Baby Bag

რა დადებითი ზეგავლენა აქვს მშობლების მიერ ჩვილებისთვის წიგნების წაკითხვას, რა სახის წიგნები შევარჩიოთ და როგორი უნდა იყოს ძილის წინ წიგნის კითხვის რიტუალი?

რა დადებითი ზეგავლენა აქვს მშობლების მიერ ჩვილებისთვის წიგნების წაკითხვას, რა სახის წიგნები შევარჩიოთ და როგორი უნდა იყოს ძილის წინ წიგნის კითხვის რიტუალი?
რა დადებითი ზეგავლენა აქვს მშობლების მიერ ჩვილებისთვის წიგნების წაკითხვას, რა სახის წიგნები შევარჩიოთ და როგორი უნდა იყოს ძილის წინ წიგნის კითხვის რიტუალი? - ამ და სხვა საკითხებზე ​MomsEdu.ge ბავშვთა ადრეული განვითარების სპეციალისტ სოფო მელაძეს ესაუბრა. 

- სოფო, რომელი თვიდან უნდა დავუწყოთ პატარებს წიგნის კითხვა?

- მშობელს შვილისთვის წიგნის გამოყენება და მისი წაკითხვა არა მხოლოდ ადრეულ ჩვილობაში შეუძლია, არამედ ორსულობის დროსაც კი. მოგეხსენებათ, ორსულები ხშირად ასმენინებენ პატარებს ​კლასიკურ მუსიკასაც. ბავშვი მუცელშიც ასხვავებს დედის ხმას და ხმაურს ერთმანეთისგან, შესაბამისად, ჩვენ ბავშვის მუცლადყოფნის პერიოდშიც შეგვიძლია წიგნის ემოციურად და საინტერესოდ წაკითხვა მათთვის. ეს ძალიან სასარგებლო პროცედურაა ნაყოფისთვის. პატარა მუცლადყოფნისას უკვე იწყებს ადრეული სოციალური უნარების და ურთიერთობების ჩამოყალიბებას დედასთან, ხმები და ემოციები ახდენს ნაყოფის რეფლექსების და რეაქციების სტიმულირებას. ბავშვი დაბადებამდე მეტ-ნაკლებად ახდენს ადაპტირებას გარემოსთან, მცირდება შფოთვა. რაც შეეხება ჩვილობის პირველ 2 თვეს, ამ დროს რეკომენდებულია სპეციფიკური წიგნების გამოყენება, ეს არის მკვეთრი კონტრასტის მქონე შავ-თეთრი გამოსახულებები. ამ თემაზე ძალიან საინტერესო აქტივობები ჰქონდა იტალიელ ექიმს და პედაგოგს, ​მარია მო​ნტესორის. მისი აზრით, მსგავსი შავ-თეთრი გამოსახულების მქონე ნახატები ეხმარება ბავშვს მზერის ფიქსაციაში, კონცენტრაციის გაუმჯობესებაში. ასევე, მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ პირველი ორი თვე, როცა ბავშვის მხედველობა მეტ-ნაკლებად ჩამოყალიბების პროცესშია, ჩვილი გამოსახულებებს ხედავს 20-25 სმ-ის მოშორებით.

2-4 თვემდე კი შეგვიძლია ღია, ნათელი ფერების მქონე წიგნების გამოყენება, სადაც მარტივი ილუსტრაციებია. აქ მთავარია, არა წიგნის შინაარსი, არამედ მისი ემოციურად გამოხმოვანება, რომელიც მიიქცევს ჩვილის ყურადღებას და კომუნიკაციას დაამყარებს შენთან, თუნდაც გაღიმებით ან თვალით კონაქტით.

- რა დადებითი ზეგავლენა აქვს ამ პროცესს?

- გარდა იმისა, რომ კითხვის პროცესი ასტიმულირებას, როგორც ბავშვის ვიზუალურ, ასევე სმენით უნარებს, ამასთან მეტყველების ერთ-ერთი ძლიერი მასტიმულირებელი საშუალებაა. გავიმეოროთ ის სიტყვები, დავასახელოთ ის საგნები, რაც დედამ გვანახა წიგნში ან წაგვიკითხა. ასევე იწვევს კრეატიულობის და წარმოსახვითი უნარების განვითარებას. სხვადასხვა სიუჟეტის წიგნი ხელს უწყობს სოციალურ-ემოციური უნარების განვითარებას ბავშვებში, ემპათიის თუ სხვადასხვა ემოციის განცდის ხელშეწყობას, ბოლოს სოციალური როლების ჩამოყალიბებასა და გააზრებას.

- ზოგადად, ძილის წინ წიგნის კითხვის რიტუალზე რომ ვისაუბროთ...

- ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ძილის წინ გვქონდეს გამოყოფილი გარკვეული დრო, როცა ბავშვთან ერთად წიგნს დავათვალიერებთ, გავახმოვანებთ და წავიკითხავთ. მნიშვნელოვანია, რომ ძილის წინ წასაკითხი წიგნები იყოს მშვიდი, სახალისო და ნაკლებად აქტიური. წიგნის კითხვის ან დათვალიერების პროცესი ერთ-ერთი სტრესის და შფოთვის შემამცირებელი აქტივობაა. ამ დროს ბავშვის სხეული და ორგანიზმი მოდუნებულია და კარგ წინაპირობას ქმნის მშვიდი ძილისთვის, ანუ ხელს უწყობს ძილის რუტინას.

ასევე, მე ხშირად მესმის, რომ, როცა ბავშვი 1 წლის ან მეტისაა, უფრო მოძრავია, დღის მანძილზე რთულია მისი წიგნთან გაჩერება, უფრო მოტორული და მოძრავი თამაშები ურჩევნია, შესაბამისად, დედები ვეღარ ახერხებენ წიგნის კითხვის რუტინაში ჩართვას. ძილის წინ კი კითხვა ხელს შეუწყობს მის აქტიურად ჩართულობას ბავშვის ცხოვრებაში.

- როგორი წიგნები შევარჩიოთ ამ ასაკისთვის?

- როგორც აღვნიშნე, ორსულობის დროს ყურადღება მივაქციოთ ხმებს და ემოციებს, ნაკლებად ნახატებს, რადგან ბავშვი ფიზიკურად ამას ვერ დაინახავს.

როცა ჩვილი 1-2 თვისაა, გამოვიყენოთ სპეციფიკური კონტრასტული შავ-თეთრი გამოსახულებების მქონე ნახატები და მოვათავსოთ იგი მისგან 20-25 სმ-ის მოშორებით;

2-4 თვემდე მაქსიმალურად ჩავრთოთ სხვადასხვა ფერი, ფორმა;

ასევე 0-2 წლამდე ბავშვისთვის სენსომოტორული სტადიაა. ამ დროს ბავშვი მოტორულად ანუ მოქმედებით და სენსორული არხების საშუალებით, როგორებიცაა: მხედველობა, სმენა თუ შეხება საგნებთან, შეიმეცნებს მის გარშემო არსებულ სამყაროს, შესაბამისად, მაქსიმალურად ჩავრთოთ სენსორული სტიმულები თამაშებში. ვუყიდოთ წიგნები, სადაც სხვადასხვა ტექსტურაა გამოყენებული, მაგალითად, კატა ილუსტრირებულია ნატურალური ღუნღულა ბეწვით, სადაც ასევე იქნება ხაოიანი თუ რბილი მასალები. ვუყიდოთ ისეთი წიგნები, რომლებსაც სპეციალური ზედაპირი აქვს პირში ჩასადებად, წყალში დასასველებლად თუ ხელის მოჭიდებისთვის;

1-2 წლამდე ბავშვი უკვე იაზრებს, რომ წიგნებში გახმოვანებული სიტყვები და საგნები რაღაცას ნიშნავს და შეესაბამება მის გარშემო არსებულ გარემოს. შეგიძლიათ გამოიყენოთ ნივთების დასახელებისთვის თითის დადება, ხან მან დაადოს თითი, ხან - თქვენ. ასევე წიგნებზე გამოსახული ცხოველების იმიტირება: ხშირად შეჩერდით და დაუსვით მარტივი კითხვები, ეცადეთ აქტიურად ჩართოთ პროცესში და ხელი შეუწყვეთ მისი ლექსიკური მარაგის გამდიდრებას.

- ერთი და იგივე წიგნების წაკითხვა სჯობს თუ განსხვავებულის?

- არაა საჭირო ძალიან ბევრი და განსხვავებული წიგნი, 2-3 წიგნიც საკმარისი იქნება. ბავშვს შესაძლოა, ამ პერიოდში ჰქონდეს რომელიმე საყვარელი წიგნი, რომელთან ურთიერთობაც განსაკუთრებულ სიამოვნებას ანიჭებს. არ დავუშალოთ, დაიმახსოვრეთ ერთი წიგნიც კი ძალიან ბევრი ფუნქციით, უნარის განსავითარებლად შეგიძლიათ გამოიყენოთ. ბავშვს უყვარს გამეორება, როცა რომელიმე ილუსტრაციას ან ამბავს კარგად აითვისებს, ეს ზრდის მათში კომპეტენტურობის და თავდაჯერებულობის განცდას.

- პატარები ხშირად წიგნების ფურცლებს ხევენ, დავუშალოთ ეს ქცევა თუ ამით იწყება მათი კონტაქტი წიგნებთან? როგორ ავუხსნათ, რომ ეს არ არის სწორი საქციელი?

- კი წიგნის ფურცვლა, მისი დახევა და თუნდაც პირში ჩადება ბავშვის წიგნთან ურთიერთობის პირველი მცდელობაა. ზემოთ ვახსენე, ზუსტად ეს არის სენსომოტორული სტადია. შეგრძნებებით ცდილობს გაიგოს, რა არის წიგნი, რა არის ფურცელი, იხევა და თუ აქვს ხმა გახევის პროცესში. მოსწონს შეხება და შეგრძნება, თუ როგორი ზედაპირი აქვს ფურცელს. უფრო მოზრდილ ასაკში კი შეგვიძლია დახევის სურვილი წიგნის მაგივრად ფერადი ქაღალდების გამოყენებით ჩავანაცვლოთ და ჩავრთოთ ეს რაიმე თამაშში. ასევე სხვადასხვა ტექსტურის და მასალის გამოყენებით ვათამაშოთ ბავშვი. ვითამაშოთ ბევრი მოტორული თამაში და ასე დავტვირთოთ მისი ტაქტილური თუ მოტორული მოხოვნილებები. გვქონდეს წიგნის კუთხე, სადაც ლამაზად დავალაგებთ და მოვუვლით წიგნებს. საჭიროა ვაჩვენოთ ბავშვს, რომ წიგნებს ვუფრთხილდებით.

- ხმოვან წიგნებზეც რომ ვისაუბროთ. სჯობს თავად წავუკითხოთ, თუ ხმოვანი წიგნებიც იმავე ფუნქციის მატარებელია?

- ჩვილობის დროს ძალიან მნიშვნელოვანია მშობლის ხმა, მისი კომუნიკაცია ბავშვთან და ჩართულობა. ეს ბავშვში აყალიბებს ნდობის და უსაფრთხოების განცდას. მნიშვნელოვანია, მშობელი თავად ესაუბრებოდეს პატარას. ერიკ ერიქსონის ფსიქოსოციალური განვითარების თეორიაც ამაზე უსვამს ხაზს, 0-1,5 ასაკამდე ბავშვს უვითარდება სამყაროს მიმართ ნდობა/უნდობლობის სტადია, რაც შემდგომში განაპირობებს მის პოზიტიურ ურთიერთდამოკიდებულებას სამყაროსთან თუ პირიქით შფოთვის დონეს. ამ პერიოდში, ასევე ვითარდება მშობლისადმი ბუნებრივი მიჯაჭვულობა, რომელიც უზრუნველჰყოფს მას საკვებით, უსაფრთხოების განცდით თუ ფიზიკური სიახლოვით. ამ ყველაფრის დეფიციტი იწვევს მისი შფოთვის დონის აწევას. აი, უკვე 18 თვიდან შეგვიძლია აქტიურად გამოვიყენოთ ყველანაირი ტიპის ხმოვანი სათამაშოები თუ წიგნები და მათი საშუალებით მაქსიმალურად შევუწყოთ ხელი მეტყველების სტიმულირებას. 

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ​ჯგუფი“)

„ბავშვს თუ ყველაფრის გაკეთების უფლებას მივცემთ, ამით თავისუფლების იდეას ვუღალატებთ,“ - მარ...
​მარია მონტესორის სწავლებისა და აღზრდის მეთოდებმა დროის გამოცდას გაუძლო. ჩვენს სტატიაში ცნობილი იტალიელი პედაგოგის გამონათქვამებს გაგაცნობთ, რომლებიც ბავშვის სწორად აღზრდაში დაგეხმარებათ.1. „დამ...

შეიძლება დაინტერესდეთ

„შვილებს მადლიერება ბავშვობიდან უნდა ვასწავლოთ, ბავშვს ნებისმიერ ასაკში ესმის ყველაფერი, რასაც უხსნი,“ - ფსიქოლოგი მარინა კაჭარავა

„შვილებს მადლიერება ბავშვობიდან უნდა ვასწავლოთ, ბავშვს ნებისმიერ ასაკში ესმის ყველაფერი, რასაც უხსნი,“ - ფსიქოლოგი მარინა კაჭარავა

ფსიქოლოგი ​მარინა კაჭარავა მადლიერების მნიშვნელობაზე საუბრობს და აღნიშნავს, რომ მადლობის თქმა ბავშვებს ადრეული ასაკიდანვე უნდა ვასწავლოთ:

„ჩვენი, როგორც მშობლების პრობლემაა ის ყველაფერი, რაც ჩვენს შვილებს სჭირთ. ტრადიციულ ოჯახებში იყო წესი, რომ ჭამის წინ მადლობას ამბობდნენ: „მადლობა ღმერთს, რომ პური არსობისა გვაქვს ჩვენ დღეს.“ ბავშვობიდანვე უნდა ვასწავლოთ ბავშვს​ მადლიერება. წყალს რომ მიაწვდი ბავშვს, უნდა თქვას მადლობა, შენ რომ მოგაწვდის, უნდა უთხრა მადლობა. ეს მადლობა არ უნდა იყოს უაზროდ ნათქვამი ისეთ დროს, როდესაც ის არ არის ადეკვატური, ისევე, როგორც ბოდიში. მადლობა და ბოდიში ადამიანმა ბავშვობიდან უნდა ისწავლოს.​ ბავშვი სწავლობს მშობლის მაგალითით. თუ მშობელს სულ ცხვირ-პირი ჩამოსტირის, სულ რაღაცას განიცდის, უმადურია, სულ მეტი და მეტი უნდა, წუწუნებს, ეს პირდაპირ გადადის ბავშვზე. ბავშვს მუცლად ყოფნის დროს, ჩვლილობისას და ნებისმიერ ასაკში ესმის ყველაფერი, ყველა ენაზე ნათქვამი, სხვათა შორის.“

​მარინა კაჭარავას თქმით, ქართველი მშობლები ხშირად შვილებისთვის იმაზე მეტს აკეთებენ, ვიდრე შეუძლიათ, რაც ბავშვებს რეალობაზე არასწორ წარმოდგენას უქმნის:

„ჩვენ ბავშვები რეალობაში უნდა ვაცხოვროთ. თუ მე დღეს არ მაქვს საშუალება, რომ ჩემს შვილს აიფონი ჰქონდეს, ამის გამო ვიღებ კრედიტს და ბავშვს ვუსრულებ სურვილს, ის დაჩაგრულია. ბავშვმა ძალიან კარგად იცის, რომ ეს არის ძალიან დიდი ძალისხმევის შედეგად, ეს არის წუწუნის ხარჯზე, იმის ხარჯზე, რომ რაღაცები ამის გამო აღარ ექნებათ. მან იცის, რომ ეს ყველაფერი ხელოვნურია. ჩვენ ეს სნობიზმი გვახასიათებს. თუ ბილ გეითსის შვილებს არ აქვთ ბოლო დონის პლანშეტები, რატომ უნდა ჰქონდეთ ჩვენს შვილებს? ნაქირავებში ცხოვრებისას, მანქანას ვიყიდი განვადებით და ბავშვს აიფონს ვაჩუქებ, რადგან ვიფიქრებ, რომ ის მის გარეშე დაიჩაგრება. სინამდვილეში ბავშვი იჩაგრება ჩვენგან. ჩვენი ხელოვნურობით, ჩვენი განცდებით, რომელიც მასზე ტრანსლირდება. ბევრი საჩუქარი ერთად არ შეიძლება. ერთად მიღებული 10 საჩუქარი ბავშვს აღაფრთოვანებს და იქვე დაკარგავს თითოეული ფასს, მას არცერთი აღარ აინტერესებს. მერე მშობლებს სწყინთ, ამდენი რამ ვუყიდეთ და არ უხარიაო. ერთი რამ უყიდეთ ბავშვს, ის, რაც გაახარებს. იმით ითამაშოს, ის დაშალოს, ააწყოს.“

მარინა კაჭარავა აცხადებს, რომ ბავშვი ყოველდღიურად არ უნდა დავასაჩუქროთ:

„ცხოვრება არ მოგცემს ყოველდღე საჩუქარს. თუ ბავშვს საჩუქარი უნდა და ტირის, არაუშავს, იტიროს. ბუნებრივი და სადა ურთიერთობა არის საუკეთესო. იგივეა, ბავშვებს პანაშვიდს რომ არიდებენ, როდესაც ოჯახში მიცვალებულია. ესეც ცხოვრებაა. დაესწროს ბავშვი პანაშვიდს, თუ იქ წივილ-კივილი არ არის. ეს ტრაგედიაა, მაგრამ ეს არის ცხოვრება. ასე სწავლობენ ბავშვები, როგორ მოიქცნენ ამა თუ იმ სიტუაციაში. როდესაც ბავშვს ვარიდებთ ასეთ ვითარებას, მას იმუნიტეტი უსუსტდება. იმუნიტეტი არ არის მხოლოდ ბიოლოგიური, ფსიქოლოგიური იმუნიტეტიც არსებობს. ბავშვი ვეღარ უმკლავდება სტრესს და მერე ხდება ისტერიული, პირველ რიგში, სახლში. ბავშვი ​მანიპულირებს და ჩვენ ვხვდებით მსხვერპლი საკუთარი სურვილის, რომ გვინდა ის გავახაროთ.“

„შეიძლება ბავშვმა კოსმოსური ხომალდიც მოითხოვოს, ბავშვია და ითხოვს. მშობელმა მას უნდა აუხსნას ყველაფერი. ბავშვს ყველა ასაკში ესმის ახსნა. თვეების ბავშვსაც კი ესმის ახსნა. როდესაც ჩვილს ეუბნები: „დედა, მე წავალ და ხუთ საათში მოვალ,“ მას ბიოლოგიური დრო ერთვება და გელოდება. თუ ატყუებ ბავშვს, ის მერე შენ მოგატყუებს. ბავშვი არის პიროვნება, რომელიც პატივისცემას იმსახურებს და არა ყიდვას. ჩვენ ვყიდულობთ ჩვენს შვილებს საჩუქრებით, ფულით, ოღონდ გაჩუმდეს. „ოღონდ თავი დამანებე, ყველაფერი გაქვს,“ არ არის სწორი. არაფერი აქვს ამ დროს ბავშვს, ურთიერთობა არ აქვს, ​პატივისცემა არ აქვს, მას არ ეკითხებიან არაფერს,“ - აღნიშნავს მარინა კაჭარავა.

წყარო: ​იმედის დღე

წაიკითხეთ სრულად