Baby Bag

​უნდა ჩავრთოთ თუ არა უფროსი შვილები უმცროსების გაზრდის პროცესში, როგორ და რამდენად მიზანშეწონილია ეს?

​უნდა ჩავრთოთ თუ არა უფროსი შვილები უმცროსების გაზრდის პროცესში, როგორ და რამდენად მიზანშეწონილია ეს?

უნდა ჩავრთოთ თუ არა უფროსი შვილები უმცროსების გაზრდის პროცესში, როგორ და რამდენად მიზანშეწონილია ეს? - ამ და სხვა საკითხებზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი, ბავშვთა ადრეული განვითარების სპეციალისტი, სოფო მელაძე.

- ხშირად მშობლები უმცროს შვილებს უფროსებს აზრდევინებენ, ან ავალდებულებენ დიდი დოზით მიიღონ მონაწილეობა ამ პროცესში. რამდენად მიზანშეწონილია ეს მიდგომა?

- აქ რამდენიმე ფაქტორია გასათვალისწინებელი - რამდენია ასაკობრივი სხვაობა დედმამიშვილებს შორის, რამდენად ყოველდღიური ხასიათი აქვს უფროსი შვილის დახმარებას, რამდენად სასურველ და საინტერესო აქტივობებში ვრთავთ მას, რას იღებს სანაცვლოდ აქედან და ა.შ. მისთვისაც საინტერესო უნდა იყოს პროცესში ჩართვა, უნდა იღებდეს შექებას ან რაიმე სასურველ ჯილდოს მაინც. პატარა და-ძმაზე ზრუნვა ბავშვს უვითარებს ემპათიის გრძნობას, მზრუნველობას, პასუხისმგებლობის გრძნობას და ასევე აგრძნობინებს თავს უფრო კომპეტენტურ და „დიდ“ ადამიანად, რაც ზრდის მის თვითშეფასებას. კარგია თუ ასეთ „დახმარებას“ ექნება სიტუაციური ხასიათი, მაგალითად: თუ დედას რამე სტკივა და უფროსი შვილი ეხმარება, დედას უცბად დაურეკეს და ბავშვმა საწოვარა გამოართვა მას და ა.შ. მნიშვნელოვანია, ამ დახმარებას ჰქონდეს მიზეზი და საჭიროება. თუ ამას აქვს ყოველდღიური და სავალდებულო ხასიათი, რა თქმა უნდა, ეს ბავშვისთვის სტრესის გამომწვევი მიზეზი გახდება. განსაკუთრებით თუ ბავშვი 7 წლამდე ასაკისაა და თამაშის მაგივრად, რაც ამ პერიოდში ბავშვის განვითარებისთვის უმნიშვნელოვანესია, მშობელი აიძულებს ყოველდღე ბავშვმა „დედის ან მამის ფუნქცია“ შეითავსოს.
ასევე მნიშვნელოვანია, ამ მხრივ უსაფრთხოების გათვალისწინებაც. ჩვენ, უფროს შვილებს უნდა დავავალოთ ის, რაშიც უკვე თვითონაც მომწიფებულნი და დამოუკიდებელნი არიან. თუ ბავშვი თვითონ საჭიროებს ყურადღებას ან თვითონ არ არის ბოლომდე დამოუკიდებელი ყოველდღიური საჭიროებების დაკმაყოფილებაში, რა თქმა უნდა, ის უუნაროა ამ დროს უმცროს და-ძმაზე იზრუნოს.
- ხომ არ დავაკარვინებთ ამით ბავშვობის მნიშვნელოვან პერიოდს და დავაზიანებთ მათ ფსიქიკას?
- ამ თემაზე ძალიან საინტერესო თეორიები ჰქონდათ, ორ ფსიქოთერაპევტს, ზიგმუნდ ფროიდს და ალფრედ ადლერს. ფროიდის აზრით, ბავშვის როლი ოჯახში, მისი ურთიერთობები და-ძმებთან შემდგომში განაპირობებენ მისი პიროვნების ფორმირებას და სხვებთან ურთიერთობების ფორმებს. ადლერის აზრით, კი მნიშვნელოვანია იმის გათვალისწინებაც კი, თუ მერამდენეა ბავშვი დაბადების რიგით - დედისერთა, უფროსი, შუათანა თუ ნაბოლარა. როცა ბავშვი დედისერთაა, მშობლების მთელი ყურადღება მას ეკუთვნის, ანებივრებენ, ეჩვევა დიდი რაოდენობით ყურადღებას. ძირითადად არც აფრთხილებენ ხოლმე ბავშვს, რომ ოჯახში მატებაა და უცებ ის ხედავს პატარა დას ან ძმას, რომელმაც მისთვის ნაცნობი ყურადღება „მიითვისა“. უმეტესობას ამ დროს ეჭვიანობის და კონკურენციის გრძნობა უჩნდება, რის მოდიფიკაციას და ჩანაცვლებასაც ჩვენ ვახდენთ მსუბუქი, სიტუაციური ზრუნვით უმცროს დედმამიშვილზე. ამიტომ თუ ჩვენ ამ დროს ძალიან დავტვირთავთ, მოვწყვეტთ მისთვის საინტერესო აქტივობებს, თამაშებს, მეგობრებს, ეს უფრო გააღვივებს მის კონკურენტულ დამოკიდებულებას დედმამიშვილთან.
- გარდა უფროსი შვილებისა, თვითონ უმცროს ბავშვზეც უარყოფით ზეგავლენას ხომ არ მოახდენს დედის ნაკლები ჩართულობა?
- დედის ნაკლები ჩართულობა ყოველთვის მოქმედებს ბავშვის ცხოვრებასა და განვითარებაზე. ბავშვზე ზრუნვა ეს მხოლოდ მისი მატერიალური ან ფუნქციური დახმარება არაა, ეს ემოციური კავშირიცაა. რამდენად იდენტური იქნება 13 წლის მოზარდის და დედის შედარება ერთმანეთთან, როცა 13 წლის მოზარდი ამ ასაკში ფსიქოლოგიურად თუ ემოციურად საერთოდ არაა მომწიფებული „მშობლობისთვის“.
- ბევრი მშობელი მარტო ზრდის ბავშვებს, ამიტომ უწევთ დახმარება უფროს შვილებს სთხოვონ, თუმცა მოზარდებს პირადი სივრცე სჭირდებათ. როგორ უნდა მივუდგეთ შვილებს ასეთ სიტუაციაში?
- პირველ რიგში, მნიშვნელოვანია, რომ წინასწარ შევუთანმხდეთ უფროსს შვილს, რატომ და რისთვის, რამდენი ხანი და რა ფორმით გვჭირდება მისი დახმარება. ასე ვთქვათ, ვაგრძნობინოთ, რომ ეს იძულება არაა, ნებართვას ვიღებთ მისგანაც, მის აზრსაც ვითვალისწინებთ და არჩევანის საშუალება აქვს. ასეთი შეთანხმებების დროს ხაზი გაესმევა იმას, თუ რისი გადადება შეუძლია უფროს შვილს და რა არის იმდენად პრიორიტეტული, რომ ამ შემთხვევაში დედასაც მოუწევს მასზე მორგება. მნიშვნელოვანია ვაგრძნობინოთ ჩვენი სიყვარული და მადლიერება ამ დახმარებისთვის, წავახალისოთ მისი დახმარება და მისი ინტერესებიც ჩავრთოთ ამ პროცესში. მაგალითად, „თუ შენი დაიკოს ოთახში იქნები, სანამ სძინავს შეგიძლია შენს საყვარელ ფილმებს უყურო.“ შეჯამების სახით რომ ვთქვათ, მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ უფროსი შვილის ინტერესებიც, არჩევანის საშუალება დავუტოვოთ და დავაფასოთ მისი ძალისხმევა.

​ესაუბრა მარიამ ჩოქური

არ დაგავიწყდეთ !!!

Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ​ჯგუფი“)

შეიძლება დაინტერესდეთ

„მშობელმა ბავშვის გაღიზიანება არ უნდა მიიღოს შეტევად. პირველ რიგში, მოუსმინოს ბავშვს და დააკვირდეს,“ - ნინო გოგიჩაძე

„მშობელმა ბავშვის გაღიზიანება არ უნდა მიიღოს შეტევად. პირველ რიგში, მოუსმინოს  ბავშვს და დააკვირდეს,“ - ნინო გოგიჩაძე

ფსიქოლოგმა ნინო გოგიჩაძემ მშობლებს აგრესიულ ბავშვთან ურთიერთობის წესები გააცნო. მან აღნიშნა, რომ მშობელმა, პირველ რიგში, ბავშვს უნდა მოუსმინოს:

„დედას, რა თქმა უნდა, შეუძლია, რომ, პირველ რიგში, მოუსმინოს ბავშვს, დააკვირდეს. ​ის მოდის გაღიზიანებული, აგრესიული, რას მეუბნება? ძალიან მარტივად შეიძლება მიზეზი იყოს, რომ მშიერია. სკოლიდან მოვიდა და პირველ რიგში, რაც სჭირდება არის, რომ შეჭამოს, მოდუნდეს. მერე აღმოჩნდება, რომ დედაც უყვარს, მამაც და სამყაროც მშვენიერია. იმ გარემოში, რომელშიც ბავშვია, შესაძლოა, ვიღაცის დედა უფრო მოსწონდეს. მისი გადასახედიდან ხედავდეს, რომ მას შვილთან უკეთესი ურთიერთობა აქვს, ხედავდეს, რომ იმ ბავშვზე უფრო ზრუნავენ, მატერიალურ გამოვლინებებს ხედავდეს, რომ სხვა ბავშვს უკეთესი საშლელი აქვს, უკეთესი კალამი აქვს. მერე მოდის და დედას უბრუნდება: „შენი ბრალია, რომ მე ეს არ მაქვს.“ მას უნდა, რომ უხმოდ ან ხმით დასაჯოს დედა იმ სირთულეების გამო, რომელსაც თვითონ ვერ უმკლავდება.“

ნინო გოგიჩაძის თქმით, მშობელმა ბავშვის გაღიზიანება შეტევად არ უნდა ჩათვალოს და მისი დახმარება სცადოს:

„მშობლები არიან ის ადამიანები, რომლებიც ყველაზე ახლოს აღიქმებიან ბავშვის მხრიდან. მშობელი ბავშვს იმით უნდა მიეხმაროს, რომ მოუსმინოს. მან ბავშვის გაღიზიანება არ უნდა მიიღოს შეტევად. ძალიან რთულია მშობელი არ იყოს იმედგაცრუებული იმის გამო, რომ უარყოფილია. ​ყველაზე დიდი ტვირთია მშობლისთვის, როდესაც შვილისგან უარყოფილია. ჩვენ დედაშვილობა რომანტიზებული გვაქვს, გვგონია, რომ როგორებიც უნდა ვიყოთ, შვილებმა უნდა მიგვიღონ და ეს თავისთავად უნდა გამოვიდეს. ამდენს ვშრომობ, სულ მასზე ვფიქრობ, თავისთავად უნდა ვუყვარდე. ეს არის მშობლის პოზიცია. არანაირი ძალისხმევა არ უნდა დავხარჯო იმისთვის, რომ ვუყვარდე. ბავშვს ვუყვარვარ მას შემდეგ, რაც გრძნობს, რომ ის არის ჩემთვის ღირებული. ბავშვი უნდა გრძნობდეს, რომ მას რაღაც ადგილი აქვს.“

„ბავშვმა უნდა გაიგოს, რომ რაღაც, რაც ხდება მასში, შეიძლება, რომ ხდებოდეს. ამ მომენტს ვახტებით ხოლმე მშობლები. როდესაც ჩვენთან მოდის ბავშვი, ვეუბნებით: „ახლა რატომ ხარ გაბრაზებული?“ ის კი არა, რომ გაბრაზებული ხარ, არა, ახლა არ არის გაბრაზების დრო, ჭამე და მერე მივდივართ. მშობელმა უნდა უთხრას ბავშვს: „დედა, შენ ახლა რაღაც გიჭირს და შენ რომ გიჭირს, მე ეს მესმის.“ პირველ რიგში, ვიწყებთ ემოციის მიღებას, რომ შეიძლება შენ იყო გაბრაზებული. ბავშვს ბალიში მივეცით, სადაც შეიძლება, რომ ამოიღოს თავისი გასაჭირი. ​კომუნიკაციის დასაწყისი არის ის, რომ ჩვენ ვუსმენთ ბავშვს იმ მოტივით, რომ გავიგოთ. ეს გაგვიყვანს იმ სირთულეებზე, რომელსაც ბავშვი რეალურად აწყდება,“ - აღნიშნულ საკითხზე ნინო გოგიჩაძემ საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი-მარი მალაზონია“ ისაუბრა.

წყარო:​ „პირადი ექიმი-მარი მალაზონია“

წაიკითხეთ სრულად