენს სიტყვების მნიშვნელობების გაგება და მათი ფუნქციური დატვირთვის ცოდნა, შესაბამისად, რეცეპტული ენის დარღვევის მქონე ბავშვს ხშირ შემთხვევაში უჭირს სხვისი საუბრის შინაარსის აღქმა.

- რა ნიშნებით გამოიხატება რეცეპტული ენის დარღვევა ბავშვებში?

- რეცეპტული ენის სირთულე არის განვითარების დარღვევა და ის ადრეული ბავშვობიდანვე შეიმჩნევა. ჩამოვთვალოთ ის ნიშნები, რაც შეიძლება ახასიათებდეს რეცეპტული ენის დარღვევის მქონე ბავშვს:

  • უყურადღებობა, როდესაც მას ესაუბრებიან;
  • უჭირს ინსტრუქციების შესრულება და მიმართული საუბრის გაგება;
  • უჭირს პასუხის გაცემა შეკითხვებზე;
  • ეჭრება და აწყვეტინებს სხვებს საუბარს;
  • საჭიროებს წინადადების ან შეკითხვის რამდენჯერმე გამეორებას ან გამარტივებული ენით თქმას;
  • მისი პასუხი ყოველთვის არ შეესაბამება დასმულ შეკითხვას;
  • წინადადების შინაარსს არასწორად იგებს;
  • ვერ აღიქვამს ხუმრობით ამ გადატანითი მნიშვნელობით ნათქვამ წინადადებას.

- რა უნარებია საჭირო, რათა რეცეპტული ენის განვითარებას ხელი შევუწყოთ?

როდესაც მშობელი ატყობს რომ ბავშვს აქვს გარკვეული სირთულეები ენის აღქმასა და პროდუცირებასთან დაკავშირებით, მნიშვნელოვანი ნაბიჯები, რაც მშობელმა უნდა გადადგას არის:

  • სმენის სკრინინგი, რათა გამოირიცხოს სმენასთან დაკავშირებული სირთულეები,
  • შემდეგ მიმართოს ენისა და მეტყველების თერაპევტს, რათა შეფასდეს ბავშვის ენობრივი განვითარება. სპეციალისტი შეძლებს დიფერენცირებას ენის დარღვევის რომელ სირთულესთან გვაქვს საქმე,
  • დაიწყოს ენისა და მეტყველების თერაპიები,
  • აქტიურად ჩაერთოს პროცესში ოჯახის ყველა წევრი.

რეცეპტული ენის შეფასება და დიაგნოსტირება ყველა ასაკშია შესაძლებელი, თუმცა რაც უფრო ადრე მიმართავს მშობელი სპეციალისტს მით უკეთესია, რადგან მაქსიმალურად მოხდეს ენობრივი უნარების ათვისება და ენის განვითარების მიახლოება ბავშვის ქრონოლოგიურ ასაკთან. ამისათვის საჭიროა, როგორც ენისა და მეტყველების თერაპიების ინტენსიურად მიღება, ასევე, ოჯახის წევრების აქტიური ჩართვა პროცესში, სხვა ბავშვებთან ურთიერთობა, მრავალფეროვანი სამეტყველო გარემო, საუბრით დატვირთული როლური თამაშები, მშობლის მხრიდან ბავშვის ჩართვა თავის ყოველდღიურ აქტივობებში, ეს იქნება სახლის დალაგება თუ საჭმლის მომზადება, ილუსტრირებული წიგნების თვალიერება და მასზე საინტერესო ზღაპრების მოფიქრება, ბევრი სეირნობა და ბუნებასთან პირისპირი კავშირი. ასეთ დროს, მშობელი თავადაც ბავშვი უნდა გახდეს, რადგან მათი თამაში და ურთიერთობა მაქსიმალურად ბუნებრივი, საინტერესო და „მადისაღმძვრელი“ იყოს პატარასთვის, რათა სურვილი გაუჩნდეს მოგბაძოთ და მაქსიმალურად ბევრი ისწავლოს თქვენგან.

- რაში შეიძლება შეუშალოს ბავშვს ხელი რეცეპტული ენის დარღვევამ?

- რეცეპტული ენის დარღვევის მქონე ბავშვებს უჭირთ ადამიანებთან დაკონტაქტება ბაღის, სკოლის ან ნებისმიერ სხვა გარემოში. ამან მათში შესაძლოა გამოიწვიოს სირცხვილის გრძნობა. სირთულე აქვთ, როგორც საკუთარი აზრის ზეპირად ან წერილობით გამოხატვის დროს, ასევე, სხვისი საუბრის აღქმაში. მნიშვნელოვანია აღვნიშნოთ, რომ სირთულეები ენობრივ განვითარებაში არ უკავშირდება ინტელექტუალურ დარღვევას, მათ შესაძლოა ჰქონდეთ საკმაოდ მაღალი ინტელექტი, თუმცა ამის გამოვლენაში ხელს უშლიდეთ მათი არასაკმარისად განვითარებული ენობრივი უნარები, რის გამოც ისინი შესაძლოა იყვნენ საკმაოდ ფრუსტრირებულები და იმედგაცრუებულები. აუცილებელია გვახსოვდეს, რომ ენობრივი განვითარების დარღვევის მქონე ბავშვები, ისეთივე ჭკვიანები არიან, როგორც ისინი, ვისაც ეს სირთულე არ აღენიშნებათ.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

,,ხშირია შემთხვევები, როდესაც ბავშვი უბრალოდ იღლება, იფიტება და ამ დროს ეწყება გაღიზიანება" - თამარ გაგოშიძე

,,ხშირია შემთხვევები, როდესაც ბავშვი უბრალოდ იღლება, იფიტება და ამ დროს ეწყება გაღიზიანება" - თამარ გაგოშიძე

,,ცნება ,,აგრესიას" როგორ იყენებენ ხოლმე მშობლები, ეს არის ძალიან საინტერესო. როდესაც ვეკითხებით, რომ გთხოვთ, აღწერეთ, რას უწოდებთ ,,აგრესიულ ქცევას", აღმოჩნდება ხოლმე, რომ ქცევა არ არის  აგრესიული. ეს უბრალოდ არის ბავშვის მინიშნება მის საჭიროებაზე, იმაზე - თუ რა აწუხებს მას. ბავშვს რაღაც აწუხებს - აქვს ემოციური მდგომარეობა, ამას ვერ გამოთქვამს და  გარედან ეს ჩანს აგრესიულ ქცევად", - ამის შესახებ ნეიროფსიქოლოგმა, თამარ გაგოშიძემ ,,რადიო  ფორტუნას" ეთერში ისაუბრა.

,,მაგალითად, ძალიან ხშირია შემთხვევები, როდესაც ის უბრალოდ იღლება, იფიტება და ამ დროს ეწყება გაღიზიანება. ჩვენ ეს უნდა გავიგოთ - რომ ბავშვი დაიღალა და შესაბამისი პრევენციული ზომები გავატაროთ. საბავშვო ბაღში ხდება ხოლმე ასე, რომ ამბობენ აღსაზრდელზე - აგრესიულად იქცევა. რომ ვეკითხებით, რომელ საათზე იქცევა ,,აგრესიულად", გვეუბნებიან, მაგალითად, რომ ასე პირველი საათისთვის, სადილამდე. იქნებ, ბავშვი დაიღალა და ეძინება? ამას ყურადღებას არ აქცევენ. ჩვენ ჩვენი გადმოსახედიდან ვმოქმედებთ და გვგონია, რომ ისინი ყველაფერს იტანენ. იქნებ, შია? ასევე, მაგალითად, წაიყვანეთ ბავშვი მოლში და, მადლობის ნაცვლად, გაგიმართათ ისტერიკა. ჯერ კარგად უნდა გაარკვიოთ, რატომ იქცევა ასე. ბავშვის ეს ქცევა არ არის მექანიკური, მას აქვს საკუთარი მიზეზები. 

როდესაც ჩვენ ვეუბნებით მშობლებს, იგნორირება გაუკეთონ არასასურველ ქცევას, ამ შემთხვევაში, როდესაც ბავშვი კანფეტს ითხოვს და ის შიშით აძლევს იმის გამო, რომ მისმა შვილმა რაიმე არ დაიშავოს, ამასთან, იგნონირება გაუკეთა ბავშვის ტირილს, ამას ისინი მექანიკურად ავრცელებენ ყველაფერზე. მაგალითად, შენ ვერ გაუკეთებ იგნორირებას ფაქტს, როდესაც ბავშვი შუა მოლში დაიღალა და ტირის. ამ დროს მას უნდა მოეფერო, დაამშვიდო, გადაატანინო ყურადღება... იცით, რა არის მთავარი რჩევა? შენს შვილს უყურო, გაიგო, რატომ იქცევა ის ასე. ჩვენთვის უფრო ადვილია რეცეპტი - დავსაჯოთ-არ დავსაჯოთ, მივაქციოთ ყურადღება - არ მივაქციოთ ყურადღება. ეს ასე არის არის. არსებობს შემთხვევები, როდესაც უნდა მივაქციოთ ყურადღება, ასევე, როდესაც უნდა გავუკეთოთ იგნორირება და  არის შემთხვევები, როცა დასჯა ნიშნავს სიამოვნების მოკლებას, ფსიქოლოგების ენაზე", - აღნიშნა თამარ გაგოშიძემ.

წყარო: ,,​რადიო ფორტუნა"

წაიკითხეთ სრულად