Baby Bag

როგორ დავეხმაროთ ბავშვს კარგი მანერების ათვისებაში?

როგორ დავეხმაროთ ბავშვს კარგი მანერების ათვისებაში?
ბავშვისთვის კარგი მანერების სწავლება საკმაოდ რთული და ხანგრძლივი ​პროცესია. ზოგიერთ პატარას ეტიკეტის წესების სრულად ასათვისებლად, შესაძლოა, 8 წელიც კი დასჭირდეს. თავაზიანი ქცევის წესების ათვისება ნებისმიერ ბავშვს შეუძლია. ჩვენს სტატიაში გამოცდილ და ეფექტურ საშუალებებს გაგაცნობთ, რომელთა დახმარებით ბავშვებს ყოველდღიურ მაგალითზე დაყრდნობით კარგი მანერების ათვისებაში დაეხმარებით.

ასწავლეთ ბავშვს სხვების მაგალითზე

ხშირ შემთხვევაში ბავშვები ოჯახის წევრებზე მეტად უცხო ადამიანებს უსმენენ და უჯერებენ კიდეც. დახმარებისთვის თქვენს მეგობრებს, ნათესავებს და მასწავლებლებს მიმართეთ. თუ თქვენი შვილები თქვენი ახლობლის სახლში დაუდევრად იქცევიან და ოჯახის ნივთებს აზიანებენ, უთხარით თქვენს მეგობარს, რომ ბავშვებს შენიშნვა მისცეს და აუხსნას, რომ ასე მოქცევა დაუშვებელია. სახლში დაბრუნების შემდეგ კი თქვენს შვილებს იმავე საკითხზე სხვაგვარად გაესაუბრეთ. აუხსენით, რომ ისინი არასწორად მოიქცნენ, მაგრამ თქვენი მეგობრის სიტყვებს ნუ გამოიყენებთ. თქვენი სათქმელი განსხვავებულად ჩამოაყალიბეთ. აუცილებელია, რომ ერთსა და იმავე საკითხზე ბავშვებს რამდენიმე ადამიანი დაელაპარაკოს. პატარები ასე უკეთ შეძლებენ ეტიკეტის წესებში გარკვევას.

გამოიყენეთ პოზიტიური სიტყვები

კარგი მანერების ათვისების პროცესი ბავშვისთვის სასიამოვნო და საინტერესო უნდა იყოს. სწავლებას დამსჯელი ან ავტორიტარული ხასიათი არ უნდა ჰქონდეს. აუხსენით თქვენს შვილს, რომ კარგი მანერების დასწავლით ისინი სოციუმში მეტი წარმატების მიღწევას შეძლებენ, ადამიანებს მათ მიმართ მეტი პატივისცემის გრძნობა გაუჩნდებათ, რის გამოც ნებისმიერ ოჯახში სასურველი სტუმრები იქნებიან. უთხარით მას, რომ კარგი მანერების მქონე ადამიანები სასურველ მიზნებს გაცილებით მარტივად აღწევენ, რადგან მათ მიმართ საზოგადოებას მეტი ნდობა აქვს, ვიდრე იმ ადამიანებისადმი, რომლებსაც სოციუმში ქცევის წესებზე წარმოდგენა არ აქვთ.

მიზნის მიღწევაში იუმორიც დაგეხმარებათ

თუ თქვენი პატარა თხოვნით მოგმართავთ, მაგრამ წინადადების ბოლოს არ ახსენებს სიტყვას „გთხოვ,“ მისი მოქმედება გააშარჟეთ და სახის სასაცილო გამომეტყველება მიიღეთ. ბავშვი კარგ განწყობაზე დადგება, რის შემდეგაც შეგიძლიათ აუხსნათ, თუ როგორ მოიქცეს, როდესაც ადამიანს თხოვნით მიმართავს.

ასწავლეთ თამაშის დახმარებით

ბავშვთან ერთად საინტერესო თამაშები ითამაშეთ, რომელთა დახმარებით ის სოციუმში სწორად მოქცევას ისწავლის. გაითამაშეთ უცხო ადამიანთან პირველი შეხვედრისა და გაცნობის სცენა, ან წარმოიდგინეთ, რომ თქვენს შვილთან ერთად სუპერმაკეტში პროდუქტებს ყიდულობთ. ბავშვს თამაშის დახმარებით ასწავლეთ, როგორ უნდა მოიქცეს, როდესაც ადამიანს პირველად ხვდება ან სუპერმარკეტში რომელიმე პროდუქტის შეძენა სურს.

ასწავლეთ ოჯახური სადილების დახმარებით

ოჯახური სადილების დახმარებით თქვენს შვილებს მაგიდასთან სწორად მოქცევის წესებს მარტივად ასწავლით, გარდა ამისა მათთან მეტად დაახლოვდებით. ასწავლეთ თქვენს შვილს, როგორ დაღეჭოს საკვები უხმაუროდ, როგორ გამოიყენოს დანა-ჩანგალი, როგორ მოიქცეს რესტორანში ან ოჯახში სტუმრად ყოფნისას. თუ თქვენს შვილს რომელიმე საკვები არ მოსწონს, აჩვენეთ მას, როგორ უნდა თქვას კულტურულად უარი მის მირთმევაზე. ბავშვი ოჯახურ გარემოში თავს თავისუფლად და მშვიდად გრძნობს, რის გამოც ეტიკეტის ათვისებას მარტივად ახერხებს.

ისადილეთ გარეთ ბავშვებთან ერთად

ვიდრე ბავშვებს რესტორანში ან წვეულებებზე წაიყვანდეთ, თქვენთან ერთად სასადილოდ რამდენჯერმე წაიყვანეთ. შეარჩიეთ ისეთი კაფეები, რომლებშიც საბავშვო სივრცე სათანადოდ არის მოწყობილი. ასწავლეთ თქვენს შვილს მენიუს მშვიდად და უხმაუროდ დათვალიერება, შეკვეთის გაკეთება და მომსახურე პერსონალთან კულტურულად მოქცევა. შეგიძლიათ ბავშვები თქვენთან ერთად მაღაზიებშიც ატაროთ, რათა თქვენს მაგალითზე სოციუმში ქცევის წესები სათანადოდ აითვისონ.

გაითვალისწინეთ თქვენი შვილის აზრები და იდეები

როდესაც თქვენი შვილი სხვა ადამიანის ქცევას აკრიტიკებს და თვლის, რომ მან ეტიკეტის წესები დაარღვია, ბავშვს ყურადღებით და გულდასმით მოუსმინეთ. ჰკითხეთ თქვენს შვილს, თავად როგორ მოიქცეოდა მსგავს ვითარებაში. ასწავლეთ პატარას პატივისცემის გამომხატველი სიტყვები, რომელთა დახმარებით ის უფროსებთან, მასწავლებლებთან და უცხო ადამიანებთან კულტურულ საუბარს შეძლებს.

პრაქტიკას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს


ბავშვებს კარგი მანერების ათვისებაში ყოველდღიურად უნდა დაეხმაროთ. თუ ის საჩუქრის მიღებისას მადლობას არ იხდის, შეახსენეთ, რომ მისი ქცევა სწორი არ არის. ბავშვი თქვენს მაგალითზე ყოველდღიურად უნდა ხედავდეს, რომ ადამიანები კომპლიმენტის ან საჩუქრის მიღებას მადლობით პასუხობენ. როდესაც პატარა თხოვნით მოგმართავთ, ყოველთვის შეახსენეთ, რომ წინადადების ბოლოს სიტყვა „გთხოვ“ აუცილებლად უნდა თქვას. ყოველდღიური პრაქტიკის დახმარებით ბავშვი ეტიკეტის წესების ათვისებას ადვილად შეძლებს და ზრდილობიანი ქცევა მისი ცხოვრების განუყოფელ ნაწილად იქცევა.

ავტორი: ია ნაროუშვილი 

შეიძლება დაინტერესდეთ

თუ ქალი და მისი ოჯახი მომზადებულები და ინფორმირებულები შეხვდებიან ორსულობას ყველა უსიამოვნების და გართულების პრევენცია შესაძლებელია

თუ ქალი და მისი ოჯახი მომზადებულები და ინფორმირებულები შეხვდებიან ორსულობას ყველა უსიამოვნების და გართულების პრევენცია შესაძლებელია

ორსულების მშობიარობისთვის მოსამზადებელ ფსიქოლოგიურ რჩევებზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი რუსუდან სამხარაძე.
- რა არის მთავარი დეტალი, რისთვისაც მზად უნდა იყოს ორსული, რომ მშობიარობის შემდეგ ნაკლები ფსიქოლოგიური წნეხის ქვეშ აღმოჩნდეს?
- ორსულობა ქალის ცხოვრების განსაკუთრებული პერიოდია, სიხარულთან და ბედნიერებასთან ერთად ხშირად დაბნეულობის, შიშის, შფოთვის, უგუნებობისა და დეპრესიის პერიოდად იქცევა. ახალი სიცოცხლის ჩასახვა, დიდ მოლოდინთან ერთად, ორგანიზმისთვის დიდი გამოწვევაცაა და ეს საპასუხისმგებლო გამოცდა ქალის არა მარტო ფიზიკურ, არამედ ფსიქიკურ ჯანმრთელობასაც ელის.
მღელვარების მიზეზები შესაძლოა იყოს:

​- პასუხისმგებლობის შიში;
- მშობიარობის შიში;
- სხეულის ფორმების ცვლილება;
- ჯანმრთელობის პრობლემები;
თუ ჩვენ განვიხილავთ დედობას, როგორც ფსიქო-სოციალურ ფენომენს, რომელიც ბავშვის განვითარების ყველა პირობას უნდა უზრუნველჰყოფდეს, უნდა შევეხოთ დედის ფსიქოლოგიურ მდგომარეობას. ორსულობა და მშობიარობა საკმაოდ სტრესულია ქალის ფიზიოლოგიისა და ფსიქიკისთვის, ჰორმონალურ ცვლილებებთან ერთად იცვლება რეალობა და ხდება დედის ახალ როლთან ადაპტაცია, რომელიც შეიძლება მიმდინარეობდეს (პოსტნატალურ) მშობიარობის შემდგომი ფსიქოემოციური გართულებებით. მაგალითად, შეიძლება ახალბედა დედას არ ახარებდეს ჩვილის მოვლის პროცესი, განიცდიდეს ქრონიკულ გადაღლას და გაღიზიანებას, რაც კიდევ უფრო შეიძლება უმძაფრებდეს დანაშაულის გრძნობას, რომ ვერ აკმაყოფილებს „იდეალური“ დედის პარამეტრებს. ზოგჯერ ჩნდება ფიქრები, რომ ის ვერ აკმაყოფილებს ბავშვის მოთხოვნილებებს ხარისხიანად, თითქოს და მას არ აქვს საკმარისი ემოციური და ტაქტილური (შეხებითი) კონტაქტი ჩვილთან. აღნიშნული ფიქრები და შიშები ორსულში, ახალბედა დედაში, შესაძლოა იწვევდეს გუნება-განწყობის ცვლილებას, სისუსტეს, უმადობასა და ძილის სირთულეებს.

დედის შემაწუხებელი ფიქრები, რომ თავს ვერ ართმევს დაკისრებულ მოვალეობას, ხასიათის მუდმივი ცვალებადობა, დანაშაულის გაძლიერებული გრძნობა და ინტენსიური ემოციები, შესაძლოა კიდევ უფრო რთულ ფორმებში გადაიზარდოს და შფოთვით აშლილობამდეც კი მივიდეს. რაც თავის მხრივ გავლენას ახდენს არა მხოლოდ დედაზე, არამედ ბავშვზე და ხანდახან, ბავშვის მიმართ აგრესიის მიზეზიც შესაძლოა გახდეს.

​თუ ახლად ნამშობიარებ ქალს ზემოთ ჩამოთვლილი სიმპტომები სუსტად აღენიშნება, აქვს მსუბუქი შფოთვა, ტირილის სურვილი, ხასიათის ცვალებადობა და ეს სიმპტომები 2 კვირაზე მეტხანს არ გრძელდება, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ქალი ნელ-ნელა რეაბილიტირდა, ხოლო თუ ეს სიმპტომატიკა არ იცვლება ან მძაფრდება დროის გასვლის მიუხედავად, მაშინ აუცილებელია სპეციალისტების (გინეკოლოგის, ფსიქოლოგის, ნევროლოგის, ფსიქიატრის) კონსულტაცია.
- როგორ უნდა მოემზადოს ორსული ან ის, ვინც ორსულობას გეგმავს ამ რთული და საინტერესო პერიოდისთვის? გვირჩიეთ რამდენიმე აქტივობა ან ფსიქოლოგიური სავარჯიშო, რითაც უფრო მეტი მზაობით შეხვდებიან ქალები მშობიარობას და მის შემდეგ განვითარებულ მდგომარეობას?
- გამოწვევები და სირთულეები ინდივიდუალურია და ისინი სხვადასხვა ფორმითა და ინტენსივობით გვხვდება. თუ კი ქალი და მისი ოჯახი მომზადებულები და ინფორმირებულები შეხვდებიან ამ უნიკალურ პერიოდს, ყველა უსიამოვნების და გართულების პრევენცია შესაძლებელია.

​პრევენციისთვის სასურველია პერინატალურ ფსიქოლოგთან (ფსიქოლოგი, რომელიც მუშაობს შვილოსნობის საკითხებზე, პრე და პოსტ სამშობიარო პერიოდში) კონსულტაცია. ფსიქოლოგის მიზანია, დაეხმაროს ქალს, მიიღოს და გააცნობიეროს საკუთარი თავი ახალ როლში, მოამზადოს მშობიარობისთვის და მიაწოდოს ინფორმაცია შესაძლო დეპრესიის, შფოთვის შესახებ. აუხსნას, თუ რაოდენ მნიშვნელოვანია მშობელი-ბავშვის ჯანსაღი ინტერაქცია.

​რეკომენდაციების სახით ახალგაზრდა დედებს მინდა ვურჩიო, რომ მაქსიმალურად დატკბნენ ამ უნიკალური პერიოდით, ორსულობა და მშობიარობა ეს ის დროა, როცა მხოლოდ საკუთარ თავსა და სურვილებზე უნდა იყვნენ ორიენტირებულნი და გაინებივრონ თავი, იყვნენ კონტაქტში საკუთარ შეგრძნებებთან და სურვილებთან - შემდეგ ჩვილთან.

​მოითხოვეთ დახმარება ოჯახის წევრებისა თუ მეგობრებისაგან, ჩართეთ პროცესში მამა, მიიღეთ მისი ზრუნვა და ყურადღება მადლიერებით, შეადგინეთ და გაიზიარეთ ბავშვზე ზრუნვის დრო და განრიგი, თავისუფალი დრო გამოიყენეთ გამოსაძინებლად და სავარჯიშოდ, ჰაერზე სასეირნოდ ან გასართობად.

​ესაუბრეთ, უმღერეთ მუცლადმყოფ ბავშვს და შემდეგ ჩვილსაც აქტიურად გაუზიარეთ თქვენი ემოციები და განცდები, ეს ტექნიკა დაგეხმარებათ ადვილად ამოიცნოთ საკუთარი და ბავშვის სიგნალები, და ამ სიგნალებს შესაბამისი მგრძნობელობით უპასუხოთ.
​პერიოდულად მიმართეთ რელაქსაციას (3-5 წუთი) - მიიღეთ კომფორტული პოზა, დახუჭეთ თვალები და წარმოიდგინეთ სიტუაცია/ადგილი, სადაც თავს იგრძნობთ მშვიდად, დაცულად და უსაფრთხოდ, ეს თქვენი „იდეალური ადგილი“ იქნება. ეს ტექნიკა ხელს უწყობს სიმშვიდისა და ბალანსის მოპოვებას, რაც დადებითად აისახება, როგორც ფიზიკურ ისე ემოციურ მდგომარეობაზე, საერთო ჯამში კი ადამიანის ჯანმრთელობაზე. რელაქსაცია/წარმოსახვა ეხმარება ადამიანს სიმშვიდე შეინარჩუნოს მთელი დღის მანძილზე.

​მოითხოვეთ სოციალური მხარდაჭერა!

​მნიშვნელოვანია, ორსულობის პერიოდის შესახებ კომუნიკაცია პარტნიორთან (თუ გყავს პარტნიორი), ოჯახის წევრებთან და/ან მეგობრებთან. ასევე, გამოცდილების გაზიარება იმ ქალებთან, რომლებიც ახლა გადიან ამ პროცესს: ორსულებთან და ახალშობილის დედებთან. ასეთი მხარდაჭერის მისაღებად, შეგიძლია სხვადასხვა ჯგუფში გაწევრიანდე, მათ შორის სოციალური ქსელების გამოყენებით.

​თუ ცოტას ნერვიულობ, იცოდე, რომ არ ხარ მარტო. შიში, შფოთვა, ახალ როლთან შეგუების სირთულე ძალიან ბუნებრივია, განსაკუთრებით პირველი ან დაუგეგმავი ორსულობის შემთხვევაში.

​- რას ურჩევდით პარტნიორებს და ოჯახის წევრებს, რომლებიც ორსულთან ერთად გადიან ამ რთულ პროცესს?

​- მშობიარობის შემდგომ ფსიქო-ემოციურ გართულებებს ხელს უწყობს ასევე, ისეთი სოციალური ფაქტორები, როგორებიცაა: ფინანსური პრობლემები და კეთილმოუწყობელი საცხოვრებელი პირობები, მხარდაჭერის არქონა ოჯახის წევრებისა და ნათესავებისაგან, პარტნიორთან დისჰარმონიული ან დაძაბული ურთიერთობები, პარტნიორის გულგრილობა ასეთ პერიოდში ძალიან მწვავედ აისახება ქალის ისედაც სენსიტიურ ფსიქიკაზე, დროებითი იზოლაცია ან სავალდებულო დეკრეტი. ქალი, რომლისთვისაც კარიერული ზრდა და სოციალური თვითრეალიზება პრიორიტეტულია, მძიმედ განიცდის ამ პერიოდს. ასევე საყურადღებოა ის ფიზიკური დისკომფორტი, რომელიც თან ახლავს ორსულობას/მშობიარობას და მშობიარობის შემდგომ ფიზიკურ რეაბილიტაციას: მცირე მენჯის ორგანოების დაწევა, ჩახევები ან საკეისრო კვეთის შემდგომი ჭრილობები, ლაქტაციის დამახასიათებელი ტკივილები და გართულებები, წონის მატება, კანის დეფორმირება, სხეულის შეცვლილი ფორმები, რაც ქალის თვითშეფასებაზე ნეგატიურად აისახება და დიდ განსაცდელში აგდებს.

​პარტნიორები და ოჯახის წევრები უნდა იჩენდნენ ყურადღებას და მაქსიმალურ მხარდაჭერას როგორც ფიზიკური დახმარების მხრივ, ასევე ემოციური კუთხითაც. ოჯახის წევრებმა კრიტიკის და ნეგატიური შეფასება/შედარებებისგან უნდა შეიკავონ თავი, გაგებით და თანაგრძნობით მოეკიდონ ქალის შეცვლილ ემოციურ მდგომარეობას. 

ესაუბრა ელენე ოვაშვილი

წაიკითხეთ სრულად