Baby Bag

ბავშვის სწორად განვითარებას უშლის თუ არა ხელს, ხშირი შექება ან პირიქით კრიტიკა მშობლების მხრიდან და როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი?

ბავშვის სწორად განვითარებას უშლის თუ არა ხელს, ხშირი შექება ან პირიქით კრიტიკა მშობლების მხრიდან და როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი?
ბავშვის სწორად განვითარებას უშლის თუ არა ხელს, ხშირი შექება ან პირიქით კრიტიკა მშობლების მხრიდან და როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი? - ამ და სხვა საკითხებზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი ნანა ფაცაცია.

- მშობლების მხრიდან შექებაზე მეტად ბავშვების გაკრიტიკება რამდენად ცუდია მათი ფსიქიკისთვის და უშლის თუ არა ხელს განვითარებაში?

- ზოგადად, ძალიან მნიშვნელოვანია ადეკვატური უკუკავშირი მშობლების მხრიდან ბავშვის ქცევაზე. რა თქმა უნდა, უმჯობესია აქცენტი დადებითზე გაკეთდეს, რათა უფრო მეტად განვამტკიცოთ მოზარდის პოზიტიური ქცევა. თუმცა, თუ ბავშვი იქცევა ისე, რომ მშობელს ან უფროს ადამიანს ეს არ მოსწონს, საჭიროა ფაქიზად მივცეთ უკუკავშირი, რასაც, მოდი, კრიტიკას ნუ დავარქმევთ. ავუხსნათ ბავშვს, რატომ არ არის ესა თუ ის ქცევა მისაღები მშობლისთვის, ანუ შედეგზე უნდა იყოს ორიენტირებული ჩვენი უკუკავშირი. მშობლის მხრიდან ყველაზე მნიშვნელოვანია ადეკვატური უკუკავშირი. ჩვენს რეალობაში ხშირად გვესმის მშობლებისგან, გადატვირთული გრაფიკის გამო, გადაღლილებს აღარ ჰყოფნით ენერგია ახსნისთვის, თუმცა აუცილებელია გამოვნახოთ დრო და რესურსი, რომ ბავშვებს კრიტიკის ნაცვლად, ადეკვატური უკუკავშირი მივცეთ. ის, რაც არ მოგვწონს, კი არ გავუკრიტიკოთ, არამედ ვუთხრათ, რატომ არის საზიანო კონკრეტული ქმედება მათთვის და რა შედეგს მისცემს. ამით არჩევანის წინაშე დავაყენებთ, თავად აირჩიონ ქცევა, რომელიც ნაკლებად საფრთხის შემცველი იქნება.

- თუ პირიქით, მეტად აქებენ და ნაკლებად აძლევენ შენიშვნებს, ხომ არ მოვადუნებთ მათ და დავუკარგავთ მოტივაციას, კრიტიკულად შეხედონ საკუთარ თავს?

- ამ შემთხვევაშიც, როდესაც ვამბობთ მეტად შექებას ან მეტად გაკრიტიკებას, ისევ არაადეკვატურ უკუკავშირთან გვაქვს საქმე. მნიშვნელოვანია, რისთვის ვაქებთ ბავშვს. ხშირად იმისთვის ვაქებთ, რაშიც წვლილი არ მიუძღვის, მაგალითად, სილამაზე. იქ, სადაც იზრდებიან ესმით ფრაზები: „რა კარგი ხარ, პრინცესა“, „რა ლამაზი ხარ“ და ა.შ. როდესაც იზრდებიან და გადადიან მიკროსოციუმიდან მაკროსოციუმში (ბაღი, სკოლა და ა.შ.) იქ უკვე იქმნება პრობლემები, რადგან იგივე უკუკავშირს საზოგადოების მხრიდან ვეღარ ხედავენ, რამაც დიდი ზეგავლენა შეიძლება მოახდინოს მათ თვითშეფასებაზე. ბავშვებს აუცილებელია დადებითი უკუკავშირი მივცეთ რაღაცის კეთებისთვის, ეს იქნება სწავლა თუ სხვა რამ. მეტად ან ზედმეტად შექება არასწორია, ყოველთვის მიზანშეწონილია ჩარჩოში, ზომიერების ფარგლებში ადეკვატური რეაქციები.

- როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი, შექებასა და კრიტიკას შორის?

- მშობლები კვალდაკვალ უნდა მივყვებოდეთ შვილების ქმედებებს. იმას, რაც ჩვენთვის მიუღებელია და მივუთითებთ, ახსნაც უნდა მოჰყვებოდეს, ეს კი მათ შედეგების გაანალიზების საშუალებას მისცემს. მნიშვნელოვანია ფრაზები, რომლებსაც მშობელი იყენებს კომუნიკაციის დროს. თუ ჩვენ მოკლე ფრაზებს ვიყენებთ, მაგალითად, „არ შეიძლება“, ბავშვს კითხვა უჩნდება, რატომ არ შეიძლება, აუცილებელია დასაბუთებულად ავუხსნათ. ასევე სიტყვა „რატომ“, რომელსაც იყენებენ მშობლები. ხშირად ბავშვს უნდა კონკრეტული რამ, თუმცა არ იცის, რატომ უნდა, შესაბამისად, ამაზე პასუხს ვერ გაგვცემს და მეტ გაუგებრობას შეუქმნის ბავშვს. ასე რომ, არსებობს ფრაზები ეფექტური კომუნიკაციისთვის, რაც მშობლებს დაეხმარება დაიჭირონ ოქროს შუალედი. ჩვენ უნდა ვიყოთ ადეკვატური ანარეკლი შვილების ქმედების.

​- რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ ასწავლონ შვილებს იყვნენ თავდაჯერებულები და ამასთანავე არ შეწყვიტონ განვითარებაზე ზრუნვა?

- მნიშვნელოვანია ბავშვს და ზოგადად ნებისმიერი ასაკობრივი ჯგუფის ადამიანს, ჰქონდეს ადეკვატური თვითშეფასება. ჯერ დავიწყოთ იმით, თუ რა არის თვითშეფასება, ვინაიდან თავდაჯერებულობა პირდაპირ კავშირშია ამასთან. თვითშეფასება არის ინდივიდის სუბიექტური წარმოდგენა საკუთარ თავზე, უნარებზე, თვისებებზე. ეს ყალიბდება ზუსტად იმ უკუკავშირებით, რაზეც ზემოთ ვისაუბრეთ, ეს იქნება საკუთარი თავისგან, ოჯახისგან, მეგობრებისგან, თუ ნებისმიერი იმ სოციუმისგან მიღებული უკუკავშირი, სადაც უწევს ყოფნა, ასე ყალიბდება ადამიანის თვითშეფასება. შესაბამისად, ადრეული ასაკიდან უნდა ჩაეყაროს საფუძველი ბავშვის ადეკვატური თვითშეფასების ჩამოყალიბებას მისი ჯანსაღი განვითარებისთვის. ერიქსონის თეორიას გავიხსენებ, სადაც ის გამოყოფს ყველაზე მნიშვნელოვან პერიოდს თვითშეფასების ჩამოყალიბების პროცესში, 18 თვიდან 3 წლამდე. ამ დროს ძალიან დიდი როლი აქვთ მშობლებს. ეს ერთ-ერთი კრიზისის გადალახვის პერიოდია, როდესაც ბავშვი სწავლობს თვითონ კვებას, ჩაცმას, ნაბიჯების გადადგმას. ამ დროს თუ მშობელი იქნება მხარდამჭერი და ბავშვის ნებისმიერი ინიციატივა იქნება სწორად მხარდაჭერილი, ბავშვი სწავლობს თავდაჯერებულობას, საკუთარი ძალების რწმენას, ხოლო კრიზისი ილახება ჯანსაღად. თუ მშობელი ზემზრუნველია, ანუ არ აძლევს საშუალებას თვითონ გააკეთოს რამე, ასეთ დროს პატარას უყალიბდება ეჭვის განცდა საკუთარ თავის და შესაძლებლობების მიმართ. ამით შესაძლოა, საფუძველი ჩაეყაროს დაბალ თვითშეფასებას, რაც თავდაჯერებულობას უშლის ხელს. თუ 3 წლამდე კრიზისი ჯანსაღად გადაილახა, შემდეგი კრიზისის გადალახვა უფრო მარტივი იქნება მოზარდებისთვის, აქ უკვე შემოდის სკოლა, სადაც დიდი როლი აქვთ პედაგოგებს, თანატოლებთან ურთიერთობას.

ასევე მინდა აღვნიშნო, რომ თავდაჯერებულობა ფსიქიკური განვითარების პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია. ადეკვატური თვითშეფასება ეს არის სუიციდის საუკეთესო პრევენცია. თუ მშობლები (ოჯახის წევრები) და სააღმზრდელო დაწესებულებები სწორი უკუკავშირით ხელს შევუწყობთ, შვილები ჩამოყალიბდნენ თავდაჯერებულ პიროვნებებად, ეს მათთვის წარმატების საწინდარი იქნება. თავდაჯერებულობა გულისხმობს მუდმივ სწრაფვას თვითგანვითარებისკენ და თვითრეალიზაციისკენ.

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცო​დნე დედების ჯგუფი“)

ყოველთვის ენდეთ საკუთარ შვილებს და მათ მიმართ კრიტიკულები ნუ იქნებით
​მშობლებს შვილებთან ჯანსაღი ურთიერთობების ჩამოყალიბებაში ყველაზე მეტად ბავშვის შესაძლებლობებისადმი რწმენა ეხმარებათ. მშობლებს შვილების ნდობა ძალიან უჭირთ. ისინი ფიქრობენ, რომ ბავშვებმა მათ კვალზე უნდა...
ქება ყოველთვის დამსახურებული უნდა იყოს. ნუ შეაქებთ ბავშვს მაშინ, როდესაც ის ამას არ იმსახუ...
​როგორ ვაგრძნობინოთ შვილს, რომ მისით ძალიან ვამაყობთ? მშობლებს უჭირთ ბავშვების მიმართ აღფრთოვანების გამოხატვა, რადგან ეშინიათ, რომ ბავშვებს საკუთარ თავზე ზედმეტი წარმოდგენა არ შეუქმნან, რაც მათი წინსვ...
როგორ აღვზარდოთ თავდაჯერებული ბავშვი?
ბავშვებს თავდაჯერებას არა მშობლების და ნათესავების მხრიდან ქების მოსმენა, არამედ საკუთარი მიღწევები მატებთ. ისინი საკუთარ შესაძლებლობებში რწმუნდებიან, როდესაც ახალ უნარებს იძენენ და ცოდნას იღრმავებენ....
როგორ აღვზარდოთ მშვიდი ბავშვი?
​მშვიდი შვილის აღზრდა ნებისმიერი მშობლის ოცნებაა. ყველას სურს, რომ ბავშვს დაბრკოლებებთან გამკლავება ზედმეტი დაძაბულობის გარეშე შეეძლოს და სტრესორებთან შეჯახებისას ჭარბ მღელვარებას არ განიცდიდეს. ბავშვ...
5 რამ, რაც ბავშვის ფსიქიკური ჯანმრთელობისთვის მნიშვნელოვანია
​საყოველთაოდ ცნობილია, რომ ბავშვის ფიზიკური ჯანმრთელობისთვის აუცილებელია მას სახლი, საკვები და ტანისამოსი ჰქონდეს. გაცილებით რთულია იმის გარკვევა, თუ რა ახდენს ყველაზე დადებით ზეგავლენას ბავშვის ფსიქ...

შეიძლება დაინტერესდეთ

„რაც უფრო ენდობი ბავშვს, მით უფრო უკეთესად იქცევა ბავშვი,“ - ფსიქოლოგი ნინო კანდელაკი

„რაც უფრო ენდობი ბავშვს, მით უფრო უკეთესად იქცევა ბავშვი,“ - ფსიქოლოგი ნინო კანდელაკი

​​ფსიქოლოგი ნინო კანდელაკი ბავშვის აღზრდის უმთავრეს პრინციპებზე საუბრობს. ის აღნიშნავს, რომ ბავშვისთვის პატიოსნების და სამართლიანობის მაგალითი არის მშობელი:

„ბავშვს პატიოსნებისა და სამართლიანობის მაგალითი, პირველ რიგში, უნდა მისცეს მშობელმა. მშობელი არის ბავშვისთვის პატიოსნების, სამართლიანობის, სიკეთის, სიყვარულის, ყველაფერი დადებითის სიმბოლო. როდესაც ბავშვი ხედავს, რომ თვითონ მშობელი იქცევა არასწორად, აქ ელემენტარულ რამეებზეა საუბარი, ​პატარა დეტალებს, ყველაფერს იჭერს ბავშვი. ვთქვათ, ავტობუსში ავიდნენ ერთად მშობელი და შვილი, დედამ არ აიღო ბილეთი. ბავშვი ეუბნება: „დედა, აიღე ბილეთი.“ დედა კი პასუხობს, რომ არაუშავს, ეს არაფერია. ბავშვს თავზე დაემხო მთელი სამყარო. მისთვის დედა იყო სიმბოლო სამართლიანობის და ის უცებ ასე მოიქცა. ბავშვმა უკვე ვეღარ გაარჩია სიკეთე და ბოროტება, მან უკვე ვეღარ გაიგო თეთრი და შავი. რომ იზრდება ბავშვი, ის უკვე ვეღარ არჩევს სიკეთეს ბოროტებისგან, იმიტომ, რომ ბავშვობაში ეს დაერღვა. ვთქვათ, სახლში ტელეფონი რეკავს, დედა ან მამა შვილს ეუბნება, რომ უპასუხოს და უთხრას, თითქოს მშობლები სახლში არ არიან. თითქოს არაფერი, პატარა დეტალია, მაგრამ ბავშვს უკვე დაენგრა სამყარო. ის წარმოდგენა სიკეთეზე, რომელიც იყო მშობლის სიმბოლო, დაინგრა, მოიტყუა მშობელმა.“

ნინო კანდელაკის თქმით, ბავშვთან ურთიერთობისას დეტალებს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, რაც მშობლებს ხშირად ყურადღების მიღმა რჩებათ:

„ჩვენ ვფიქრობთ, რომ პატარა დეტალებს არ აქვს მნიშვნელობა. სწორედ ეს დეტალები განსაზღვრავს ბავშვის მთელ შემდგომ ცხოვრებას, ეცოდინება მას სიკეთის და ბოროტების გარჩევა, თუ ეს გაუჭირდება. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ ვენდოთ ბავშვს ყველა ასაკში. ის უნდა იზრდებოდეს ნდობის ატმოსფეროში. რაც უფრო ენდობი ბავშვს, მით უფრო უკეთესად იქცევა ბავშვი. რაც უფრო არ ენდობი ბავშვს, ის შეიძლება უფრო ცუდად მოიქცეს, იმიტომ, რომ შენს ნდობას ის ვერ იმსახურებს. ბავშვი ასეა მოწყობილი, რომ ​შენ რა სახელსაც ეძახი, ის ცდილობს ეს სახელი გაამართლოს. თუ დაუძახებ: „უზრდელი ხარ, ცუდი ხარ, ზარმაცი ხარ,“ ის გაამართლებს ამ სახელს საქციელით. ამიტომ ყოველთვის უნდა ვუთხრათ ბავშვს: „შენ კარგი ხარ!“ თუ რაღაც მისათითებელია ქცევაზე, რა თქმა უნდა, ვეუბნებით, რომ ეს არ არის კარგი ქცევა, თუმცა თავად ბავშვი კარგია. ასე იმიტომ უნდა მოვიქცეთ, რომ ბავშვი არაცნობიერად თავის კარგ, პოზიტიურ სახელს დაემსგავსოს. ბავშვს სულ რომ არ უნდოდეს, ის მაინც შენს სახელს დაემსგავსება, რასაც ეძახი. რომ ენდობი ბავშვს, ის უფრო და უფრო კარგად მოიქცევა, რომ ისევ შენი ნდობა დაიმსახუროს.“

„ხშირად არის, რომ მშობლები არ ენდობიან ბავშვებს, ამით პროვოცირებას უკეთებენ, რომ რაღაც ცუდი გამოიწვიონ. აუცილებელია, რომ ვენდოთ ბავშვს, რადგან უნდობლობა არის დიდი ტრავმა ბავშვისთვის. თვითონაც უჭირს მერე მას სხვების ნდობა. ​ნდობით ძალიან ვეხმარებით ბავშვს, რომ ძლიერ პიროვნებად ჩამოყალიბდეს. ჩვენ მას ვასწავლით, რომ შეუძლია ენდოს სხვა ადამიანს, თავის თავს, სამყაროს და ღმერთს. თუ მას ნდობა ბავშვობაში არ აქვს ნასწავლი, ის დაოჯახების მერე ვერ ენდობა თავის მეორე ნახევარს. ასეთი ადამიანის გვერდით ცხოვრება შეუძლებელი და გაუსაძლისია. ეს სიტყვები უნდა გაიგონოს ბავშვმა მშობლისგან: „მე მჯერა შენი!“ ბავშვმა უნდა იცოდეს, რომ სამყარო მშვენიერი ადგილია. ამის რომ გჯეროდეს, საფუძველი უნდა ჩაიყაროს ბავშვობაში. ეს ხდება მეგობრული დამოკიდებულებით. შენ ოჯახში დაბადებიდან გქონდა მეგობრული დამოკიდებულება მშობლებისგან. რომ იზრდები, შენთვის სამყარო აღქმაში არის მეგობრული. თუ შენ სამყაროს აღიქვამ მტრულად, აუცილებლად მიიღებ მტრობას. შენ რასაც ასხივებ, მხოლოდ იმას იღებ სამყაროსგან,“ - აღნიშნავს ნინო კანდელაკი

წყარო: ​ზღვარი მარინა კაჭარავასთან ერთად

წაიკითხეთ სრულად