Baby Bag

„შემეცნებითი პროცესების გაშლა ვერ მოხდება, თუ ბავშვს მნიშვნელოვან უფროსებთან ინტერაქცია არ აქვს,“- ნეიროფსიქოლოგი თამარ გაგოშიძე

„შემეცნებითი პროცესების გაშლა ვერ მოხდება, თუ ბავშვს მნიშვნელოვან უფროსებთან ინტერაქცია არ აქვს,“- ნეიროფსიქოლოგი თამარ გაგოშიძე

ნეიროფსიქოლოგმა თამარ გაგოშიძემ ბავშვის განვითარებისთვის ჯანსაღი მიჯაჭვულობის მნიშვნელობაზე ისაუბრა:

„მიჯაჭვულობა უბრალოდ ის კი არ არის, რომ უბრალოდ მიწეპებული ხარ შენს გადამრჩენ დედიკოსა და მამიკოზე. მასთან რეციპროკული ურთიერთობა გასწავლის ნელ-ნელა შენი აფექტის რეგულაციას. ამ უსაფრთხო მიჯაჭვულობის საფუძველზე რეგულირდება ორგანიზმის ბიოლოგიური და ქცევითი სისტემები, ძლიერდება პოზიტიური ემოციები. ბავშვი სწავლობს, როგორ გაარჩიოს ერთმანეთისგან უსიამოვნო და სასიამოვნო გამოცდილება, როგორ მიხვდეს, რომ ჯილდო მოჰყვება ქცევას. ბავშვის კოგნიტური განვითარება თავისთავად არ ხდება. შემეცნებითი პროცესების გაშლა ვერ მოხდება, თუ მნიშვნელოვან უფროსებთან ინტერაქცია არ არის.“

თამარ გაგოშიძემ მეტყველების განვითარებისთვის აუცილებელ წინაპირობებზე ისაუბრა:

„მეტყველების განვითარებამდე მარჯვენა ჰემისფეროს გააქტიურება ძალიან მნიშვნელოვანია. ბავშვი მარცვლებს ათი ან ზოგი რვა თვიდანაც იძახის. სიტყვის გამეორება, თქმა, სხვა ადამიანისთვის გაგებინება, მარცხენა ჰემიფეროს აქტიურ განვითარებასთან არის დაკავშირებული 1 წლის მერე. მანამდე ბავშვს ინტერაქცია აქვს გარემოსთან, ვითარდება მისი მეტყველებამდელი ინტელექტი. მას დამოკიდებულებებიც მშვენივრად უვითარდება. სიამოვნება-უსიამოვნების გარჩევა შეუძლია ბავშვს. 1-2 წლის განმავლობაში ხდება ჩვენს ემოციებზე პასუხისმგებელი სისტემის განვითარება.“

„დასწავლის პროცესს ხელს უწყობს პოზიტიური ემოციური ფონი, კორტიზოლის ნორმალური დონე. როდესაც შფოთვის დონე მაღალი გვაქვს, დასწავლას ეს ხელს ვერ უწყობს ვერანაირად. ახლის სწავლით მიღებული სიამოვნება იწვევს დაჯილდოვებაზე ორიენტირებული სისტემის აქტივაციას თავის ტვინში. რატომ არის კარგი სკოლა, კარგი საბავშვო ბაღი ზეიმი ბავშვისთვის?! ბავშვს კორტიზოლის დონე აქვს დაბალი, შფოთვა აქვს დაბალი, არ ეშინია შეცდომის დაშვების, წარუმატებლობის, უსაფრთხოდ გრძნობს თავს, მისთვის სწავლა და დასწავლაც კი არის ზეიმი. ბავშვს ჯერ აფექტური რეაგირება აქვს გარემოზე და შემდეგ ითვისებს ენობრივ კომპეტენციებს. ემოციური რეგულაცია ვითარდება გარედან შიგნით. დედა როდესაც გშია გაჭმევს, გცივა - გაცმევს, გარედან ხდება შენი აფექტის რეგულირება. როგორც კი მშობელზე ასეთი დამოკიდებულება აღარ მაქვს, თვითონაც შემიძლია ჩემი მოთხოვნების დაკმაყოფილება,“- აღნიშნა თამარ გაგოშიძემ.

წყარო:​ კოალიცია ბავშვთა ადრეული განვითარებისთვის

შეიძლება დაინტერესდეთ

ხილი თუ ხილის წვენი? - რომელია უმჯობესი?

ხილი თუ ხილის წვენი? - რომელია უმჯობესი?

ნუტრიოციოლოგმა მარი მალაზონიამ მთლიანი ხილისა და ხილის წვენის სასარგებლო თვისებების შესახებ ისაუბრა. 

,,ძალიან მნიშვნელოვანი რეკომენდაციები მინდა გაგიზიაროთ, რომელიც არაერთი ორგანიზაციის მიერ არის შეჯერებული და ბავშვთა კვებისათვის განიხილება როგორც ერთ-ერთი მთავარი ღერძი. ბავშვთა ჯანმრთელობისათვის მნიშვნელოვანია ყველა ჯგუფის პროდუქტის მოხმარება, მათ შორის უპირველესად ბოსტნეულისა და ხილის.''

ნუტრიციოლოგმა განსაკუთრებით გამოყო ხილი. მან აღნიშნა, რომ საზოგადოების დამოკიდებულება განსხვავებულია მთლიანი ხილის და ხილის წვენის მიმართ:

,,რომელია უმჯობესი ბავშვისთვის მთლიანი ხილი მივაწოდოთ თუ მივცეთ ხილის წვენი. რა უპირატესობა აქვს ხილის წვენს? ხილის წვენი არის თითქოს ბევრად უფრო კომპაქტური, ადვილად მოსახმარი, იმიტომ რომ არ მოითხოვს ღეჭვას, ჩაკბეჩვას, გადამუშავებას. გარდა ამისა, ის არის ნარჩენებისგან გასუფთავებული, მოსახერხებელი ერთბაშად მისაღებად, ასევე კალორიულ შევსებას გვაძლევს ძალიან სწრაფად. ბავშვებისთვის ადვილად მისაღებია, რადგან მათ უყვართ წვენების მიღება, განსაკუთრებით თუ ტკბილია კიდევ უფრო მოსწონთ. ჩვენ აქ ვსაუბრობთ წვენზე და არა ხილის სასმელზე, რომელიც მარკეტინგულად შეფუთუფლია, უფრო ლამაზია, 100%-ით ნატურალური წვენი შეიძლება არ გამოიყურებოდეს ისე ეფექტურად, როგორც გასაყიდად გამზადებული ხილის სასმელი.''

მარი მალაზონია აღნიშნავს, ხილის წვენს თუ მთლიან ხილს შევადარებთ, ბევრად პროცესირებულია. ეს ერთი და მეორე, ძალიან მნიშვნელოვანია მცენარეული ბოჭკო, რომელიც აუცილებლად იქნება დაკარგული ხილის წვენში (დამუშავების პროცესში იკარგება). მესამე ფაქტორი - წვენი შეგვიძლია, ერბაშად დავლიოთ, მთლიანი ხილის მირთმევის შემთხვევაში კი გვჭირდება რამდენიმე ორგანოს ჩართვა, იმისათვის, რომ პროდუქტი აღვიქვათ, ჩავკბიჩოთ, დავღეჭოთ, დავაქუცმაცოთ და შემდეგ მივცეთ გზა მონელებისათვის, ამას აქვს ძალიან დიდი მნიშვნელობა თავად ორგანიზმისათვის და  ბავშვის ჯანმრთელობისთვის. 

რატომ?

,,იმიტომ რომ დადგინდა, მაგალითად, 4 წლამდე ასაკის ბავშვებისთვის აუცილებელია დაახლოებით 1 ჭიქამდე ნატურალური ხილი იყოს გადანაწილებული დღის განმავლობაში. 4 -17 წლის ზემოთ ბავშვებისთვის საშუალოდ ორი ჭიქაა საჭირო (მეტ-ნაკლებობით, სხვადასხვა ფაქტორების გათვალისწინებით). ასევე გასათვალისწინებელია როგორ შეესაბამება მთლიანი ხილისა და წვენის ულუფა. მთლიანი ხილის ულუფა წვენს შეესაბამება შემდეგნაირად - 1 ულუფა ხილი არის დაახლოებით 170 გრ. წვენი, ანუ 178 მლ. მოცულობით (ჭიქაზე ოდნავ ნაკლები). ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი ბავშვის ჯანმრთელობისთვის, იმიტომ რომ როდესაც ვსაუბრობთ პირის ღრუს ჯანმრთელობაზე, გასათვალისწინებელია ზოგიერთი წვენის მოხმარების სიფრთხილე. მაგალითად, ციტრუსის მოხმარების შემთხვევაში, ერთი მხრივ ძალიან სასარგებლოა, მეორე მხრივ კი ახასიათებს კბილებში მიკრობზარების შემთხვევაში, მათი შემდგომი დაზიანება, რაც მშობელმა აუცილებლად უნდა გაითვალსიწინოს და წვენის მოხმარების შემდეგ პირის ღრუს ჰიგიენა გამოიყენოს'' - აღნიშნულის შესახებ ნუტრიციოლოგმა მარი მალაზონიამ საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ ისაუბრა. 

წაიკითხეთ სრულად