„ბავშვს შეიძლება ერთი დაყვირებითაც მივაყენოთ ტრავმა,“ - ფსიქოლოგი მარინა კაჭარავა

ხშირად, ადრეულ ასაკში ბავშვი მუდმივად იკიდებს ხელს სასქესო ორგანოზე (საზოგადოებაშიც). რა შეიძლება იყოს ამის მიზეზი და როგორ უნდა მოვიქცეთ? - ამ საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ბავშვთა და მოზარდთა ფსიქოლოგი მარიამ შოვნაძე ესაუბრა.

- რამდენად მნიშვნელოვანია რომ მშობელმა ადრეულ ასაკშივე იზრუნოს ბავშვის სქესობრივ განათლებაზე?

- სექსუალური განვითარება იწყება დაბადებისთანავე. ის მოიცავს როგორც ფიზიკურ ცვლილებებს, ასევე აერთიანებს ცოდნას, დამოკიდებულებებსა და ქცევას. ლოგიკურია ადრეულ ასაკში სექსუალობა ბავშვებისთვის არ განიხილება ისე, როგორც მოზარდებისთვის ან ზრდასრულებისთვის. თუმცა, ბავშვები ზუსტად ზრდასრულებისგან სწავლობენ მათ შორის დამოკიდებულებებსაც. მაგალითად, ფიზიკური, პირადი სივრცისა და საზღვრების დაცვა. თუ მშობელი ესაუბრება ბავშვს და უხსნის, რომ მას აქვს სხეულის ნაწილები, რომლებიც მხოლოდ მას ეკუთვნის, ბავშვი სწავლობს, როგორც საკუთარი, ფიზიკური, პირადი საზღვრების გაგებას და დაცვას, ასევე სხვა ადამიანების საზღვრების პატივისცემას.

- ხშირად, ადრეულ ასაკში ბავშვი მუდმივად იკიდებს ხელს სასქესო ორგანოზე (საზოგადოებაშიც). რა შეიძლება იყოს ამის მიზეზი?

- 0-3 წლამდე ასაკობრივი პერიოდისთვის დამახასიათებელია ცნობისმოყვარეობა საკუთარი სხეულის შესწავლისა და სასქესო ორგანოების მიმართ. ასევე, ამ ასაკში შეიძლება აკვირდებოდნენ ოჯახის წევრების ან თანატოლების სხეულის ნაწილებსაც. ბავშვმა ადრეული ასაკიდან უნდა იცოდეს, რომ მისი სხეული მხოლოდ მას ეკუთვნის, ასევე უნდა აეხსნას რომ მისი სხეულის ის ნაწილები, რომლებსაც საცურაო კოსტუმით ფარავს არის ის ნაწილები, რომლებსაც არავინ უნდა შეეხოს და არც თვითონ უნდა შეეხოს სხვა ადამიანის სხეულის ამ ნაწილებს. აქვე უნდა გავმიჯნოთ რომ ასაკობრივი ცნობისმოყვარეობისა და თვით აღმოჩენის პროცესში დაუშვებელია ისეთი მეთოდები, როგორიც არის წიწაკის წასმა სასქესო ორგანოზე, ყვირილი, დასჯა, შემდეგი ფრაზები: ,,ღმერთი გიყურებს და დაგსჯის ასე რომ იქცევი”.

- რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ გადააჩვიონ ამ ჩვევას?

- იმისთვის, რომ განვითარების პროცესი სწორად წარიმართოს, მნიშვნელოვანია ზრდასრულები ვიყოთ ინფორმირებულები და სწორად, ასაკის შესაბამისად მივაწოდოთ ინფორმაცია, ინსტრუქცია ბავშვს. მაგალითად, როდესაც სხვა ადამიანების თანდასწრებით ავლენს ინტერესს საკუთარი გენიტალიის მიმართ, მშობელმა უნდა აუხსნას რომ ეს არ არის უსაფრთხო, შესაბამისი ადგილი ამ ქცევისთვის და რა თქმა უნდა, აუხსნას მიზეზები.

აუცილებლად უნდა გავმიჯნოთ ასაკობრივი ცნობისმოყვარეობა და პრობლემური სექსუალური ქცევა. პრობლემურ სექსუალურ ქცევაში იგულისხმება: როდესაც ბავშვი აგრძელებს შეხებას საკუთარ სასქესო ორგანოზე, მაშინაც კი, როდესაც რაღაც აქტივობაში რთავენ ან სხვა რამის გაკეთებას სთავაზობენ, მაგალითად, თამაშს. ბავშვი ხშირად ეხება სხვა ადამიანის გენიტალიას, მაშინაც კი თუ სხვა რამის გაკეთებას სთავაზობენ. საყურადღებოა, როდესაც ბავშვი მასზე ასაკით უფროს ბავშვს, მოზარდს ან ზრდასრულს ეხება გენიტალიაზე, ან პირიქით. ეს არ არის ამ პერიოდისთვის დამახასიათებელ ცნობისმოყვარეობასთან დაკავშირებული ქცევა და საჭიროა მაშინვე გვქონდეს შესაბამისი რეაგირება.

ცოდნა საკუთარი სხეულისა და საზღვრების შესახებ ბავშვს იცავს შესაძლო სექსუალური ძალადობისგან. ამ ცოდნას და ინსტრუქციებს კი ბავშვი ზრდასრულებისგან იღებს. ამიტომ, მნიშვნელოვანია სანამ ბავშვი დასვამს კითხვებს, მოვიძიოთ რესურსები ან გავიაროთ კონსულტაცია თუნდაც სპეციალისტთან, რათა შევძლოთ ასაკთან შესაბამისი ინფორმაცია შესაბამისი ფორმით მივაწოდოთ.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური