Baby Bag

გამუდმებით სხვისი წუწუნის მოსმენა ენერგიას გართმევთ და ემოციურ სტაბილურობას გაკარგვინებთ

გამუდმებით სხვისი წუწუნის მოსმენა ენერგიას გართმევთ და ემოციურ სტაბილურობას გაკარგვინებთ

ადამიანები, რომლებიც გამუდმებით წუწუნებენ, გარშემომყოფების განწყობაზე ნეგატიურად ზემოქმედებენ. თანამედროვე სამყაროში მოთხოვნილებები იმდენად გაიზარდა, რომ თითქმის ყველა ადამიანი რაღაცით უკმაყოფილოა. თუ თქვენ ისეთ ადამიანთან ურთიერთობთ, რომელიც ხშირად წუწუნებს და საკუთარ პრობლემებზე გაუთავებლად საუბრობს, შესაძლოა, ენერგიის დაქვეითებამ შეგაწუხოთ. როდესაც ადამიანს არ უმართლებს, ის საკუთარ ბედს საყვედურობს, რაც ბუნებრივი თავდაცვითი რეაქციაა, რომელიც მას სტრესის დაძლევასა და სირთულეებთან გამკლავებაში ეხმარება. მართალია, წუწუნი პრობლემების გადალახვას უწყობს ხელს, მაგრამ ის ადამიანებს ენერგიასაც ართმევს, რაც შეუმჩნევლად ხდება.

ემპათიის გამოვლენა და ადამიანების ემოციური მხარდაჭერა კეთილშობილური ქცევაა, თუმცა თუ თქვენ სხვების პრობლემებს ხშირად მოისმენთ, თავს უენერგიოდ იგრძნობთ და ფსიქიკა მნიშვნელოვნად დაგიზიანდებათ. როდესაც ურთიერთობაში ფსიქოლოგის როლს ირგებთ, თქვენი მეგობრის ან ახლობლის თქვენდამი დამოკიდებულება ტოქსიკურ და მანიპულაციურ ხასიათს იძენს, რის გამოც, შესაძლოა, თავი ეგოისტად იგრძნოთ, რადგან ხშირად თანამოსაუბრის მოსმენის სურვილი აღარ გექნებათ. სწორედ ამიტომ, აუცილებლად უნდა ამოიცნოთ ქრონიკულად ნეგატიურად მოსაუბრე ადამიანი და ემოციური სტაბილურობის შესანარჩუნებლად გარკვეული სტრატეგიები შეიმუშაოთ.

ადამიანი, რომელიც გამუდმებით წუწუნებს, საკუთარი ცხოვრებით უკმაყოფილოა. ის წარმატებით ირგებს მსხვერპლის როლს და არასდროს ცდილობს ყოველდღიურობაში რაიმე ცვლილებების შეტანას. თავდაპირველად მსგავსი ადამიანის ნეგატიური განწყობა თქვენ ბუნებრივად გეჩვენებათ, თუმცა დროსთან ერთად ხვდებით, რომ წუწუნი მისი დამახასიათებელი თვისებაა. მსგავსი ქცევა მანიპულაციის ერთგვარი გამოვლინებაა, რომელიც ზოგჯერ გაცნობიერებულია, თუმცა ხშირად ირაციონალურ ხასიათს ატარებს. თქვენი თანამოსაუბრე ცდილობს, რომ თქვენგან თანაგრძნობა, სიბრალული და მხარდაჭერა იგრძნოს. საუბრის დასრულების შემდეგ თქვენ ძალაგამოცლილი და უენერგიო ხართ.

ქრონიკული ნეგატიური განწყობის მქონე ადამიანთან ურთიერთობისას თქვენ მზად ხართ მისი პრობლემები თავად მოაგვაროთ და მას გამუდმებით თანაუგრძნოთ. როდესაც ადამიანი გაუჩერებლად წუწუნებს, თქვენ გრძნობთ, როგორ მძიმდებით. ხშირად გიჩნდებათ შეგრძნება, რომ იმაზე მეტ ტვირთს ზიდავთ, ვიდრე შეგიძლიათ. თქვენ ფრუსტრაციისა და დანაშაულის განცდა გეუფლებათ, თავს სევდიანად გრძნობთ. ეს ყოველივე, შესაძლოა, ემოციური დისბალანსის, კონცენტრაციის უნარის დაქვეითების, პრობლემების გადაჭრის უუანრობისა და ნეგატიური ფიქრების გამომწვევ მიზეზად იქცეს.

ცხოვრებაში ყველაფერი ისე არ ხდება, როგორც გეგმავდით. თქვენ ხშირად გიწევთ ისეთ გამოწვევებთან შეჯახება, რომელთა შესახებ წარმოდგენაც კი არ გქონდათ. საკუთარ თავს ფრუსტრაციისა და უიმედობის განცდის წინაშე მარტო ნუ დატოვებთ. თუ ასე არ მოიქცევით, წინ ვერ წახვალთ. ნებისმიერი ვითარება და მდგომარეობა, რომელიც დაბრკოლებად გესახებათ, უნდა გადალახოთ. იმისთვის, რომ თქვენც მანიპულატორად არ იქცეთ, უნდა გააცნობიეროთ, რომ ვალდებული არ ხართ გამუდმებით სხვების წუწუნს უსმინოთ. თანამოსაუბრეს თავი მხსნელად არ უნდა მოაჩვენოთ, რომელიც ყველა მის პრობლემას მოაგვარებს, რადგან თქვენ, პირველ რიგში, საკუთარ პრობლემებზე უნდა იზრუნოთ და ამისთვის ძალიან დიდი ენერგია გჭირდებათ. როგორ უნდა მოიქცეთ, თუ ისეთ ადამიანთან ურთიერთობთ, რომელიც გამუდმებით გეწუწუნებათ?

1. აუცილებლად შეინარჩუნეთ დისტანცია

ნებისმიერ დროს, როდესაც ამის შესაძლებლობა მოგეცემათ, მსგავს ადამიანებთან ურთიერთობას თავი აარიდეთ, რადგან ისინი თქვენით მანიპულირებას აუცილებლად დაიწყებენ. რაც უფრო ნაკლებ ყურადღებას დაუთმობთ მათ, მით უკეთ გააცნობიერებთ, რომ გამუდმებით სხვების ნეგატიური აზრების მოსმენისთვის საკმარისი ენერგია არ გაქვთ.

2. თანამოსაუბრეს აუხსენით, რომ მისი პრობლემები მან თავად უნდა მოაგვაროს

თანამოსაუბრეს აუცილებლად უნდა აუხსნათ, რომ მან საკუთარ პრობლემებს განსხვავებული პერსპექტივიდან უნდა შეხედოს. თუ ის გამუდმებით ნეგატიურ განწყობაზე იქნება, მისი მდგომარეობა კიდევ უფრო დამძიმდება. რაც მთავარია, თანამოსაუბრეს აგრძნობინეთ, რომ მისი პრობლემები თქვენზე დიდ ზეგავლენას არ ახდენს და მათთან გამკლავება მას თავად მოუწევს.

3. სისუსტე არ გამოამჟღავნოთ

ადამიანებს, რომლებსაც წუწუნი ძალიან უყვართ, გარშემომყოფებით მანიპულირების საოცარი ნიჭი აქვთ. ამიტომ, თქვენს თანამოსაუბრეს უნდა აგრძნობინოთ, რომ მისი პრობლემების მოგვარებას არ აპირებთ. რა თქმა უნდა, გარკვეულ შემთხვევებში ემპათიის გამოხატვა აუცილებელია, თუმცა სისუსტე არ გამოამჟღავნოთ და მანიპულატორის ყველა ახირება არ შეასრულოთ.

4. აუცილებლად დააწესეთ საზღვრები

ადამიანს, რომელსაც წუწუნი ძალიან უყვარს, აგრძნობინეთ, რომ მისი ყველა პრობლემისა და ტრაგედიის მოსმენა ნამდვილად არ გსურთ. თუ თქვენი ახლობელი ან მეგობარი ყოველდღიურად ნეგატიური აზრებით გტვირთავთ და თავს გამოფიტულად გრძნობთ, აუცილებლად უთხარით მას, რომ მის გვერდით არაკომფორტულად ხართ. აუხსენით თქვენს თანამოსაუბრეს, რომ არ გსმიამოვნებთ, როდესაც გამუდმებით თქვენს მხარზე ქვითინებენ. გარკვეული საზღვრების დაწესება მანიპულატორისგან მარტივად დაგიცავთ.

მომზადებულია ​Steptohealth.com-ის მიხედვით

თარგმნა ია ნაროუშვილმა

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, დედებისთვის შექმნა ახალი სივრცე. მოიწონეთ გვერდი ​მცოდნე დედები​

შეიძლება დაინტერესდეთ

,,თუკი თავად მშობელი 24/7-ზე სმარტფონით ხელშია, ძალიან რთული იქნება ბავშვის ან მოზარდის დარწმუნება, რომ სხვა სახის აქტივობა უფრო საინტერესო და სასარგებლოა''

,,თუკი თავად მშობელი 24/7-ზე სმარტფონით ხელშია, ძალიან რთული იქნება ბავშვის ან მოზარდის დარწმუნება, რომ სხვა სახის აქტივობა უფრო საინტერესო და სასარგებლოა''

რა უარყოფითი და დადებითი მხარეები აქვს კომპიუტერულ თამაშებს და რა ფსიქოლოგიური პრობლემების წინაშე აყენებს მოზარდებს ვირტუალურ სამყაროში დიდი დროის გატარება? - ამ საკითხებზე ​MomsEdu.ge - ს კლინიკური ნეიროფსიქოლოგი მაია მაჭავარიანი ესაუბრა. 

- დღესდღეობით, ბავშვები ძალიან დროს ატარებენ გაჯეტებთან, თამაშობენ კომპიუტერულ თამაშებს. რა ნეგატიურ ზეგავლენას ახდენს ეს ბავშვების ფსიქიკაზე?

- კომპიუტერული თამაშები დღეს, გართობის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ფორმაა. ამ სახით განტვირთვას ასევე ძლიერ შეუწყო ხელი არსებულმა ეპიდვითარებამ და იზოლაციის აუცილებლობამ. სახლის პირობებში უფრო რთულია მოძრავი თამაშების ორგანიზება და ზოგჯერ შეუძლებელიც კი, შეზღუდული სივრცის გამო. 

რაც შეეხება ნეგატიურ ზეგავლენას, ამ მხრივ დღეისათვის უკვე ბევრი კვლევის მონაცემი მოგვეპოვება. თუკი შედარებით ადრეული კვლევები ფოკუსირებული იყო კომპიუტერული თამაშებისა და აგრესიის კვლევაზე, უკანასკნელი წლების მონაცემები, ძირითადად ეხება ეკრანთან გატარებული დროის (ამ შემთხვევაში ითვლება, ტელევიზორიც, სმარტფონიც და ნებისმიერი სხვა ეკრანიც) ზეგავლენას ბავშვის და მისი ფსიქიკის განვითარებაზე. 

პირველი რაც უნდა აღინიშნოს, ეს არის დიდი ხნით უმოძრაოდ ჯდომა ეკრანთან. მოძარაობა ბავშვის განვითარების უმნიშვნელოვანესი პირობაა. განსაკუთრებული დატვირთვა, ფიზიკურ აქტივობას აქვს 3 წლამდე ასაკში, სწორედ ამიტომ ამ ასაკის ბავშვებისთვის, ეკრანთან ყოფნა არ არის რეკომენდებული. 

3 წლიდან დასაშვებია მხოლოდ შეზღუდული დროით ეკრანთან ურთიერთობა, ხოლო 6-12 წლის ასაკში არ არის რეკომენდებული მიყოლებით 1 საათზე მეტი ჯდომა ეკრანთან. 

საქმე ის გახლავთ, რომ ფიზიკური აქტივობა პირდაპირ ზეგავლენას ახდენს თავის ტვინის განვითარებაზე და შესაბამისად, მნიშვნელოვნად განაპირობებს ფსიქიკურ განვითარებასაც. სივრცის შესწავლა, რეალურ ობიექტებთან ურთიერთობა სრულიად სხვა გამოცდილებაა და ააქტივებს თავის ტვინის ბევრად მეტ უბანს, ვიდრე ვირტულური რეალობა, რაც უმნიშვნელოვანესია ფსიქიკის ჯანმრთელი განვითარებისათვის. 

აქვე აღვნიშნავდი იმ ფიზიკურ პრობლემებს, რასაც იწვევს კომპიუტერთან ან სმარტფონთან განსაკუთრებით დიდი დროის გატარება ეს გახლავთ ჭარბი წონა, რაც გამოწვეულია ფიზიკური აქტივობის შეზღუდვით და საგრძნობლად გახშირებული ახლომხედველობა. რაც შეეხება, თავის ტვინის განვითარებას და ფსიქიკას. სამეცნიერო კვლევების მონაცემების თანახმად, კომპიუტერული თამაშები, არა მხოლოდ ახდენენ ზეგავლენას თავის ტვინზე, არამედ თავის ტვინის სტუქტურასაც კი ცვლიან!

- ამბობენ, რომ ზოგიერთი თამაში, პირიქით პოზიტიურად აისახება ბავშვის გონებრივ განვითარებაზე. კონკრეტულად რა დადებითი მხარეები შეიძლება ჰქონდეს თამაშებს?

- ყველაზე ხშირად კომპიუტერული თამაშების მიმართ გვხვდება ორნაირი დამოკიდებულება. ან არარეალისტურად დადებითი, ან ხდება ამ სახის აქტივობის დემონიზირება. რეალობა ის არის, რომ მედალს, როგორც ყოველთვის, ორი მხარე აქვს. ნამდვილად არსებობს თამაშები, რომლებიც აუმჯობესებს ისეთ ფსიქიკურ ფუნქციებს, როგორიცაა ყურადღება, მუშა მეხსიერება, გარკვეული ამოცანების გადაწყვეტა. ამ შემთხვევაში, კვლევების მონაცემებით, მოთამაშეები განსხვავდებიან არამოთამაშეებისგან, არა მხოლოდ ფსიქიკური მონაცემებით, არამედ მათი თავის ტვინის აქტივობაც მნიშვნელოვნად განსხვავდება. 

უფრო მეტიც, არსებობს, თერაპიული მიზნით შექმნილი თამაშები, რომელთა დანიშნულებაა ფსიქიკური ფუნქციების განვითარების სიმულირება. ოღონდ აქ უნდა ხაზგასმით აღინიშნოს, რომ ასეთი სახის თერაპია ყოველთვის მიმდინარეობს სხვა მეთოდებთან კომბინაციაში და მხოლოდ კომპიუტერული თამაშებით არ შემოიფარგლება. 

რატომ ხდება ასე? - საქმე ის გახლავთ, რომ ვირტულურად მიმდინარეობს ძალიან სპეციფიკური უნარების გავარჯიშება და მათი გადატანა რეალურ ცხოვრებაში ძალიან შეზღუდულია. რაც ნიშნავს იმას, რომ ხშირად მოთამაშეს შეუძლია საათზე მეტიც კი იყოს ყურადღებით, თამაშის პირობებში, მაგრამ რეალურ ცხოვრებაში ამ ხნის მანძილზე კონცენტრირება სხვა სახის სტიმულებზე არ შეეძლება. ეს ეხება მეხსიერებასაც და სხვა ფუნქციებსაც. 

საერთო ჯამში, შეიძლება ითქვას, რომ თუ მოხდება სწორი თამაშების შერჩევა, შესაბამისი კონტროლი (დროის თვალსაზრისით) და ბავშვის ხელშეწყობა, არ შემოიფარგლოს მხოლოდ ამ სახის გასართობით, რათა არ მოხდეს ინტერესების შევიწროვება, მხოლოდ ვირტუალური რეალობით, ამ აქტივობასაც შესაძლებელია გარკვეული დადებითი ზეგავლენა ჰქონდეს.

- გაჯეტებზე დამოკიდებული ბავშვები ნაკლებად ურთიერთობენ რეალურ მეგობრებთან და ვირტუალურ სამყაროში არიან მოქცეულნი. რა ფსიქოლოგიური პრობლემები შეიძლება შეუქმნას ამან ბავშვებს მომავალში, როდესაც იძულებულნი იქნებიან სოციუმში იყვნენ?

- ცნობილია, რომ კომპიუტერული თამაშები შესაძლოა იწვევდნენ დამოკიდებულებას (ნივთიერებაზე დამოკიდებულების მსგავსად), რაც უფრო მეტად გვხვდება სასკოლო ასაკის ბავშვებთან და მოზარდებთან (ასევე ზრდასრულ პირებთანაც). ეს ფენომენი არის ცნობილი ინტერნეტ თამაშების აშლილობის სახელით- “Internet gaming disorder.”

დამოკიდებულების შემთხვევაში, თავის ტვინში ზიანდება დაჯილდოვების სისტემა. იცვლება იმ სტრუქტურების ფუნქციონირება, რომლებიც უზრუნველყოფს ისეთ ფუნქციებს, როგორიცაა მოტივაცია, სიამოვნების მიღება, ახალი ქცევის დასწავლა. შესაბამისად, იცვლება ქცევაც, ბავშვი იღებს სიამოვნებას ამ სახის აქტივობით, მოტივირებულია მხოლოდ ეს მოქმედება განახორციელოს და ძალიან უჭირს ახალი უნარ-ჩვევების ათვისება და სხვა ინტერესების გაჩენა. 

კომპიუტერული თამაში სიამოვნების ნეიროტრანსმიტერის დოფამინის გამოყოფას უწყობს ხელს, მსგავსი ეფექტი აქვს სტიმულანტების ინტრავენურ შეყვანასაც, როგორიცაა ამფეტამინი, რაც თავის მხრივ იწვევს იმას, რომ ამ ნივთიერების ბუნებრივი გამოყოფა (კომპიუტერული თამაშის გარეშე) იკლებს. შესაბამისად, თამაშის გარეშე ბავშვს ან მოზარდს აქვს დაქვეითებული გუნება-განწყობილება და ბუნებრივია, ეს ამძაფრებს ლტოლვას თამაშის მიმართ. თამაშებზე ადიქცია აღწერილია სადიაგნოსტიკო და დაავადებათა სახელმძღვანელოებში „Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5)“ და „11th Revision of the International Classification of Diseases (ICD-11)“.

ასეთი მდგომარეობა ხასიათდება შემდეგი პრობლემებით:

  • ინტერესთა შევიწროვება - აინტერესებს მხოლოდ თამაში;
  • ატარებს ძალიან დიდი დროს კომპიუტერთან- ათენებენ ღამეებს;
  • აღკვეთის მდგომარეობის განვითარება - გაღიზიანება, შფოთვა, აგრესია, როდესაც არ აქვთ წვდომა თამაშზე (არ აქვს მნიშვნელობა რა მიზეზით);
  • ტოლერანტობა - კომპიუტერთან სულ უფრო მეტი დროის გატარების მოთხოვნილება;
  • ტყუილები და უპასუხისმგებლობა - მალავენ რამდენი ხანი ითამაშეს, არ ასრულებენ სხვა ვალდებულებებს (მეცადინეობა, პირადი სივრცის მოწესრიგება);
  • თამაშის გამოყენება შვების მიღების მიზნით, თუ ბავშვი არის ცუდ ხასიათზე, განაწყენდა, გაუცრუვდა იმედები;
  • კარგავენ მეგობრებს, უცივდებათ ახლობლებთან ურთიერთობა, რადგან მხოლოდ ამ ინტერსით არიან შეპყრობილნი.

- რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ მიუდგნენ შვილებს ასეთ დროს?

- რიგ ქვეყნებში, მაგალითად, ჩინეთი, სამხრეთ კორეა, აღნიშნული მდგომარეობა უკვე განიხილება, როგორც დამოკიდებულების სახე და შესაბამისად, არსებობს თერაპიული პროგრამებიც.

დახმარების ყველაზე კარგი გზა არის პრევენცია. მშობლის ამოცანა არის ბავშვის ეკრანთან გატარებული დროის და შინაარსის კონტროლი. ეს ეხება არა მხოლოდ თამაშებს, არამედ სოციალურ ქსელებსაც. რადგან ემოციური ინტელექტის განვითარებისათის ბავშვს სჭირდება რეალური სიტუაციები და არა ვიტუალური პლატფორმა. 

მშობელმა უნდა უზრუნველყოს მრავალფეროვანი გარემო და შესთავაზოს გართობის სხვა ალტერნატივები. ძალიან მნიშვნელოვანია პირადი მაგალითი, თუკი თავად მშობელი 24/7-ზე სმარტფონით ხელშია, ძალიან რთული იქნება ბავშვის ან მოზარდის დარწმუნება რომ სხვა სახის აქტივობა უფრო საინტერესო და სასარგებლოა. ბავშვები სწავლობენ მოდელირებით, ამიტომ პირველ რიგში მშობლებმა უნდა მივცეთ ჯანსაღი ცხოვრების წესის მაგალითი. ფიზიკური აქტივობა და გარე სივრცეში გართობა (მათ შორის მშობლებთან ერთად) უნდა იყოს ბავშვის ცხოვრების აუცილებელი ნაწილი. 

განვითარებულ ქვეყნებში არის ძალიან კარგი ტრენდი ,,დიჯითალ დეტოქსი“, როდესაც შაბათ-კვირას მთელი ოჯახი ატარებს გაჯეტების გარეშე. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ამის გათვალისწინება, დღეს, როდესაც ძირითადმა საქმიანობამ და სწავლა-განათლებამაც ვირტუალურ სოვრცეში გადაინაცვლა, დატვირთვა თვალებზე, უმოძრაობა დიდი გამოწვევა გახდა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მშობლემა უზრუნველყონ ეკრანის გარეშე გართობა და ფიზიკური აქტივობა.

იმ შემთხვევაში, თუ ბავშვს უკვე უვლინდება ზემოთ ჩამოთვლილი ქცევითი პრობლემები, საჭიროა მივმართოთ სპეციალიტს და გავიაროთ კონსულტაცია.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

წაიკითხეთ სრულად