Baby Bag

​რატომ ეშინიათ ბავშვებს სიბნელის? - რეკომენდაციები ბავშვთა და მოზარდთა ფსიქოლოგისგან

​რატომ ეშინიათ ბავშვებს სიბნელის? - რეკომენდაციები ბავშვთა და მოზარდთა ფსიქოლოგისგან

რატომ ეშინიათ ბავშვებს სიბნელის და როგორ დავეხმაროთ მათ? - ამ საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ბავშვთა და მოზარდთა ფსიქოლოგი მარიამ შოვნაძე ესაუბრა.

რატომ ეშინიათ ბავშვებს სიბნელის?

შიში ისეთივე მნიშვნელოვანი ემოციაა, როგორც სიხარული, ბრაზი და ა.შ. ხშირად სამუშაო პროცესში ვხვდები დამოკიდებულებას, რომ შიში ცუდი ემოციაა და სირცხვილთანაც აკავშირებენ. ზოგადად, ემოციებთან და მათ შორის, შიშთანაც, არასწორი შეფასებაა - ცუდი ან კარგი. სინამდვილეში შიშს დიდი როლი აქვს ადამიანის ცხოვრებაში, გვიცავს აღქმული საფრთხეებისგან.

შიშს ყველა ბავშვი გრძნობს ბავშვობაში, ეს ბუნებრივი და ნორმალურია. ჩვეულებრივ, პირველად 3-დან 6 წლამდე ასაკში ჩნდება. ამ ასაკში ბავშვებს უჭირთ გამიჯნონ ფანტაზია და რეალობა, ამიტომ საწოლის ქვეშ ან კარადაში შესაძლოა წარმოიდგინონ სხვადასხვა პერსონაჟი.

- თუ პრობლემას ყურადღებას არ მივაქცევთ, შესაძლებელია თუ არა მომავალში გართულდეს?

ისეთი ფრაზები, როგორიც არის „არაფერია საშიში”, „ნუ გეშინია”, „ამხელა ბიჭს/გოგოს როგორ გეშინია, სირცხვილია” - დაუშვებელია. ბავშვის ემოციის იგნორით, გაბრაზებით, შერცხვენით ან გაუფასურებით, მას ვერ ვეხმარებით, პირიქით, უკიდურესი შედეგები შეიძლება მივიღოთ.

- როგორ დავეხმაროთ და ავუხსნათ პატარას, რომ არაფერია საშიში?

სიბნელის შიში არ არის მხოლოდ და მხოლოდ სიბნელის შიში. ეს შიში გულისხმობს სიბნელეში რაიმე საფრთხის არსებობის და მისი ვერ დანახვის შიშს. აქედან გამომდინარე, ფანტაზიის დახმარებით ბავშვისთვის ჩრდილი ბნელ კუთხეში შეიძლება მონსტრად გადაიქცეს. მაშინ, როდესაც ბავშვს აქვს ძლიერი შიში, რომ საწოლის ქვეშ მონსტრია და ჩვენ ვუხსნით რომ საწოლის ქვეშ საფრთხე არ არის, მაგრამ მას ისევ ეშინია, ამ დროს, შესაძლოა მშობელი გაღიზიანდეს, გაბრაზდეს ან საკუთარი თავი დაადანაშაულოს რომ საკმარისად კარგად ვერ უხსნის. მნიშვნელოვანია, გავიხსენოთ ასაკობრივი თავისებურება, ბავშვს აღნიშნულ ასაკში უჭირს ფანტაზიის და რეალობის გამიჯვნა, აქედან გამომდინარე, შესაძლოა თქვენ გისმენდეთ, მაგრამ ამან გავლენა არ იქონიოს და კიდევ უფრო მეტად დატვირთოს ბავშვის ემოციური მდგომარეობა.

- რა გზები არსებობს შიშის დასაძლევად?

რეკომენდაციები:

- მნიშვნელოვანია, ამოვიცნოთ და ვაღიაროთ ბავშვის შიში, ვალიდურად მივიღოთ და არავითარ შემთხვევაში არ გავაუფასუროთ. ასევე, არ არის რეკომენდებული ისეთი სქემების მიწოდება, როგორიც არის „კარგ ბავშვებს არ ეშინიათ”, „კარგ ბავშვებთან მონსტრები არ მოდიან”.

როგორც აღვნიშვნე, მნიშვნელოვანია ვალიდაცია მივცეთ ბავშვს, ვაგრძნობინოთ თანაგანცდა, რომ მარტო არ არის ამ შიშთან და გვსურს მისი დახმარება. თუ ჩვენ ვალიდურად მივიღებთ მის შიშს, დავეხმარებით ამ შიშის გამოკვლევაში და შესწავლაში, ბავშვი მნიშვნელოვან გამოცდილებას მიიღებს და აუცილებლად გაუმკლავდება.

თუ ბავშვს ეშინია ბნელ ოთახში მარტო დარჩენის და დაძინების, ამ შემთხვევაში, შეგვიძლია ხშირად გავატაროთ დრო ერთად ბნელ ოთახში. მაგალითად, ჩაბნელებულ ოთახში მოვაწყოთ ფანრებით განძის ძიება ან კედელზე ჩრდილებით ვითამაშოთ. რაც უფრო მეტ დროს გავატარებთ მხიარულად სიბნელეში, ბავშვი უფრო უსაფრთხოდ იგრძნობს თავს და ისწავლის როგორ გამოიკვლიოს შიში, არსებული გარემო. ასევე, შესაძლოა დაეხმაროს ძილის მეგობარი, სათამაშო, რომელიც თავს უსაფრთხოდ აგრძნობინებს.

შეგვიძლია ძილის წინა რიტუალის შემდეგ ერთად ფანრით გამოვიკვლიოთ ოთახის კუთხეები, საწოლის ქვეშ არსებული სივრცე და ეს ფანარიც დავუტოვოთ ბავშვს, რათა საჭიროების შემთხვევაში მარტომაც გააგრძელოს გამოკვლევა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

„არცერთ ბავშვს არ უნდა სწავლის პროცესი. ყველას ურჩევნია წიგნი დახუროს და ინფორმაცია თავისით შევიდეს თავში,“ - მედეა ზირაქაშვილი

„არცერთ ბავშვს არ უნდა სწავლის პროცესი. ყველას ურჩევნია წიგნი დახუროს და ინფორმაცია თავისით შევიდეს თავში,“ - მედეა ზირაქაშვილი

ბავშვთა ნევროლოგმა მედეა ზირაქაშვილმა ბავშვის იმპულსური ქცევის დროს მასთან ურთიერთობის სტრატეგიებზე ისაუბრა. მისი თქმით, როდესაც ბავშვი ტირის, მას დახმარება სჭირდება:

„ბავშვი არ ტირის ტყუილად. ბავშვი ტირის იმიტომ, რომ მას სჭირდება შველა, მას სჭირდება დახმარება. ის სტერეოტიპი, რომ ბიჭმა არ უნდა იტიროს, არის მშობლის მხრიდან ერთგვარი ძალადობა. თუ ვტირი, ე.ი. მჭირდება დახმარება. ვტირი, მომეხმარე, დამამშვიდე, გამამხნევე. ერთად მივაღწიოთ შედეგს. რაც შეეხება იმპულსურობას, იმპულსურობას სჭირდება მართვა. ​არცერთ ბავშვს არ უნდა სწავლის პროცესი. ყველას ურჩევნია წიგნი დახუროს, ბალიშის ქვეშ ამოიდოს და ინფორმაცია თავისით შევიდეს თავში.“

მედეა ზირაქაშვილმა აღნიშნა, რომ დასწავლის უნარი ბავშვმა აუცილებლად უნდა გამოიმუშაოს:

​დასწავლა და მეცადინეობის პროცესი არის უნარი, რომელიც ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვმა გამოიმუშაოს, ისევე, როგორც ვიმუშავებთ ტუალეტის ჩვევას, ისევე, როგორც ვიმუშავებთ საკვების მიღების უნარს და ა.შ. როდესაც იმპულსურია ბავშვი, იქ შეიძლება პარალელურად იყოს ყურადღების დეფიციტიც. კი, მშობელი ამბობს, რომ რაღაცები ადვილად გამოსდის, მაგრამ გააჩნია საგანს. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. არსებობს დასწავლის სპეციფიკური სირთულეები. შეიძლება მათემატიკა არაჩვეულებრივად გამოსდიოდეს ბავშვს, მაგრამ კითხვაში, გაგებაში ჰქონდეს პრობლემა.“

მედეა ზირაქაშვილის თქმით, მეცადინეობის პროცესში ბავშვის წასახალისებლად ძალიან კარგად მუშაობს ე.წ. საათის პრინციპი:

„ძალიან ხშირად მშობელს ვთავაზობთ საათის პრინციპს. ​ვთქვათ, არის მასალა, რომელიც მოიცავს ერთ ფურცელს, ეს ერთი ფურცელი შედგება 10 აბზაცისგან. ვთქვათ, რომ 10 წუთში ბავშვმა უნდა იმეცადინოს ორი აბზაცი. მივცეთ ბავშვს 5 წუთი იმისთვის, რომ გაირბინოს-გამოირბინოს. მან უნდა იცოდეს, რომ გავა თუ არა 10 წუთი, უნდა დაჯდეს მაგიდასთან და გააგრძელოს მეცადინეობის პროცესი.“

„როგორც ყველა უნარს სჭირდება ჩამოყალიბება და გამომუშავება, ასევე სჭირდება დასწავლის უნარს ჩამოყალიბება, რაშიც მშობელმა ძალიან დიდი როლი უნდა შეასრულოს.​ სამი წლის ასაკში ერთმნიშვნელოვნად მშობელი ბავშვს არ უნდა ეჯდეს. თუ პირველ კლასში ეს ძალიან აუცილებელია, მეორე კლასში ოთახის ირგვლივ უნდა იყოს მშობელი და ოთახში უნდა იტრიალოს, მესამე კლასში მშობელი სახლში უნდა იყოს და პერიოდულად უნდა აკონტროლებდეს ბავშვს. საუბარი იმაზე, რომ თავისით წავიდეს და იმეცადინოს, მესამე კლასელ ბავშვს რაღაც უნარები ჩამოყალიბებული აქვს, მაგრამ გაკონტროლება, მონიტორინგი და დახმარება მაინც სჭირდება,“ - აღნიშნულ საკითხზე მედეა ზირაქაშვილმა საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ ისაუბრა.

წყარო: ​„პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“

წაიკითხეთ სრულად