Baby Bag

,,პანიკური აშლილობით დღეს უამრავი ადამიანი იტანჯება - ავტოთერაპიისთვის ერთ „ილეთს“ გასწავლით''

,,პანიკური აშლილობით დღეს უამრავი ადამიანი იტანჯება - ავტოთერაპიისთვის ერთ „ილეთს“ გასწავლით''
,,პანიკური აშლილობით დღეს უამრავი ადამიანი იტანჯება. განცდაში ჩართულია ფიზიოლოგიური შეგრძნებები: გაძლიერებული გულისცემა, ოფლიანობა, კანკალი, სუნთქვის უკმარისობა, ყელში სპაზმი, შეციება, ან პირიქით, წამოხურება, გულისრევა, ტკივილი მუცლის ან გულმკერდის არეში, თავბრუსხვევა, იშვიათად გულის წასვლა, სხეულის დაბუჟება, ადამიანს აქვს გაგიჟების ან სიკვდილის შიში, არარეალურობის განცდა, დეპერსონალიზაცია.პანიკური შეტევის პირველი გამოცდილების შემდეგ ჩნდება შეტევის განმეორების შიში და ახლა უკვე დადარაჯებული ადამიანი თავს არიდებს სიტუაციებსა და გარემოს, სადაც როდესმე შეტევა განუვითარდა. პანიკურ აშლილობასთან ასოცირებულია ნივთიერებებით ინტოქსიკაცია, დეპრესია, ხშირად თან ახლავს აგორაფობია, იგივე ღია სივრცის შიში. გაშლილი სივრცე, სიმაღლე, სიმბოლიზებული თავის-უფლებასთან და ძალა-უფლებასთან, რომელსაც ფარულად შეიძლება მიელტვოდეს ადამიანი, მაგრამ ვერ მაგრდებოდეს შინაგანი არასრულფასოვნების, არასაკმარისობის, სამყოფი ძალის უქონლობის განცდის გამო; აშინებს საზოგადოებრივ ტრანსპორტში ან თავშეყრის ადგილებში ყოფნა, ცუდად გახდომის შემთხვევაში რომ „არ შერცხვეს“, ამავე დროს უჩნდება გარემოში მარტო ყოფნის შიშიც. ამდენად, ამ პრობლემით შეწუხებული ადამიანი თანდათან თავს თითქმის სრულ იზოლაციაში იქცევს. ხშირად შერჩეულ პირს, მშობელს, მეუღლეს, ახლო მეგობარს ავალდებულებს მუდმივ შეთვალყურეობას და ზრუნვას, რასაც ასევე აქვს გაუცნობიერებელი შინაგანი, დაფარული მიზეზი, იყოს გადაჭარბებული ზრუნვის ობიექტი და ამოავსოს ის ემოციური დეფიციტი, რომელიც შესაძლოა, ძალიან ადრეული ასაკიდან ჯერ კიდევ გაუაზრებლად, სახელის დაურქმევლად იზრდებოდა სულში და ქმნიდა მეტ და მეტ ცარიელ, მტანჯველ სივრცეს.

პანიკური შეტევა თავიდან აშკარად არაფერს უკავშირდება, მოულოდნელად, კონკრეტული მიზეზის გარეშე იწყება. თუმცა დროთა განმავლობაში იძენს გარკვეულ სისტემურობას, ვითარდება მსგავს ან ერთნაირ სიტუაციებსა და გარემოში. მედიკამენტური და ფსიქოთერაპია ერთად ეფექტურად ამარცხებს პრობლემას, თუმცა, სანამ სპეციალისტს მიმართავდეთ, ავტოთერაპიისთვის ერთ „ილეთს“ გასწავლით, თავის ნებაზე მოჯირითე ფსიქიკას ლაგამი რომ ამოსდოთ და უკეთ დაიმორჩილოთ, თქვენვე სცადოთ თქვენი შინაგანი მონსტრის გახედვა და მოთვინიერება.

ეს უმარტივესი „ილეთი“ არა მხოლოდ პანიკურ აშლილობასთან შებრძოლებისთვისაა კარგი, ნებისმიერს გამოადგება, ვინც დაღლილია შეგრძნებით, რომ სიცოცხლე არ უღირს, დაღლილია იმ სამყაროში გამოკეტილობით, რომლისაც არ ესმის და ვერ ეგუება, დაღლილია გრძნობით, რომ რაღაც აკლია. გამოადგება მასაც, ვინც გადაიქანცა სურვილით, იყოს ცხოვრებაში ეფექტური, ისევ და ისევ, თავიდან იყოს ნაპოვნი იმ უამრავ მარცხს შორის ჩაკარგვის შემდეგ, რომელიც განიცადა. 

ილეთის არსი „მეს“ ნამდვილი ბუნების ცნობიერი გემოს აღმოჩენაა, იმისათვის, რომ გავაქროთ გარემოს მიმართ გაუცხოება და ეჭვიანობა, გავაუქმოთ გაუცნობიერებლად აღქმული წინაპირობა სიცოცხლის საშიშროების შესახებ, რაც ნაბიჯ-ნაბიჯ, შეუმჩნევლად დაგვეხმარება ცხოვრებასთან ინტელექტუალურად შებმის გზების ფორმირებაში, ფსიქიკის რეგენერაციაში და თანდათან ჩამოშლის დაავადებულ ფსიქოლოგიურ მექანიზმებს.

რადგან პანიკური შეტევა საკუთარ სხეულს გვიპირისპირებს, პირველ ყოვლისა, მოლაპარაკება ჩვენც სხეულთან გავმართოთ. 

დაჯექი ჩუმად. დაიწყე ყურადღების მიქცევა შენი სუნთქვისთვის, როგორ შედის და გამოდის შენი სხეულიდან. არ ეცადო რომ აკონტროლო, როგორ სუნთქავ, უბრალოდ შეიგრძენი, როგორ მოძრაობს ჰაერი ნესტოებში, სხეულში შემოსვლისა და სხეულიდან გასვლის დროს. შეამჩნევ, რომ შეგრძნება გრილია, როდესაც გაივლის ნესტოებს სხეულში შემავალ გზაზე და თბილი, როდესაც სხეულს ტოვებს.

უკეთ ფოკუსირდი. ყოველი სხეულიდან გამოსული სუნთქვა გონებაში დათვალე: ერთი, ორი, სამი, ოთხი და ა. შ. თუ შეამჩნევ, რომ ყურადღება გეფანტება და გადაგაქვს რაიმე სხვაზე გარდა სუნთქვისა, ფიქრზე, ხმაზე ან რაიმე ვიზუალურზე, შენს თავს უხმოდ, შინაგანად უთხარი, - დარღვევა!

ისევ გადაიტანე ყურადღება სუნთქვაზე და თავიდან დაიწყე დათვლა.

გააკეთე ეს ყოველდღე, ათი წუთის განმავლობაში. თავიდან, სავარაუდოდ, ვერ შეძლებ ორის ან სამის დათვლაზე მეტს. ამან არ დაგაბრკოლოს. განაგრძე მცდელობა და არ დანებდე. რომც გაჩერდე ორზე და სამზე და თავიდან მოგიწიოს დაწყებამ, ამით საქმე მაინც კეთდება.

ამ სავარჯიშოს მიზანი არ არის, რომ ისე გაიწვრთნა, მაღალ ციფრებამდე შეძლო დათვლა. მიზანია, განავითარო და გააძლიერო შენი შესაძლებლობა, გაასწორო ფოკუსი იმ განცდაზე, იმ შეგრძნებაზე, იმ არჩევანზე, სადაც გინდა, რომ დამაგრდეს შენი გონება.

ენდე შენს სუნთქვას.''
ფსიქოლოგი ნათია ფანჯიკიძე
,,შიშო, გამოდი გარეთ''

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

,,ყოველ მეხუთე ბავშვს შესაძლოა, აღენიშნებოდეს დეპრესია'' - რამდენად მნიშვნელოვანია ოჯახური გარემო და რა სახით შეიძლება, გამოვლინდეს დეპრესია ბავშვებში?

,,ყოველ მეხუთე ბავშვს შესაძლოა, აღენიშნებოდეს დეპრესია'' - რამდენად მნიშვნელოვანია ოჯახური გარემო და რა სახით შეიძლება, გამოვლინდეს დეპრესია ბავშვებში?
რამდენად მნიშვნელოვანია ოჯახური გარემო, რა სახით შეიძლება, გამოვლინდეს დეპრესია ბავშვებში? - ​MomsEdu.ge-ს ამ და სხვა კითხვებს ფსიქოთერაპევტმა ნუცა ვერხვიაშვილმა უპასუხა.

- რამდენად ხშირია დეპრესია ბავშვებში და რა შეიძლება იყოს გამომწვევი მიზეზები?

- ზოგადად, თუ დეპრესიის საერთო მიზეზს გამოვყოფთ, ეს არის რაღაც მნიშვნელოვანის დანაკლისი, არამარტო ბავშვებში, ზრდასრულებშიც. როდესაც ადამიანისთვის რაღაც არის უკიდურესად მნიშვნელოვანი, ოღონდ ეს რაღაც მის ცხოვრებაში ან საერთოდ არ არის ან მცირე დოზითაა. სტატისტიკურად ითვლება, რომ ყოველ მეხუთე ბავშვს შესაძლოა აღენიშნებოდეს დეპრესია, რაც შეეხება ასაკს, შესაძლოა ნებისმიერ ასაკში ჰქონდეს ბავშვს დეპრესია, ახალშობილსაც კი - ამ შემთხვევაში ეს პირდაპირ კავშირშია მუცლადყოფნის პერიოდში არსებულ გარკვეულ სტრესოგენულ ფაქტორებთან, სამშობიარო გზების გავლის დროს აღმოცენებულ ტრამვებთან და ა.შ. რაც შეეხება შედარებით მოზრდილი ბავშვის დეპრესიის მიზეზებს, ეს არის: ოჯახური კლიმატი, მწვავე და ქრონიკული სტრესი, რომელშიც შეიძლება მოიაზრებოდეს უამრავი რამ, მათ შორის - საცხოვრებელი ადგილის შეცვლა, როდესაც ბავშვი ვერ ახერხებს სტაბილურობას და ვერ ასწრებს გარემოსთან ადაპტაციას.

- რამდენად მნიშვნელოვანია ოჯახური გარემო?

- უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება მშობლების განწყობას და აღზრდის პროცესს. დეპრესიის განვითარებას შეიძლება ხელს უწყობდეს შემდეგი ფაქტორები: თუკი ბავშვი იყო არასასურველი და დედა ორსულობის დროს ყოყმანობდა, რამდენად უნდოდა საერთოდ მისი დაბადება, ან თუკი მშობლებს უნდოდათ ვთქვათ, ბიჭი, ოღონდ დაიბადა გოგო, ასევე როდესაც მშობლები მუდმივად ცდილობენ ბავშვის ,,გადაკეთებას", მის კონკრეტულ ჩარჩოებში ჩასმას, ხშირად ადარებენ სხვა ბავშვებს (რომლებიც რაიმე კონტექსტში მასზე უკეთესად მოიაზრებიან), როდესაც ბავშვის მიმართ სიყვარულსა და სითბოს გამოხატავენ მაშინ, როცა ის „კარგად“ იქცევა, ოღონდ თუკი ის „კარგად“ არ იქცევა, მას ან აიგნორებენ ან არაეკოლოგიურად ეპყრობიან - ამცირებენ, აუფასურებენ, სხვადასხვა ნეგატიური იარლიყით ამკობენ და ა.შ.

ადამიანის, განსაკუთრებით კი ბავშვის ცხოვრებაში სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია კომუნიკაცია, ემოციური სიახლოვე, ოჯახის წევრების თანაგრძნობა, თანადგომა, მხარდაჭერა, ყურადღება. ინტერნეტდამოკიდებული ბავშვები ზუსტად ამ ყველაფრის ნაკლებობის გამო არიან დეპრესიისადმი მიდრეკილნი. აქ ხშირად მანკიერი წრე იკვრება ხოლმე - ერთის მხრივ, ხშირად მშობელი, რომელიც დაღლილია, ბავშვს თვითონ სთავაზობს მაგალითად, მობილურს, კომპიუტერს, რადგან მას არ აქვს შვილთან კომუნიკაციის დამყარების შინაგანი რესურსი. მეორეს მხრივ, საყვედურობს მას, რომ ამდენს ხანს ატარებს გაჯეტების გარემოცვაში, ეს საყვედურები და უარყოფითი ეპითეტები კი კიდევ უფრო დიდ უფსკრულს აჩენს მშობელსა და ბავშვს შორის, რაც თავის მხრივ, კიდევ უფრო მეტად უბიძგებს ბავშვს იმისკენ, რომ მიეჯაჭვოს კომპიუტერს.

დაბალი თვითშეფასება პირდაპირ კავშირშია დეპრესიასთან, თუმცა დაბალი თვითშეფასება არ ნიშნავს იმას, რომ ბავშვის სიმპტომატიკა მაინცდამაინც დეპრესიის მიმართულებით განვითარდება.

- რა სახით შეიძლება, გამოვლინდეს დეპრესია ბავშვებში?

- დასკვნისთვის, რომ ბავშვს აქვს დეპრესია, 6 თვის განმავლობაში უნდა გრძელდებოდეს სიმპტომატიკა. მოზარდების შემთხვევაში ხშირია უხასიათობა, ამიტომ თუ ის ერთი კვირის განმავლობაში უხასიათოდაა და ამას გამოხატავს ტირილით, ეს იმას არ ნიშნავს რომ ის დეპრესიაშია. მნიშვნელოვანია განვასხვავოთ ერთმანეთისგან დეპრესიული და მანიპულაციური ტირილიც - მანიპულაციურ ტირილს აქვს კონკრეტული მიზანი - სასურველი რაღაცის მიღება და ამ მიზნის მიღწევის შემდეგ ბავშვი მხიარული და ბედნიერია, დეპრესიული ტირილის შემთხვევაში კი ბავშვისთვის თითქოს ყველაფერი სულერთია, მას ისიც კი აღარ აინტერესებს, რაც მანამდე სურდა. დეპრესიის დროს ადამიანები არიან მიდრეკლნი თვითიზოლაციისკენ, აქვთ კომუნიკაციის დაქვეითება, ხშირად უმადობა, ძილიანობა ან პირიქით - უძილობა, ქრონიკული დაღლილობის შეგრძნება, უენერგიობა, უმოტივაციობა, უსარგებლობის შეგრძნება, დანაშაულის განცდა, ყველაზე ცუდ შემთხვევაში აზრები სიკვდილზე და თვითმკვლელობაზე, აზროვნებისა და კონცენტრაციის დარღვევები, ასევე ფიზიკური ჩივილები - შეიძლება ეს იყოს თავისა და მუცლის ტკივილი. თუკი ბავშვს ხშირად აღენიშნება ტკივილი და მისი მიზეზი ვერ იპოვეთ ანუ თუ ეს არის ერთგვარი ,,უმიზეზო" ტკივილი, ეს შეიძლება იყოს იმის ნიშანი, რომ ბავშვს დეპრესიული ეპიზოდი აქვს.

- როგორ მოვიქცეთ დეპრესიულ ბავშვებთან, როგორ შევცვალოთ მათი განწყობა?

- პირველ რიგში მშობლებმა უნდა გაითვალისწინონ, რომ არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება კრიტიკა დეპრესიულ ეპიზოდში - კრიტიკა ამ შემთხვევაში არ მუშაობს, ხშირ შემთხვევაში კი უფრო ამწვავებს სიტუაციას. პირველ რიგში, რაც ბავშვს სჭირდება, ეს არის მშობლის თანადგომა. ამ შემთხვევაში ძალიან კარგია თუ მშობელი ბავშვთან პატარა ასაკიდანვე ახერხებს ჰქონდეს გახსნილი ურთიერთობა. მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვს წარმოდგენა ჰქონდეს მშობელზე, როგორც ისეთ ადამიანზე, ვისთანაც მას შეუძლია თავი დაცულად იგრძნოს, შესაბამისად, ჰქონდეს განცდა იმისა, რომ როდესაც ის მშობელთან მივა და საკუთარ ემოციებს გაუზიარებს, მშობელი მას არ დატოვებს უპასუხოდ. თუ მსგავსი ურთიერთობა აქვს მშობელს შვილთან, ნაკლები შანსია, რომ ბავშთან განვითარდეს დეპრესია.

ხშირად ისე ხდება, რომ როდესაც ბავშვი გრძნობს ხასიათის ცვლილებას, როდესაც მას სევდა იპყრობს ან შიშის განცდა უჩნდება, ის საკუთარ თავს არ აძლევს ამ ემოციების გამოხატვის საშუალებას, ეს კი კიდევ უფრო ამწვავებს მდგომარეობას. თუკი მშობელი ამჩნევს ბავშვში დეპრესიულ ნიშნებს, აუცილებელად უნდა სცადოს ბავშვთან გასაუბრება.

მშობელმა ბავშვი უნდა მიიყვანოს იმ აზრამდე, რომ დეპრესია არ არის სასირცხვილო მდგომარეობა. თუმცა ამისთვის პირველ რიგში ისაა აუცილებელი, რომ თავად მშობლისთვის არ წარმოადგენდეს დეპრესია რაიმე დასაძრახს.

ზოგადად, ემოციები ჩვენი ცხოვრების ჩვეული შემადგენელი ნაწილია, ეს მნიშვნელოვანი სიგნალებია, იმასთან დაკავშირებით თუ როგორ აღვიქვამთ ჩვენს ცხოვრებაში მიმდინარე მოვლენებს. აქედან გამომდინარე, თუკი ბავშვს აღენიშნება დეპრესია, ეს იმას ნიშნავს რომ ის საკუთარ ცხოვრებაში არსებულ გარკვეულ მოცემულობას აღიქვამს, როგორც გამოუვალს, უიმედოს და მნიშვნელოვანია იმის გარკვევა, თუ კონკრეტულად რასთან დაკავშირებით აქვს ბავშვს ეს წარმოდგენა და შემდეგ ამ საკითხზე მუშაობა.

გარდა მშობლის თანადგომისა, აუცილებელია ფსიქოთერაპევტის ჩართვა, რიგ შემთხვევებში კი - ფსიქიატრისაც.

დეპრესიას ადამიანი მარტო ყოფნით ვერ გაუმკლავდება, ამ დროს ბავშვს სჭირდება რესურსი, რომლიც მან უნდა მიიღოს გარედან, პირველ რიგში მშობლებისგან, მეგობრებისგან და ასევე, კვალიფიციური სპეციალისტისგან. 

ესაუბრა მაკა ქაფიანიძე 

წაიკითხეთ სრულად