Baby Bag

ბავშვის სწორად განვითარებას უშლის თუ არა ხელს, ხშირი შექება ან პირიქით კრიტიკა მშობლების მხრიდან და როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი?

ბავშვის სწორად განვითარებას უშლის თუ არა ხელს, ხშირი შექება ან პირიქით კრიტიკა მშობლების მხრიდან და როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი?
ბავშვის სწორად განვითარებას უშლის თუ არა ხელს, ხშირი შექება ან პირიქით კრიტიკა მშობლების მხრიდან და როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი? - ამ და სხვა საკითხებზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი ნანა ფაცაცია.

- მშობლების მხრიდან შექებაზე მეტად ბავშვების გაკრიტიკება რამდენად ცუდია მათი ფსიქიკისთვის და უშლის თუ არა ხელს განვითარებაში?

- ზოგადად, ძალიან მნიშვნელოვანია ადეკვატური უკუკავშირი მშობლების მხრიდან ბავშვის ქცევაზე. რა თქმა უნდა, უმჯობესია აქცენტი დადებითზე გაკეთდეს, რათა უფრო მეტად განვამტკიცოთ მოზარდის პოზიტიური ქცევა. თუმცა, თუ ბავშვი იქცევა ისე, რომ მშობელს ან უფროს ადამიანს ეს არ მოსწონს, საჭიროა ფაქიზად მივცეთ უკუკავშირი, რასაც, მოდი, კრიტიკას ნუ დავარქმევთ. ავუხსნათ ბავშვს, რატომ არ არის ესა თუ ის ქცევა მისაღები მშობლისთვის, ანუ შედეგზე უნდა იყოს ორიენტირებული ჩვენი უკუკავშირი. მშობლის მხრიდან ყველაზე მნიშვნელოვანია ადეკვატური უკუკავშირი. ჩვენს რეალობაში ხშირად გვესმის მშობლებისგან, გადატვირთული გრაფიკის გამო, გადაღლილებს აღარ ჰყოფნით ენერგია ახსნისთვის, თუმცა აუცილებელია გამოვნახოთ დრო და რესურსი, რომ ბავშვებს კრიტიკის ნაცვლად, ადეკვატური უკუკავშირი მივცეთ. ის, რაც არ მოგვწონს, კი არ გავუკრიტიკოთ, არამედ ვუთხრათ, რატომ არის საზიანო კონკრეტული ქმედება მათთვის და რა შედეგს მისცემს. ამით არჩევანის წინაშე დავაყენებთ, თავად აირჩიონ ქცევა, რომელიც ნაკლებად საფრთხის შემცველი იქნება.

- თუ პირიქით, მეტად აქებენ და ნაკლებად აძლევენ შენიშვნებს, ხომ არ მოვადუნებთ მათ და დავუკარგავთ მოტივაციას, კრიტიკულად შეხედონ საკუთარ თავს?

- ამ შემთხვევაშიც, როდესაც ვამბობთ მეტად შექებას ან მეტად გაკრიტიკებას, ისევ არაადეკვატურ უკუკავშირთან გვაქვს საქმე. მნიშვნელოვანია, რისთვის ვაქებთ ბავშვს. ხშირად იმისთვის ვაქებთ, რაშიც წვლილი არ მიუძღვის, მაგალითად, სილამაზე. იქ, სადაც იზრდებიან ესმით ფრაზები: „რა კარგი ხარ, პრინცესა“, „რა ლამაზი ხარ“ და ა.შ. როდესაც იზრდებიან და გადადიან მიკროსოციუმიდან მაკროსოციუმში (ბაღი, სკოლა და ა.შ.) იქ უკვე იქმნება პრობლემები, რადგან იგივე უკუკავშირს საზოგადოების მხრიდან ვეღარ ხედავენ, რამაც დიდი ზეგავლენა შეიძლება მოახდინოს მათ თვითშეფასებაზე. ბავშვებს აუცილებელია დადებითი უკუკავშირი მივცეთ რაღაცის კეთებისთვის, ეს იქნება სწავლა თუ სხვა რამ. მეტად ან ზედმეტად შექება არასწორია, ყოველთვის მიზანშეწონილია ჩარჩოში, ზომიერების ფარგლებში ადეკვატური რეაქციები.

- როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი, შექებასა და კრიტიკას შორის?

- მშობლები კვალდაკვალ უნდა მივყვებოდეთ შვილების ქმედებებს. იმას, რაც ჩვენთვის მიუღებელია და მივუთითებთ, ახსნაც უნდა მოჰყვებოდეს, ეს კი მათ შედეგების გაანალიზების საშუალებას მისცემს. მნიშვნელოვანია ფრაზები, რომლებსაც მშობელი იყენებს კომუნიკაციის დროს. თუ ჩვენ მოკლე ფრაზებს ვიყენებთ, მაგალითად, „არ შეიძლება“, ბავშვს კითხვა უჩნდება, რატომ არ შეიძლება, აუცილებელია დასაბუთებულად ავუხსნათ. ასევე სიტყვა „რატომ“, რომელსაც იყენებენ მშობლები. ხშირად ბავშვს უნდა კონკრეტული რამ, თუმცა არ იცის, რატომ უნდა, შესაბამისად, ამაზე პასუხს ვერ გაგვცემს და მეტ გაუგებრობას შეუქმნის ბავშვს. ასე რომ, არსებობს ფრაზები ეფექტური კომუნიკაციისთვის, რაც მშობლებს დაეხმარება დაიჭირონ ოქროს შუალედი. ჩვენ უნდა ვიყოთ ადეკვატური ანარეკლი შვილების ქმედების.

​- რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ ასწავლონ შვილებს იყვნენ თავდაჯერებულები და ამასთანავე არ შეწყვიტონ განვითარებაზე ზრუნვა?

- მნიშვნელოვანია ბავშვს და ზოგადად ნებისმიერი ასაკობრივი ჯგუფის ადამიანს, ჰქონდეს ადეკვატური თვითშეფასება. ჯერ დავიწყოთ იმით, თუ რა არის თვითშეფასება, ვინაიდან თავდაჯერებულობა პირდაპირ კავშირშია ამასთან. თვითშეფასება არის ინდივიდის სუბიექტური წარმოდგენა საკუთარ თავზე, უნარებზე, თვისებებზე. ეს ყალიბდება ზუსტად იმ უკუკავშირებით, რაზეც ზემოთ ვისაუბრეთ, ეს იქნება საკუთარი თავისგან, ოჯახისგან, მეგობრებისგან, თუ ნებისმიერი იმ სოციუმისგან მიღებული უკუკავშირი, სადაც უწევს ყოფნა, ასე ყალიბდება ადამიანის თვითშეფასება. შესაბამისად, ადრეული ასაკიდან უნდა ჩაეყაროს საფუძველი ბავშვის ადეკვატური თვითშეფასების ჩამოყალიბებას მისი ჯანსაღი განვითარებისთვის. ერიქსონის თეორიას გავიხსენებ, სადაც ის გამოყოფს ყველაზე მნიშვნელოვან პერიოდს თვითშეფასების ჩამოყალიბების პროცესში, 18 თვიდან 3 წლამდე. ამ დროს ძალიან დიდი როლი აქვთ მშობლებს. ეს ერთ-ერთი კრიზისის გადალახვის პერიოდია, როდესაც ბავშვი სწავლობს თვითონ კვებას, ჩაცმას, ნაბიჯების გადადგმას. ამ დროს თუ მშობელი იქნება მხარდამჭერი და ბავშვის ნებისმიერი ინიციატივა იქნება სწორად მხარდაჭერილი, ბავშვი სწავლობს თავდაჯერებულობას, საკუთარი ძალების რწმენას, ხოლო კრიზისი ილახება ჯანსაღად. თუ მშობელი ზემზრუნველია, ანუ არ აძლევს საშუალებას თვითონ გააკეთოს რამე, ასეთ დროს პატარას უყალიბდება ეჭვის განცდა საკუთარ თავის და შესაძლებლობების მიმართ. ამით შესაძლოა, საფუძველი ჩაეყაროს დაბალ თვითშეფასებას, რაც თავდაჯერებულობას უშლის ხელს. თუ 3 წლამდე კრიზისი ჯანსაღად გადაილახა, შემდეგი კრიზისის გადალახვა უფრო მარტივი იქნება მოზარდებისთვის, აქ უკვე შემოდის სკოლა, სადაც დიდი როლი აქვთ პედაგოგებს, თანატოლებთან ურთიერთობას.

ასევე მინდა აღვნიშნო, რომ თავდაჯერებულობა ფსიქიკური განვითარების პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია. ადეკვატური თვითშეფასება ეს არის სუიციდის საუკეთესო პრევენცია. თუ მშობლები (ოჯახის წევრები) და სააღმზრდელო დაწესებულებები სწორი უკუკავშირით ხელს შევუწყობთ, შვილები ჩამოყალიბდნენ თავდაჯერებულ პიროვნებებად, ეს მათთვის წარმატების საწინდარი იქნება. თავდაჯერებულობა გულისხმობს მუდმივ სწრაფვას თვითგანვითარებისკენ და თვითრეალიზაციისკენ.

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცო​დნე დედების ჯგუფი“)

ყოველთვის ენდეთ საკუთარ შვილებს და მათ მიმართ კრიტიკულები ნუ იქნებით
​მშობლებს შვილებთან ჯანსაღი ურთიერთობების ჩამოყალიბებაში ყველაზე მეტად ბავშვის შესაძლებლობებისადმი რწმენა ეხმარებათ. მშობლებს შვილების ნდობა ძალიან უჭირთ. ისინი ფიქრობენ, რომ ბავშვებმა მათ კვალზე უნდა...
ქება ყოველთვის დამსახურებული უნდა იყოს. ნუ შეაქებთ ბავშვს მაშინ, როდესაც ის ამას არ იმსახუ...
​როგორ ვაგრძნობინოთ შვილს, რომ მისით ძალიან ვამაყობთ? მშობლებს უჭირთ ბავშვების მიმართ აღფრთოვანების გამოხატვა, რადგან ეშინიათ, რომ ბავშვებს საკუთარ თავზე ზედმეტი წარმოდგენა არ შეუქმნან, რაც მათი წინსვ...
როგორ აღვზარდოთ თავდაჯერებული ბავშვი?
ბავშვებს თავდაჯერებას არა მშობლების და ნათესავების მხრიდან ქების მოსმენა, არამედ საკუთარი მიღწევები მატებთ. ისინი საკუთარ შესაძლებლობებში რწმუნდებიან, როდესაც ახალ უნარებს იძენენ და ცოდნას იღრმავებენ....
როგორ აღვზარდოთ მშვიდი ბავშვი?
​მშვიდი შვილის აღზრდა ნებისმიერი მშობლის ოცნებაა. ყველას სურს, რომ ბავშვს დაბრკოლებებთან გამკლავება ზედმეტი დაძაბულობის გარეშე შეეძლოს და სტრესორებთან შეჯახებისას ჭარბ მღელვარებას არ განიცდიდეს. ბავშვ...
5 რამ, რაც ბავშვის ფსიქიკური ჯანმრთელობისთვის მნიშვნელოვანია
​საყოველთაოდ ცნობილია, რომ ბავშვის ფიზიკური ჯანმრთელობისთვის აუცილებელია მას სახლი, საკვები და ტანისამოსი ჰქონდეს. გაცილებით რთულია იმის გარკვევა, თუ რა ახდენს ყველაზე დადებით ზეგავლენას ბავშვის ფსიქ...

შეიძლება დაინტერესდეთ

„დღეს ბებიები და ბაბუები შვილიშვილებთან დროს არ ატარებენ, სამწუხაროდ, საქართველოში ეს მოიშალა,“ - თამარ გაგოშიძე

„დღეს ბებიები და ბაბუები შვილიშვილებთან დროს არ ატარებენ, სამწუხაროდ,  საქართველოში ეს მოიშალა,“ - თამარ გაგოშიძე

ნეიროფსიქოლოგმა თამარ გაგოშიძემ საქართველოში ხანშიშესულ ადამიანთა პრობლემებზე ისაუბრა. მისი თქმით, პენსიაზე გასვლის ასაკი ჩვენთან ტრაგედიაა, თუმცა ბედნიერება უნდა იყოს:

„პენსიაზე გასვლის ასაკი ჩვენთან ტრაგედიაა. ცოტა უფრო ფართოდ თუ შევხედავთ, ეს არის ბედნიერება. შენ „უნდა“ პოზიციაში აღარ ხარ. შენ შეგიძლია გააკეთო ის, რაც გაგიხარდება. სამწუხაროდ, ჩვენს საზოგადოებაში პენსიონერს ეს არ უხარია ბევრი მიზეზის გამო. იმის გამო, რომ ის არის სოციალურად დაუცველი, არის დისკრიმინირებული, ის არავის აღარ სჭირდება. 60 წლის მერე კი არა, 40 წლის მერეც შენ აღარ ხარ ახალგაზრდა, უკვე ხარ ბებერი, ვერ აკმაყოფილებ მოდის იმ ტენდენციებს,​ ხარ ძველმოდური, ხარ წარსულზე ორიენტირებული. უწყვეტი განათლება ჩვენ საშუალებას გვაძლევს ხანდაზმული ადამიანი ისევ აღდგეს თავისი ფერფლისგან, აღმოაჩინოს, რომ მას არ დაუმთავრებია ცხოვრება. ეს საზოგადოებამ უნდა გააკეთოს.“

თამარ გაგოშიძის თქმით, ქართველ პენსიონერებს მრავალმხრივი დახმარება სჭირდებათ:

„ჩვენს პენსიონერებს ძალიან ბევრი დახმარება სჭირდებათ ჯანდაცვის თვალსაზრისით, პენსიების თვალსაზრისით. ეს ყველამ ვიცით. მე მინდა უფრო მეტი აქცენტი გავაკეთო ფსიქოლოგიურ და სულიერ მხარეზე. ​ეს ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ფინანსები. ფულს ვიშოვით და ამ ადამიანებს მხარს დავუჭერთ სოციალურად და ფინანსურად. სიცარიელე, რომელიც რჩება ჩვენს ხანშიშესულ ადამიანებში, მარტოობის განცდა, იმის განცდა, რომ აღარავის აღარ სჭირდები, ამის შველა შესაძლებელია მხოლოდ მადლიერების და ფსიქოლოგიური ზრუნვის შედეგად.“

თამარ გაგოშიძის თქმით, თანამედროვე საზოგადოება კონკურენტული გარემოს შექმნაზეა ორიენტირებული, ხოლო სხვა ადამიანზე ზრუნვისთვის დრო ნაკლებად რჩება:

„რა არის ჩვენი საზოგადოება? ჩვენ როგორ ვზრდით დღეს ჩვენს ბავშვებს? ჩვენ ბავშვებს ვზრდით ასე: „შენ არავინ არ უნდა გაჯობოს, შენ არავინ არ უნდა მოგიგოს, შენ უნდა იყო კონკურენტუნარიანი.სად არის ამ კონკურენტუნარიან სიტუაციაში ზრუნვა სხვა ადამიანზე? ჩვენ უნდა ვხედავდეთ ჩვენს შემოდგომას, ჩვენს ხანდაზმულობას. თუ იქამდე მივაღწიეთ, ჩვენ აუცილებლად ამ სიტუაციაში აღმოვჩნდებით. ახალგაზრდებს ეს უნდა ახსოვდეთ ბავშვობიდან. ამას ისინი ვერ გაიგებენ, ​თუ არ აქვთ ურთიერთობა ბებიებთან, ბაბუებთან. მათ არ აქვთ საშუალება დაინახონ, რომ ვიღაც გიყვება ბევრ საინტერესო ამბავს. დღეს საქართველოში, სამწუხაროდ, ეს მოიშალა. ბებიები და ბაბუები სხვაგან წავიდნენ სარჩოს საშოვნელად. დღეს ბებიები და ბაბუები შვილიშვილებთან დროს არ ატარებენ, დღეს შვილიშვილები დილიდან საღამომდე სკოლაში არიან, იმიტომ, რომ მშობელს ვერ გამოჰყავს.“

„ჩვენი ხანდაზმულების მიმართ ზრუნვისა და მადლიერებისთვის არ გვცალია, ეს იმიტომ კი არ არის, რომ ჩვენ ცუდები ვართ. ეს სისტემური პრობლემაა. ამ სისტემურ პრობლემას ძალიან სერიოზული შველა სჭირდება. ​ეს არის ახალგაზრდა ქალებისთვის საშუალების მიცემა, რომ ცოტა მეტი დრო გაატარონ თავის შვილებთან. ეს არის ცოტა იმაზე ფიქრი, რომ პენსიაზე გასულ ადამიანს შესაძლებლობა ჰქონდეს კონსულტაციები გაუწიოს თავის ახალგაზრდა თანამშრომელს, იმიტომ, რომ მას ძალიან დიდი გამოცდილება აქვს. დაუფასებელია იმ ადამიანების გამოცდილება, რომლებსაც ბევრი უმუშავიათ. მე, როგორც ერთი ხანშიშესვლის პროცესის მქონე ადამიანი მარტო არ უნდა ვიყო,“ - განაცხადა თამარ გაგოშიძემ.

წყარო: ​თამარ გაგოშიძის ნეიროფსიქოლოგიის ცენტრი

წაიკითხეთ სრულად