Baby Bag

რას გულისხმობს ბავშვის განვითარების შეფერხება, რას უნდა მიაქციოს მშობელმა ყურადღება და ძირითადად რა ნიშნები აფიქრებინებს, რომ პატარას პრობლემა აქვს?

რას გულისხმობს ბავშვის განვითარების შეფერხება, რას უნდა მიაქციოს მშობელმა ყურადღება და ძირითადად რა ნიშნები აფიქრებინებს, რომ პატარას პრობლემა აქვს?
რას გულისხმობს ბავშვის განვითარების შეფერხება, რას უნდა მიაქციოს მშობელმა ყურადღება და ძირითადად რა ნიშნები აფიქრებინებს, რომ პატარას პრობლემა აქვს? ამ საკითხებზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ნეიროფსიქოლოგი თათია მჭედლიშვილი.

​- ქალბატონო თათია, რას გულისხმობს ბავშვის ადრეული განვითარება და რა ეტაპებს მოიცავს?
- ადამიანის განვითარება კომპლექსური პროცესია და რამდენიმე ეტაპისგან შედგება. ადრეული განვითარება ერთ-ერთი ყველაზე აქტიური და მნიშვნელოვანი პერიოდია ადამიანის ცხოვრებაში. ბავშვის ადრეული განვითარება მოიცავს რამდენიმე სფეროს. ეს სფეროებია - მოტორული, კოგნიტური, ენა და მეტყველება, სოციალურ-ემოციური სფერო და ადაპტური ფუნქციონირება.
მოტორული (ფიზიკური) განვითარება გულისხმობს ძვლების და კუნთების ეტაპობრივ განვითარებას, სხეულის გარემოში მობილობის და მანიპულირების უნარს. მოტორულ განვითარებაში გამოიყოფა მსხვილი და ნატიფი მოტორული უნარები. მსხვილი მოტორული უნარები, ძირითადად დაკავშირებულია სხეულის დიდი კუნთების და კიდურების მოძრაობასთან, როგორებიცაა: ფეხები, ხელები, ტორსი და ჩართულია შემდეგი უნარების განვითარებაში: თავის დაჭერა, ჯდომა, ხოხვა, სიარული, სირბილი, კიბეზე ასვლა-ჩამოსვლა. ნატიფი მოტორული უნარები ძირითადად დაკავშირებულია ხელის და მაჯის კუნთების მოძრაობებთან, მაგალითად, ტაშის დაკვრა, თითების თითებზე შეხება, ღილების შეკვრა/გახსნა, კუბიკების და ფაზლების აწყობა, მაკრატელის გამოყენება, გაფერადება, ხატვა და წერა.
ენის და მეტყველების განვითარება აერთიანებს მეტყველების გაგებას, საკუთარი აზრების და მოთხოვნილებების სიტყვიერად გამოხატვას, ასევე კომუნიკაციას. სოციალურ-ემოციური სფერო მოიცავს ისეთ უნარებს, რომლებიც ბავშვს ეხმარება დაამყაროს ურთიერთობები, გამოხატოს და მართოს საკუთარი ემოციები, გაიგოს სხვისი ემოციები, გამოხატოს თანაგრძნობა, ხოლო ადაპტური უნარები ადრეულ ასაკში გულისხმობს, თვითმომსახურების უნარებს, რაც ყოველდღიურ ცხოვრებაში ფუნქციონირებისას გვჭირდება.
თითოეული ამ სფეროსთვის არსებობს განვითარების ასაკობრივი ნორმები, ანუ განსაზღვრულია უნარების განვითარების ასაკობრივი პერიოდი. ეს სფეროები ერთმანეთისგან განსხვავდება, თუმცა იზოლირებულად არ ფუნქციონირებენ და განვითარების პროცესში მნიშვნელოვან გავლენას ახდენენ ერთმანეთზე.
- რას გულისხმობს ბავშვის განვითარების შეფერხება?
- ასაკობრივი განვითარების ნორმების ცოდნა გვეხმარება, განვსაზღვროთ მიჰყვება თუ არა ბავშვი განვითარების ნორმას ასაკის შესაბამისად. განვითარებაში ხანმოკლე ჩამორჩენა, როგორც წესი, არ არის საგანგაშო, თუმცა დროში გახანგრძლივებული შეფერხება, შესაძლოა, იყოს განვითარების ეტაპების დაყოვნების ან განვითარების დარღვევის ნიშანი.
განვითარების შეფერხება გულისხმობს ერთ ან მეტ სფეროში ასაკობრივი განვითარების ნორმებში მნიშვნელოვან ჩამორჩენას. ეს შეიძლება იყოს დროებითი ან ხანგრძლივი, როგორც რომელიმე ნეიროგანვითარების დარღვევის ადრეული გამოვლინება. ასეთ დროს განვითარების შეფერხების დიაგნოზი არის პირველადი დიაგნოზი მანამ, სანამ სპეციალისტები მოახდენენ მდგომარეობის ზუსტ იდენტიფიცირებას.
ზოგიერთ შემთხვევაში შესაძლოა, ადგილი ჰქონდეს უკვე განვითარებული უნარის რეგრესს, მაგალითად, ბავშვმა დაიწყოს მეტყველება და შემდეგ შეწყვიტოს. ეს განსაკუთრებით საყურადღებოა და მნიშვნელოვანია დროულად მოხდეს სპეციალისტთან მიმართვა.
- შესაძლებელია თუ არა მშობელს გამოეპაროს განვითარებასთან დაკავშირებული სირთულეები?
- მშობელი ყველაზე უკეთ იცნობს თავის შვილს და თვალს ადევნებს ბავშვის განვითარებას, თუმცა შესაძლოა, არ ჰქონდეს საკმარისი ინფორმაცია სხვადასხვა უნარის განვითარების ასაკობრივ ნორმებზე, შესაბამისად, არ გაუჩნდეს ეჭვი და დროულად არ მიმართოს სპეციალისტს. განვითარების ადრეულ ეტაპზე მნიშვნელოვანია რეგულარული ვიზიტები პედიატრთან და მეთვალყურეობა ბავშვის განვითარებაზე, რომ საჭიროების შემთხვევაში დროულად მოხდეს იდენტიფიცირება და შესაბამის სპეციალისტთან გადამისამართება. შეიძლება თვითონ მშობელსაც გაუჩნდეს კითხვები ბავშვის განვითარებასთან დაკავშირებით, ეს განსაკუთრებით მაშინ ხდება, როდესაც მშობელს უკვე ჰყავს სხვა ბავშვი და აქვს გამოცდილება ბავშვის განვითარებასთან დაკავშირებით. ასეთ დროს, როგორც წესი, თავად მიმართავენ შესაბამის სპეციალისტს კონსულტაციისთვის.
- რას უნდა მიაქციოს მშობელმა ყურადღება ასაკის მიხედვით და რა ნიშნები აფიქრებინებს მას, რომ მდგომარეობა საყურადღებოა?
- ბავშვის განვითარება იმდენად კომპლექსური პროცესია, ასე ცალსახად თქმა რთულია. აქ რამდენიმე ფაქტორია გასათვალისწინებელი. თითოეული უნარი განვითარების პროცესში სხვადასხვა ეტაპს გადის, შესაბამისად, განვითარების შეფერხების შემთხვევები განსხვავებულია. გასათვალისწინებელია, როდის გამოვლინდა პირველად უნარი და განვითარების რა ეტაპზე გაჩერდა. ასევე, უნარის აღმოცენების დრო სხვა უნარებთან მიმართებაში, უნარის ჩამოყალიბების ტემპი და ასე შემდეგ.
მაგალითად, შეიძლება ბავშვი ცდილობდეს სიარულის დაწყებას, მაგრამ ასაკის მიუხედავად დამოუკიდებლად ვერ დადიოდეს ან საერთოდ არ ცდილობდეს და არ იჩენდეს სიარულის ინიციატივას. სავარაუდო შეფერხების მაჩვენებელი შეიძლება იყოს, როდესაც ბავშვს 9 თვის ასაკში აქვს დამოუკიდებლად ჯდომის სირთულე, 18 თვისას აქვს დამოუკიდებლად სიარულის სირთულე, არ რეაგირებს სახელზე. საყურადღებოა, როდესაც 5 თვის ბავშვი არ ღუღუნებს, 1-1,5 წლის ასაკში არ ცდილობს წარმოთქვას სიტყვები, მიამსგავსოს ბგერები მარტივ სიტყვებს. 2 წლის ასაკში სპონტანურად არ ამბობს ცალკეულ სიტყვებს ან არ იყენებს მარტივ 2-სიტყვიან ფრაზებს, აქვს უჩვეული ინტონაცია. არ მიჰყვება მარტივ სიტყვიერ ინსტრუქციებს. ასევე, მიიჩნევა, რომ 2 წლის ასაკში მშობლისთვის და ძირითადი აღმზრდელისთვის, ბავშვის მეტყველების 50% გასაგები უნდა იყოს. არ იყენებს სათამაშოს ფუნქციურად და ძირითადად იყენებს მხოლოდ ცალკეულ ნაწილებს. 3 წლის ასაკში არ იჩენს ინიციატივას ბავშვებთან ურთიერთობაში, არ თამაშობს მათთან.
თუმცა ასევე უნდა აღინიშნოს, რომ ცალკეული ნიშნების არსებობა არ გულისხმობს აუცილებლად განვითარების შეფერხებას, საჭიროა ინდივიდუალური შემთხვევის ანალიზი და ამ პროცესში სხვადასხვა ფაქტორის გათვალისწინება.
- რას ეტყოდით მშობლებს, ვინც ვარაუდობს, რომ ბავშვს შეიძლება ჰქონდეს განვითარების შეფერხება?
- აუცილებლად გაიარონ კონსულტაცია სპეციალისტთან და ნაკლებად მიაქციონ ყურადღება ისეთ ფრაზებს, როგორებიცაა: „მალე თავისით გაივლის“ ან „ჩემი ახლობელიც ასე იყო და თავისით დაიწყო ლაპარაკი“. კონკრეტულ შემთხვევაში შესაძლოა, უნარის განვითარების გადავადება მართლაც იყოს ტიპური განვითარების ნაწილი, თუმცა ასევე შეიძლება იყოს ადრეული ნიშანი განვითარების შეფერხების ან/და რომელიმე ნეიროგანვითარების დარღვევის, ასეთ დროს დროული იდენტიფიცირება და ადრეული ინტერვენცია მნიშვნელოვანია.
განვითარების შეფერხების პროგნოზი ინდივიდულურია. ეს შეიძლება იყოს გამოწვეული გარემო ან სხვა ფაქტორებით და დროული, სწორი ინტერვენციის შედეგად, მალევე მოხდეს ასაკობრივ ნორმებზე დაწევა. ხოლო იმ შემთხვევაში, როდესაც განვითარების შეფერხება ვლინდება, როგორც ადრეული ნიშანი რომელიმე ნეიროგანვითარების დარღვევის, შედეგი შეიძლება შედარებით დროში გახანგრძლივდეს. თუმცა, ნებისმიერ შემთხვევაში, დროულ იდენტიფიცირებას და ინტერვენციას აქვს პოზიტიური ეფექტი ბავშვის განვითარებაზე.

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ​ჯგუფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

საბავშვო ოთახში ზონების და ავეჯის სწორი განლაგებით არამარტო კომფორტი და სიმყუდროვე მიიღწევა, არამედ ეს ბავშვის სწორ განვითარებასაც უწყობს ხელს

საბავშვო ოთახში ზონების და ავეჯის სწორი განლაგებით არამარტო კომფორტი და სიმყუდროვე მიიღწევა, არამედ ეს ბავშვის სწორ განვითარებასაც უწყობს ხელს

დღეს პარასკევია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ინტერიერის დიზაინერ ნინი ოგანის რეკომენდაციებს გთავაზობთ. გაეცანით რჩევებს სახლის ინტერიერთან დაკავშირებით და არ დაგავიწყდეთ, მოგვწერეთ თემები, რომლებიც ყველაზე მეტად გაინტერესებთ.

წარმოგიდგენთ მესამე თემას - საბავშვო ოთახის ზონირება

ბავშვის და მოზარდის ოთახებს შორის განსხვავება ისაა, რომ ბავშვის ოთახში საჭიროა ყველა ზონის - სათამაშო, სამეცადინო, საძილე... გაერთიანება. ამ ზონების და ავეჯის სწორი განლაგებით არამარტო კომფორტი და სიმყუდროვე მიიღწევა, არამედ ეს ბავშვის სწორ განვითარებასაც უწყობს ხელს. ოთახის სწორი ზონირება ბავშვს წესრიგს და სივრცის სწორად განაწილებას ასწავლის. 

არსებობს რამდენიმე წესი, როგორ უნდა გაანაწილოთ საბავშვო ოთახში სივრცეები

როდესაც ოთახი მხოლოდ ერთი ბავშვისაა, მისი ზონირება შესაძლებელია იატაკის სხვადასხვა წყობით ან განსხვავებული მასალით, სხვადასხვა ჭერის ფორმით ან ავეჯით. ასევე ბავშვის ინტერესის გათვალისწინებაც აუცილებელია. მაგალითად, თუ ბავშვს ცეკვა უყვარს, მას ოთახში დიდი სარკე შეგიძლიათ გაუკეთოთ, თუ კალათბურთით არის გატაცებული, შეგიძლიათ, ოთახში კალათბურთის ფარი დაუმონტაჟოთ. 

თუ ლაპარაკია სხვადასხვა სქესის ბავშვების ოთახში სივრცეების განაწილებაზე, ძალიან მნიშვნელოვანია, თითოეულ ბავშვს ჰქონდეს თავისი კუთხე. მათ სხვადასხვა ინტერესი აქვთ და აუცილებლად სჭირდებათ პირადი სივრცე. ამიტომ კარგია ცალ-ცალკე ლოგინების განთავსება.

ფუნქციონალური ზონების გაყოფა შესაძლებელია სხვადასხვა მეთოდით

გთავაზობთ რამდენიმე რჩევას, თუ როგორ შეიძლება, მოახდინოთ ოთახის ზონირება:

  • იატაკის ან/და ჭერის დონის შეცვლა 
  • საძინებლის ზონის გაყოფა ფარდით ან სხვა ტექსტილის ნამუშევრით (შირმა)
  • ოთახის ზონების თაღით და კოლონებით გაყოფა
  • სხვადასხვა მასალით ან/და ფერით მოპირკეთება (კედლების, იატაკის)
  • ავეჯით გაყოფა - კარადა, თაროები ან დივანი

​ბავშვის ოთახში რემონტის გაკეთებისას უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ყველა მასალა უნდა იყოს ეკოლოგიურად სუფთა და მდგრადი.

ყველა ბავშვის ოთახს (არ აქვს მნიშვნელობა, რამდენი ბავშვი ცხოვრობს მასში) უნდა ჰქონდეს სამი ზონა: სათამაშო, საძილე და სამეცადინო. თუ არის ფართის საშუალება, მას შეიძლება დაემატოს სპორტის და გარდერობის ზონები. 

სათამაშო ზონა

გარკვეულ ასაკამდე სათამაშო ზონა არის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ბავშვის ოთახში. სულ პატარებისთვის უნდა გაითვალისწინოთ სწორი კუთხეების დარბილება ან საერთოდ თავის არიდება. ამიტომ ავეჯი ისე განალაგეთ, რომ გათავისუფლდეს ოთახის ცენტრი ან ოთახის რომელიმე ნაწილი თამაშისთვის. 

ამ ზონის საძილე ზონისგან განცალკევებაში დაგეხმარებათ არამარტო დეკორატიული შირმები ან თაროები, არამეტ სპორტული საგნები - ე.წ. შვედური კედელი, თოკები ან კიბეები. ასეთი სტილის ოთახის გაფორმება შესაძლებელია ფოტო-შპალერებით ან მკვეთრი მხიარული ფერის მასალებით. ამ ზონაში  აუცილებელია ხალიჩა, რადგან ბავშვებს ხშირ შემთხვევაში იატაკზე თამაში უყვართ.  

სათამაშოების შენახვა შესაძლებელია სპეციალურ ყუთებში ან თაროებზე, რომლებიც სათამაშო ზონასთან უნდა იყოს განთავსებული.

საძილე ზონა

საძილე ზონა შედგება საწოლისგან და პატარა ტუმბოსგან. ორი ან მეტი ბავშვის შემთხვევაში, დგამენ ორდონიან საწოლს და დამატებით ადგილს დივნის სახით, რომელიც დღის განმავლობაში მოსასვენებელი ადგილი იქნება. 

ამ ზონის გაყოფა შეიძლება ამაღლებული ადგილით, შირმებით, საინტერესო ფორმის კედლით, სხვადასხვა ტექსტილით, სასურველია მკვეთრი ფერების გამოყენება. ასევე შესაძლებელია თაროებიანი კარადის დამონტაჟება, სადაც წიგნებსა და სხვადასხვა ნივთებს შეინახავს. 

თუ საბავშვო ოთახის ფართი პატარაა, ბავშვის საძილე ადგილი შეიძლება მომცრო (დაბალი) ზომის კარადის თავზე განთავსდეს, კარადას შეიძლება ჰქონდეს ბავშვის სამეცადინო მაგიდა და თაროები წიგნებისთვის.

სასწავლო ზონა


თქვენი ბავშვი იზრდება და უკვე დროა, იფიქროთ იმ ადგილის მოწყობაზე, სადაც ბავშვი დახატავს, გამოძერწავს, ფაზლებს ააწყობს. ამ ასაკში ეს შეიძლება იყოს, პატარა ლამაზი მაგიდა და სკამი, შემდეგ კი მას შეცვლის ჩვეულებრივი სასწავლო მაგიდა.

იდეალური გადაწყვეტილებაა - სასწავლო ზონის განთავსება ფანჯარასთან ისე, რომ შუქი ეცემოდეს მაგიდის ზედაპირზე მარცხენა მხრიდან ან პირდაპირ. თუ საშუალება არაა ფანჯარასთან განთავსდეს ეს სივრცე, საჭიროა ხელოვნური მაგიდის სანათი. 

​ამ ზონაში ასევე საჭიროა წიგნების თაროების განთავსება, შესაძლებელია პატარა დაფის გაკეთება, სადაც ცარცით რამეს მონიშნავს ან დახატავს, ბავშვის განვითარებისთვის ასევე ძალიან სასარგებლოა მსოფლიო რუკის გაკვრა.

ერთსქესიანი ბავშვების ოთახის ზონირება

გეგმარება და დიზაინი ასეთი ოთახის გამომდინარეობს მისი მაცხოვრებლების ასაკიდან. თუ ერთი ბავშვი ბაღის მოსაწავლეა და მეორე სკოლის - სათამაშო და სასწავლო ზონა უნდა იყოს მაქსიმალურად დაშორებული ერთმანეთისგან, როცა უფროსი ბავშვი მეცადინეობს, უმცროსის თამაში მას ხელს უნდა არ უშლიდეს.

ამ შემთხვევაში ფერი შესაძლებელია ორივესთვის ერთი იყოს, მათ უნდა ჰქონდეთ ცალკე-ცალკე ან შესაძლებელია ორსართულიანი საწოლი. 

გოგოების შემთხვევაში აუცილებელია პატარა სივრცის შექმნა, სადაც თავის მოწესრიგება შეეძლებათ. 

ბავშვებს უნდა ჰქონდეთ საძილე, სამეცადინო ზონები ცალ-ცალკე. სათამაშო ზონა კი შეიძლება საერთო იყოს. 

 

სხვადასხვასქესიანი ბავშვების ოთახის ზონირება

ამ შემთხვევაში საჭიროა ორი საძილე, ორი სასწავლო და ორი მოსასვენებელი ზონის მოწყობა. სათამაშო ზონა ამ შემთხვევაშიც შეიძლება იყოს საერთო, მაგრამ ცალ-ცალკე ადგილი, სადაც თავიანთი ნივთებისა და სათამაშოების შენახვას შეძლებენ. 

დეკორის შემთხვევაში ფერით ზონირებაა შესაძლებელი. მაგალითად, გოგოსთვის უფრო ღია პასტელური ფერები, ბიჭისთვის შედარებით მკვეთრი, მაგრამ არაგამაღიზიანებელი ფერებია საჭირო. შეიძლება ოთახის ერთ ფერში გაფორმება, მაგრამ ზონების განსხვავება აქსესუარებით და ტექსტილით.

ასევე შესაძლებელია ლოგინის კედლის გაფორმება - ბიჭს მოუხდება მანქანები, თვითმფრინავები, ხოლო გოგოს ყვავილები და საყვარელი მულტფილმის პერსონაჟები. შეგიძლიათ პირადად აარჩევინოთ სასურველი დიზაინი.

ასევე საჭიროა უზრუნველყოთ სასწავლო ზონა ისე, რომ მეცადინეობის დროს ბავშვები ერთმანეთს არ უშლიდნენ ხელს და მათი ნივთებიც არ უნდა ირეოდს ერთმანეთში, ამისთვის კი შესანახი ადგილებიც  ცალ-ცალკე უნდა იყოს. 

წაიკითხეთ სრულად