Baby Bag

ბავშვის სწორად განვითარებას უშლის თუ არა ხელს, ხშირი შექება ან პირიქით კრიტიკა მშობლების მხრიდან და როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი?

ბავშვის სწორად განვითარებას უშლის თუ არა ხელს, ხშირი შექება ან პირიქით კრიტიკა მშობლების მხრიდან და როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი?
ბავშვის სწორად განვითარებას უშლის თუ არა ხელს, ხშირი შექება ან პირიქით კრიტიკა მშობლების მხრიდან და როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი? - ამ და სხვა საკითხებზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი ნანა ფაცაცია.

- მშობლების მხრიდან შექებაზე მეტად ბავშვების გაკრიტიკება რამდენად ცუდია მათი ფსიქიკისთვის და უშლის თუ არა ხელს განვითარებაში?

- ზოგადად, ძალიან მნიშვნელოვანია ადეკვატური უკუკავშირი მშობლების მხრიდან ბავშვის ქცევაზე. რა თქმა უნდა, უმჯობესია აქცენტი დადებითზე გაკეთდეს, რათა უფრო მეტად განვამტკიცოთ მოზარდის პოზიტიური ქცევა. თუმცა, თუ ბავშვი იქცევა ისე, რომ მშობელს ან უფროს ადამიანს ეს არ მოსწონს, საჭიროა ფაქიზად მივცეთ უკუკავშირი, რასაც, მოდი, კრიტიკას ნუ დავარქმევთ. ავუხსნათ ბავშვს, რატომ არ არის ესა თუ ის ქცევა მისაღები მშობლისთვის, ანუ შედეგზე უნდა იყოს ორიენტირებული ჩვენი უკუკავშირი. მშობლის მხრიდან ყველაზე მნიშვნელოვანია ადეკვატური უკუკავშირი. ჩვენს რეალობაში ხშირად გვესმის მშობლებისგან, გადატვირთული გრაფიკის გამო, გადაღლილებს აღარ ჰყოფნით ენერგია ახსნისთვის, თუმცა აუცილებელია გამოვნახოთ დრო და რესურსი, რომ ბავშვებს კრიტიკის ნაცვლად, ადეკვატური უკუკავშირი მივცეთ. ის, რაც არ მოგვწონს, კი არ გავუკრიტიკოთ, არამედ ვუთხრათ, რატომ არის საზიანო კონკრეტული ქმედება მათთვის და რა შედეგს მისცემს. ამით არჩევანის წინაშე დავაყენებთ, თავად აირჩიონ ქცევა, რომელიც ნაკლებად საფრთხის შემცველი იქნება.

- თუ პირიქით, მეტად აქებენ და ნაკლებად აძლევენ შენიშვნებს, ხომ არ მოვადუნებთ მათ და დავუკარგავთ მოტივაციას, კრიტიკულად შეხედონ საკუთარ თავს?

- ამ შემთხვევაშიც, როდესაც ვამბობთ მეტად შექებას ან მეტად გაკრიტიკებას, ისევ არაადეკვატურ უკუკავშირთან გვაქვს საქმე. მნიშვნელოვანია, რისთვის ვაქებთ ბავშვს. ხშირად იმისთვის ვაქებთ, რაშიც წვლილი არ მიუძღვის, მაგალითად, სილამაზე. იქ, სადაც იზრდებიან ესმით ფრაზები: „რა კარგი ხარ, პრინცესა“, „რა ლამაზი ხარ“ და ა.შ. როდესაც იზრდებიან და გადადიან მიკროსოციუმიდან მაკროსოციუმში (ბაღი, სკოლა და ა.შ.) იქ უკვე იქმნება პრობლემები, რადგან იგივე უკუკავშირს საზოგადოების მხრიდან ვეღარ ხედავენ, რამაც დიდი ზეგავლენა შეიძლება მოახდინოს მათ თვითშეფასებაზე. ბავშვებს აუცილებელია დადებითი უკუკავშირი მივცეთ რაღაცის კეთებისთვის, ეს იქნება სწავლა თუ სხვა რამ. მეტად ან ზედმეტად შექება არასწორია, ყოველთვის მიზანშეწონილია ჩარჩოში, ზომიერების ფარგლებში ადეკვატური რეაქციები.

- როგორ დავიჭიროთ ოქროს შუალედი, შექებასა და კრიტიკას შორის?

- მშობლები კვალდაკვალ უნდა მივყვებოდეთ შვილების ქმედებებს. იმას, რაც ჩვენთვის მიუღებელია და მივუთითებთ, ახსნაც უნდა მოჰყვებოდეს, ეს კი მათ შედეგების გაანალიზების საშუალებას მისცემს. მნიშვნელოვანია ფრაზები, რომლებსაც მშობელი იყენებს კომუნიკაციის დროს. თუ ჩვენ მოკლე ფრაზებს ვიყენებთ, მაგალითად, „არ შეიძლება“, ბავშვს კითხვა უჩნდება, რატომ არ შეიძლება, აუცილებელია დასაბუთებულად ავუხსნათ. ასევე სიტყვა „რატომ“, რომელსაც იყენებენ მშობლები. ხშირად ბავშვს უნდა კონკრეტული რამ, თუმცა არ იცის, რატომ უნდა, შესაბამისად, ამაზე პასუხს ვერ გაგვცემს და მეტ გაუგებრობას შეუქმნის ბავშვს. ასე რომ, არსებობს ფრაზები ეფექტური კომუნიკაციისთვის, რაც მშობლებს დაეხმარება დაიჭირონ ოქროს შუალედი. ჩვენ უნდა ვიყოთ ადეკვატური ანარეკლი შვილების ქმედების.

​- რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ ასწავლონ შვილებს იყვნენ თავდაჯერებულები და ამასთანავე არ შეწყვიტონ განვითარებაზე ზრუნვა?

- მნიშვნელოვანია ბავშვს და ზოგადად ნებისმიერი ასაკობრივი ჯგუფის ადამიანს, ჰქონდეს ადეკვატური თვითშეფასება. ჯერ დავიწყოთ იმით, თუ რა არის თვითშეფასება, ვინაიდან თავდაჯერებულობა პირდაპირ კავშირშია ამასთან. თვითშეფასება არის ინდივიდის სუბიექტური წარმოდგენა საკუთარ თავზე, უნარებზე, თვისებებზე. ეს ყალიბდება ზუსტად იმ უკუკავშირებით, რაზეც ზემოთ ვისაუბრეთ, ეს იქნება საკუთარი თავისგან, ოჯახისგან, მეგობრებისგან, თუ ნებისმიერი იმ სოციუმისგან მიღებული უკუკავშირი, სადაც უწევს ყოფნა, ასე ყალიბდება ადამიანის თვითშეფასება. შესაბამისად, ადრეული ასაკიდან უნდა ჩაეყაროს საფუძველი ბავშვის ადეკვატური თვითშეფასების ჩამოყალიბებას მისი ჯანსაღი განვითარებისთვის. ერიქსონის თეორიას გავიხსენებ, სადაც ის გამოყოფს ყველაზე მნიშვნელოვან პერიოდს თვითშეფასების ჩამოყალიბების პროცესში, 18 თვიდან 3 წლამდე. ამ დროს ძალიან დიდი როლი აქვთ მშობლებს. ეს ერთ-ერთი კრიზისის გადალახვის პერიოდია, როდესაც ბავშვი სწავლობს თვითონ კვებას, ჩაცმას, ნაბიჯების გადადგმას. ამ დროს თუ მშობელი იქნება მხარდამჭერი და ბავშვის ნებისმიერი ინიციატივა იქნება სწორად მხარდაჭერილი, ბავშვი სწავლობს თავდაჯერებულობას, საკუთარი ძალების რწმენას, ხოლო კრიზისი ილახება ჯანსაღად. თუ მშობელი ზემზრუნველია, ანუ არ აძლევს საშუალებას თვითონ გააკეთოს რამე, ასეთ დროს პატარას უყალიბდება ეჭვის განცდა საკუთარ თავის და შესაძლებლობების მიმართ. ამით შესაძლოა, საფუძველი ჩაეყაროს დაბალ თვითშეფასებას, რაც თავდაჯერებულობას უშლის ხელს. თუ 3 წლამდე კრიზისი ჯანსაღად გადაილახა, შემდეგი კრიზისის გადალახვა უფრო მარტივი იქნება მოზარდებისთვის, აქ უკვე შემოდის სკოლა, სადაც დიდი როლი აქვთ პედაგოგებს, თანატოლებთან ურთიერთობას.

ასევე მინდა აღვნიშნო, რომ თავდაჯერებულობა ფსიქიკური განვითარების პროცესში ძალიან მნიშვნელოვანია. ადეკვატური თვითშეფასება ეს არის სუიციდის საუკეთესო პრევენცია. თუ მშობლები (ოჯახის წევრები) და სააღმზრდელო დაწესებულებები სწორი უკუკავშირით ხელს შევუწყობთ, შვილები ჩამოყალიბდნენ თავდაჯერებულ პიროვნებებად, ეს მათთვის წარმატების საწინდარი იქნება. თავდაჯერებულობა გულისხმობს მუდმივ სწრაფვას თვითგანვითარებისკენ და თვითრეალიზაციისკენ.

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცო​დნე დედების ჯგუფი“)

ყოველთვის ენდეთ საკუთარ შვილებს და მათ მიმართ კრიტიკულები ნუ იქნებით
​მშობლებს შვილებთან ჯანსაღი ურთიერთობების ჩამოყალიბებაში ყველაზე მეტად ბავშვის შესაძლებლობებისადმი რწმენა ეხმარებათ. მშობლებს შვილების ნდობა ძალიან უჭირთ. ისინი ფიქრობენ, რომ ბავშვებმა მათ კვალზე უნდა...
ქება ყოველთვის დამსახურებული უნდა იყოს. ნუ შეაქებთ ბავშვს მაშინ, როდესაც ის ამას არ იმსახუ...
​როგორ ვაგრძნობინოთ შვილს, რომ მისით ძალიან ვამაყობთ? მშობლებს უჭირთ ბავშვების მიმართ აღფრთოვანების გამოხატვა, რადგან ეშინიათ, რომ ბავშვებს საკუთარ თავზე ზედმეტი წარმოდგენა არ შეუქმნან, რაც მათი წინსვ...
როგორ აღვზარდოთ თავდაჯერებული ბავშვი?
ბავშვებს თავდაჯერებას არა მშობლების და ნათესავების მხრიდან ქების მოსმენა, არამედ საკუთარი მიღწევები მატებთ. ისინი საკუთარ შესაძლებლობებში რწმუნდებიან, როდესაც ახალ უნარებს იძენენ და ცოდნას იღრმავებენ....
როგორ აღვზარდოთ მშვიდი ბავშვი?
​მშვიდი შვილის აღზრდა ნებისმიერი მშობლის ოცნებაა. ყველას სურს, რომ ბავშვს დაბრკოლებებთან გამკლავება ზედმეტი დაძაბულობის გარეშე შეეძლოს და სტრესორებთან შეჯახებისას ჭარბ მღელვარებას არ განიცდიდეს. ბავშვ...
5 რამ, რაც ბავშვის ფსიქიკური ჯანმრთელობისთვის მნიშვნელოვანია
​საყოველთაოდ ცნობილია, რომ ბავშვის ფიზიკური ჯანმრთელობისთვის აუცილებელია მას სახლი, საკვები და ტანისამოსი ჰქონდეს. გაცილებით რთულია იმის გარკვევა, თუ რა ახდენს ყველაზე დადებით ზეგავლენას ბავშვის ფსიქ...

შეიძლება დაინტერესდეთ

ნუ ეტყვით ბავშვს: „ფრთხილად იყავი!“ - როგორ დავიცვათ შვილების უსაფრთხოება მათი დაშინების გარეშე?

ნუ ეტყვით ბავშვს: „ფრთხილად იყავი!“  - როგორ დავიცვათ შვილების უსაფრთხოება მათი დაშინების გარეშე?

მშობლები ხშირად იყენებენ ფრაზას: „ფრთხილად იყავი!“ ამგვარად ისინი ბავშვების საფრთხისგან დაცვას ცდილობენ, თუმცა უფროსები ვერ აცნობიერებენ, რომ მსგავსი ფრაზები ბავშვს რისკისგან არ აზღვევს. „ფრთხილად იყავი“ ბავშვს გარემოში დაფარულ საფრთხეებზე მიანიშნებს და მასში ხშირად გადაჭარბებულ შიშსაც ბადებს.

ნაცვლად იმისა, რომ ბავშვი მსგავსი შეძახილებით დააშინოთ, მისი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად შემდეგი 5 მეთოდი გამოიყენეთ:

1. ბავშვს აგრძნობინეთ, რომ მის დასახმარებლად ყოველთვის მზად ხართ

ზოგჯერ ბავშვები თამაშისას კომფორტის ზონიდან გადიან და ახალ გამოწვევებს ეჯახებიან. ნაცვლად იმისა, რომ ამ დროს ბავშვს უთხრათ: „ფრთხილად იყავი!“ შეახსენეთ მას, რომ მის გვერდით ხართ და საჭიროების შემთხვევაში დაეხმარებით. შეგიძლიათ ბავშვთან ერთად მოიფიქროთ სიტყვა, რომლითაც ბავშვი დახმარების საჭიროებაზე მიგანიშნებთ. თამაშის დაწყებამდე შვილს უთხარით: „თუ გაგიჭირდება, დამიძახე და მაშინვე მოვალ!“ მშობლის თანადგომა ბავშვს ახალ გამოწვევებთან გამკლავებისთვის მეტ მოტივაციას შესძენს.

2. გაამხნევეთ ისინი, რათა მიზნების მისაღწევად დრო და ძალისხმევა არ დაიშურონ

ბავშვები ხშირად ბაძავენ მათზე უფროს ბავშვებს. თუ თქვენი შვილი პარკში სიმაღლეზე მცოცავ ბავშვებს ხედავს, მიუხედავად მცირე ასაკისა, მან, შესაძლოა, იმავეს გამეორება სცადოს. ეცადეთ ბავშვს საკუთარი შესაძლებლობების ფარგლებში მოქმედების უფლება მისცეთ. ვიდრე ის სიმაღლეზე ძრომას მთელი სისწრაფით დაიწყებს, უთხარით, რომ ჯერ ნელა იმოძრაოს, ხოლო თუ დასახულ მიზანს მიაღწევს, ტემპს მხოლოდ ამის შემდეგ მოუმატოს.

3. ბავშვთან ერთად აწარმოეთ დაკვირვება თამაშის პროცესზე

ბავშვის თამაშზე დაკვირვებისას თქვენ საფრთხეებს მარტივად აღიქვამთ, თუმცა თქვენი შვილი ამას ვერ ახერხებს. ნაცვლად იმისა, რომ მას უბრალოდ სიფრთხილისკენ მოუწოდოთ, ჩაერთეთ მასთან ერთად თამაშში და პროცესზე დაკვირვება ერთობლივად აწარმოეთ. თუ ბავშვი საქანელაზეა და მიწაზე გადმოხტომას აპირებს, ჰკითხეთ მას, ხომ არ არის ძალიან მაღლა და ხომ არ დაემუქრება საფრთხე, თუ ის მთელი სისწრაფით დაეშვება მიწაზე. ამასთან აღნიშნეთ, რომ თქვენ ამას არ გააკეთებდით, რადგან მიწაზე უსაფრთხოდ ვერ დაეშვებოდით.

4. სიტყვების დახმარებით ბავშვს მინიშნებები გაუკეთეთ, რომლებიც მის უსაფრთხოებას დაიცავს

თუ ბავშვი თამაშისას გამოუვალ მდგომარეობაში აღმოჩნდება, აუხსენით, როგორ მოიქცეს. უთხარით, რომ მისთვის მარცხენა ფეხის გამოყენება უკეთესი იქნება, ვიდრე მარჯვენასი, რათა უხერხულ პოზიციას თავი დააღწიოს. ამგვარად, ბავშვს უსაფრთხო ქმედებისკენ უბიძგებთ, ამასთან ის ვერ იგრძნობს, რომ თქვენ სიტუაციის გაკონტროლებას ცდილობთ.

5. ბავშვს ჰკითხეთ, რა სტრატეგია აქვს მას თამაშის დროს უსაფრთხოების დაცვისთვის

ბავშვები ხშირად ეუბნებიან მშობლებს: „მიყურე!“ ზოგჯერ ეს სანახაობა სასიამოვნოდ სრულდება, ბავშვი ბედნიერი და კმაყოფილია, ზოგჯერ კი პატარები ტრავმების მიღებისგანაც არ არიან დაზღვეულები. ჰკითხეთ ბავშვს, რის ჩვენებას აპირებს თქვენთვის. როდესაც ის თავის გეგმას გაგაცნობთ, ჰკითხეთ, როგორ აპირებს სიმაღლიდან უსაფრთხოდ დაშვებას მიწაზე. ბავშვი საკუთარ ქმედებებზე მეტად უნდა დააფიქროთ, რათა უსაფრთხოების მნიშვნელობა გაიაზროს. ეს ბევრად უფრო ეფექტიანია, ვიდრე სიფრთხილისკენ მოწოდებები, რომლებიც მას შიშს უნერგავს და გამოწვევებთან შეჯახებისას ხელს უშლის.

წყარო:​ imom.com 

წაიკითხეთ სრულად