Baby Bag

რა ნიშნებით ამოვიცნოთ ჰიპერაქტიურობა და ყურადღების დეფიციტი ბავშვებში? - ფსიქიატრი ტატა ბაზღაძე

ფსიქიატრმა ტატა ბაზღაძემ ბავშვებში ჰიპერაქტიურობისა და ყურადღების დეფიციტის ძირითადი ნიშნების შესახებ ისაუბრა:

„ჰიპერაქტიურობისა და ყურადღების დეფიციტის ძირითადი ნიშნები ორ ძირითად ჯგუფად იყოფა. ყურადღების პრობლემები სკოლის ასაკის პერიოდში არის თვალშისაცემი. ბავშვი არის გაფანტული, დაბნეული, გაკვეთილზე არ უსმენს მასწავლებელს და თითქოს სადღაც დაფრინავს. ასეთი ბავშვები ხშირად კარგავენ ნივთებს, ავიწყდებათ წიგნების წაღება სკოლაში, ავიწყდებათ რა აქვთ დავალება, უჭირთ დავალების ბოლომდე დასრულება. მეორე ჯგუფს რაც შეეხება, ბავშვი ჭარბად აქტიურია, ვერ ისვენებს ერთ ადგილას, მუდმივად ლაპარაკობს გაკვეთილზე, სიტყვის წამოსროლა იცის გაკვეთილზე, როდესაც კითხვა ბოლომდე არ არის დასმული.

რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება? ეს დამოკიდებულია ბავშვის ასაკზე. 3 წლამდე არის ჭარბი აქტივობა. ვხედავთ, რომ ბავშვმა რაც სიარული დაიწყო იმის მერე დარბის და არ დადის. ძალიან რთულია მისი ერთ ადგილას გაჩერება ისეთი აქტივობის დროსაც, როგორიც არის ჭამა. ორი წლის ბავშვს თავისუფლად შეუძლია 10 წუთი საკვებ სკამში იჯდეს ან მაგიდასთან და მშვიდად ჭამოს. ჰიპერაქტიური ბავშვები ერთ ადგილზე ვერ ჩერდებიან, მშობლები კოვზით დასდევენ და აჭმევენ, ან ურთავენ ტელევიზორს, ხელში აძლევენ პლანშეტს, რომ ეკრანზე იყოს მიჯაჭვული და მშობელმა აჭამოს, რაც კიდევ უფრო აღრმავებს პრობლემას. ჰიპერაქტიურ ბავშვებს სარისკო ქცევები აქვთ, სულ მუდმივად სჭირდებათ ყურადღება.

4-5 წლის ბავშვებს, როდესაც აქვთ აქტივობები, სადაც ჯდომა და მოსმენაა საჭირო, ასეთი ბავშვები თავისთვის თამაშობენ, დარბიან. შეიძლება ჩართული იყოს ბავშვი პროცესში, გაიგონოს, დაიმახსოვროს, მაგრამ მოძრაობს. ასეთ ბავშვებს ბაღის პერიოდში უნდა მივცეთ საშუალება, რომ იმოძრაოს, თუ ის უსმენს. არიან ბავშვები, რომლებიც არ მოძრაობენ ბევრს, მაგრამ არ უსმენენ მასწავლებელს და ხშირად სჭირდებათ პედაგოგის მხრიდან ყურადღების მიქცევა. შეკითხვები არის ძალიან კარგი საშუალება, რომ ბავშვი პროცესში მოაბრუნო,“- მოცემულ საკითხზე ტატა ბაზღაძემ ტელეკომპანია „ფორმულას“ გადაცემაში „ჯანმრთელობის ფორმულა“ ისაუბრა.

წყარო:​ „ჯანმრთელობის ფორმულა“ 

შეიძლება დაინტერესდეთ

„საიდან მოდის რთული ქცევა? როდესაც მარწუხებშია ბავშვი, მან სადღაც უნდა გამოუშვას თავისი ენერგია,“ - ფსიქოლოგი ნინო ბუაძე

ფსიქოლოგი ნინო ბუაძე ბავშვის რთული ქცევის გამომწვევ მიზეზებზე საუბრობს და აღნიშნავს, რომ რთულ ქცევას რამდენიმე სხვადასხვა მიზეზი აქვს:

„მინდა შევეხო რთულ ქცევას, რაზეც ხშირად ვსაუბრობთ. ბავშვის ქცევა, რა თქმა უნდა, პირდაპირ კავშირშია აღზრდასთან. როდესაც მარწუხებშია ბავშვი, მან სადღაც უნდა გამოუშვას თავისი ენერგია. განსაკუთრებით კარგად ჩანს ეს, როდესაც ბავშვს ოთხი წელი მკაცრი პედაგოგი ჰყავს, შემდეგ გადადის მეხუთე კლასში და იქ სხვადასხვა მასწავლებელი შემოდის, ზოგი მკაცრია, ზოგი ნაკლებად, აქ უკვე ბავშვი გამოუშვებს იმ დაგროვილ ენერგიას, რომელიც კარგად ეჭირა პედაგოგს. რის ფასად და როგორ ეჭირა, ეს უკვე სხვა საკითხია. ხშირ შემთხვევაში ეს დაგროვილი ენერგია არის დესტრუქციული, აგრესიული, ამას ასაკობრივი კრიზისებიც მოჰყვება. საიდან მოდის ე.წ. რთული ქცევა? ერთი მიზეზი არის დაგროვილი ენერგია, რომელსაც არ მიეცა შესაძლებლობა სადღაც რეალიზებულიყო, მეორე - დასწავლა, ვიღაც იქცევა ასე და მეც ასე უნდა მოვიქცე. რთული ქცევა, შესაძლოა, ოჯახშიც იყოს დასწავლილი, მაგ. ბილწსიტყვაობა. ამით ბავშვი იქცევს ყურადღებას. ყურადღება ძალიან მნიშვნელოვანია. ადამიანის იგნორი იმდენად მტკივნეულია, რომ ადამიანი ყველაფერს აკეთებს იმისთვის, რომ ყურადღება დაიბრუნოს.“

ნინო ბუაძის თქმით, ქცევა კონტექსტის მიხედვით, შესაძლოა რთულიც იყოს და ტიპიურიც:

„რთული ქცევა, შეიძლება, იყოს აბსოლუტურად ტიპიური ქცევა, უბრალოდ არ იყოს შესაბამის გარემოში. მაგ. ბავშვმა რომ გაკვეთილზე ტელეფონი ამოიღოს და მულტფილმს უყუროს, ესეც რთული ქცევაა. სხვა გარემოში ეს არ იქნებოდა რთული ქცევა. ყველა ქცევას, რომელსაც ბავშვი გვთავაზობს, გარკვეული წინაპირობა აქვს. ქცევა ეს არის შედეგი, რომელიც მივიღეთ. ამ შედეგს აქვს წინა ეტაპები. შესაძლოა, ქცევას ჰყავდეს მაპროვოცირებელი. ბავშვი რთულ ქცევას ავლენდეს იმ მაყურებელთან, რომელიც მისთვის მნიშვნელოვანია. შესაძლოა, ის არ იქცეოდეს რთულად დედასთან, მაგრამ ამას აკეთებდეს ბებიასთან. რთულ ქცევას აქვს სხვადასხვა მიზანი, შესაძლოა, ეს იყოს ყურადღება, სათამაშოს დაბრუნება და ა.შ. შესაძლოა, მიზეზი იყოს ისიც, რომ ბავშვმა არ იცის სხვა ალტერნატივა, თუ როგორ მოიქცეს. ის ამბობს ცუდ სიტყვებს და იბრუნებს სასურველ ნივთს, მაგრამ არ იცის ალტერნატივა, თუ როგორ დაიბრუნოს ნივთი სხვანაირად.“

ნინო ბუაძე ბავშვის ფიზიკური დასჯის ნეგატიურ ასპექტებს გამოყოფს და აცხადებს,რომ დასჯით ბავშვი ვერაფერს სწავლობს:

„როგორც წესი, რთულ ქცევას მოჰყვება ხოლმე დასჯა. რატომ არ უნდა დავსაჯოთ ბავშვი? რატომ არ ვცემთ ან წამოვარტყამთ ხოლმე ბავშვს? რატომ უნდა წამოვარტყა ბავშვს, როდესაც ცუდი სიტყვა მითხრა, ან თქვა სადღაც ისეთ გარემოში, სადაც მე შემრცხვა? შეიგინა, წამოვარტყი და ის იგივენაირად აღარ მოიქცევა, მაგრამ რატომ არ ვაკეთებ ამას? ის დაისწავლის ამ ქცევას და მის მიმართ ცუდ ქცევაზე მსგავსი პასუხი ექნება. როდესაც ბავშვს ვსჯი, წამოვარტყამ, მას ვაგრძნობინებ ჩემს უპირატესობას, ვამცირებ, მასში აგრესიას ვბადებ და მას სურვილი აქვს, როდესღაც სამაგიერო გადამიხადოს. ის ქცევაზე კი არ ფიქრობს, თუ რა დააშავა, იმ აგრესიაზეა ორიენტირებული, რომელიც მასში დაგროვდა.“

„ავტორიტარული სტილის მშობლები ხშირ შემთხვევაში ფიქრობენ, რომ ცემა გამართლებულია. ისინი ხშირად ამბობენ: „მართალი იყო დედა, რომ მცემდა და ისე მატარებდა მუსიკაზე, სხვანაირად მე ვერ ვისწავლიდი მუსიკას, ამიტომ მეც ასე უნდა მოვიქცე.“ ბავშვს ამ დროს ძალიან ბევრი აგრესია უგროვდება და მისგან გათავისუფლებას ცდილობს. აგრესიის ცნობილი ფოტო არსებობს, ხელმძღვანელი რომ ქვეშემრდომს ეჩხუბება, მეუღლე ბავშვს, ბავშვი ძაღლს. აგრესია არსად იკარგება, ის ერთი ადამიანიდან მეორეზე გადადის. ბავშვი ვერ იგებს, რა უნდა გააკეთოს. მან არ იცის, თუ არ შეიგინა, რა უნდა ქნას ამ დროს. ცემა და გამოხატული აგრესია იმ მომენტში მყისიერად შეწყვეტილი რთული ქცევაა და არა ის, რომ ბავშვმა ისწავლოს ალტერნატივა. ბავშვმა რომ მიუღებელი ქცევა განახორციელა, მშობელმა თუ არ იმსჯელა მასთან ერთად ამაზე, თუ მან ბავშვს არ მიაწოდა ქმედების სწორი ფორმა, ის ვერაფერს ისწავლის, გარდა იმისა, რომ მიიღებს შიშს. ერთადერთი რასაც ბავშვი სწავლობს არის ის, რომ როდესაც მას ვინმე ცუდად მოექცევა, მანაც უნდა დაარტყას,“ - აღნიშნავს ნინო ბუაძე.

წყარო: ​აზროვნების აკადემია 

წაიკითხეთ სრულად