Baby Bag

რაქიტსა და მის გამომწვევ მიზეზებზე MomsEdu.ge-ს პედიატრი თამთა ხუჯაძე ესაუბრა

რაქიტსა და მის გამომწვევ მიზეზებზე MomsEdu.ge-ს პედიატრი თამთა ხუჯაძე ესაუბრა

რა არის რაქიტის ყველაზე გავრცელებული მიზეზი ბავშვებში? - ამ და რექიტის შესახებ სხვა საინტერესო საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პედიატრი, ნეფროლოგი თამთა ხუჯაძე.

- რა არის რაქიტი?

- რაქიტი ჩვილი და ადრეული ასაკის ბავშვთა დაავადებაა, რომელიც ვითარდება როგორც D-ვიტამინის, ასევე, კალციუმისა და ფოსფორის ნაკლებობის ფონზე, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ძვლის და კუნთების ტკივილი, მოტეხილობები, ძვლის დეფორმაციები, ზრდის შეფერხება, კუნთების სისუსტე. რაქიტი 100 000 ბავშვიდან დაახლოებით 7-8 ბავშვს აღენიშნება. დაავადების სიხშირე თანაბარია მამაკაცებსა და ქალებში. რაქიტი შედარებით ხშირად გვხვდება ახლო აღმოსავლეთში, აფრიკასა და აზიაში. შედარებით იშვიათია შეერთებულ შტატებსა და ევროპაში, გარდა გარკვეული უმცირესობებისა.

- ძირითადად, რა იწვევს რაქიტს?

რაქიტის ყველაზე გავრცელებული მიზეზი არის D ვიტამინის დეფიციტი, არასწორი კვება, D ვიტამინით, კალციუმითა და ფოსფორით ღარიბი პროდუქტების მიღება და მზის ულტრაიისფერი სხივების არასაკმარისი ექსპოზიცია. რაქიტის განვითარების სხვა მიზიეზებში უნდა განვიხილოთ: D ვიტამინის მეტაბოლიზმის დარღვევით მიდინარე მდგომარეობები, ზოგიერთი სამკურნალო პრეპარატის (გლუკოკორტიკოიდები, ანტიკონვულსანტები, დიურეტიკები, ანტაციდები, ფიტინი) მიღების ფონზე. კანის დაავადებები, რომლის დროს დაქვეითებულია ქოლეკალციფეროლის სინთეზი. გასტროინტესტინური ტრაქტის დაზიანება, რის გამოც ვერ ხერხდება საკვებით მიღებული D ვიტამინის ათვისება (მალაბსორბციის სინდრომი, პანკრეასის უკმარისობა და სხვ.) ღვიძლისა და თირკმელების ის დაავადებები, რომელთა დროსაც ირღვევა D ვიტამინის აქტიური მეტაბოლიტების წარმოქმნა.

არსებობს მემკვიდრეობითი გენეტიკური ფორმებიც. კვებითი პრობლემების ფონზე განვითარებული რაქიტი ჩვეულებრივ გამოწვეულია D ვიტამინის ნაკლებობით, ამ დეფიციტის მიზეზია: მზის სხივების არასაკმარისი ზემოქმედება (რაც სხეულს ეხმარება საკუთარი D ვიტამინის გამომუშავებაში). D ვიტამინის ნაკლებობა ბავშვის კვებაში ვეგეტარიანული/ვეგანური დიეტების, ასევე, რიგი დაავადებების დროს, რომლებიც ზღუდავს D ვიტამინის ათვისებას (როგორიცაა კრონის დაავადება, ცელიაკია, კისტოზური ფიბროზი ან წყლულოვანი კოლიტი). რამდენიმე გენეტიკური დაავადება ხელს უშლის ბავშვის ორგანიზმისმიერ D ვიტამინის შეწოვას. თანდაყოლილი რაქიტი შეიძლება გამოწვეული იყოს დედის დაავადებებით, მათ შორის მძიმე ოსტეომალაცია, არანამკურნალევი ცელიაკია, მალაბსორბცია, პრეეკლამფსია და ნაადრევი მშობიარობა.

- რა სიმპტომები შეიძლება მიგვითითებდეს რაქიტზე?

- სიმპტომატიკა ვლინდება 3-დან 18 თვის ასაკამდე. რაქიტის ნიშნები და სიმპტომები მოიცავს ძვლის მტკივნეულობას, ძვლის მოტეხილობისადმი მიდრეკილებას. რაქიტის პირველ ნიშნად შესაძლებელია მივიჩნიოთ ჩვილებში დიდი ყიფლიბანდის დაგვიანებული დახურვა. მცირეწლოვან ბავშვებს შეიძლება ჰქონდეთ დეფორმული ფეხები, სქელი ტერფები და მაჯები, მენჯის ძვლები და გულმკერდის დეფორმაცია. სისხლში კალციუმის დაბალმა დონემ შეიძლება გამოიწვიოს ტეტანია - კუნთების უკონტროლო სპაზმი. ასევე, შეიძლება წარმოიშვას სტომატოლოგიური პრობლემები. რაქიტი იწვევს ცვლილებებს ნერვულ, ძვალსახსროვან და კუნთოვან სისტემებში. სიმპტომების გამოვლენის ხარისხი დაავადების სიმძიმეზეა დამოკიდებული. ანამნეზური მონაცემებიდან ყურადღება უნდა გამახვილდეს კვების ხასიათზე, დღის რეჟიმზე, მოვლის პრინციპებზე.

ვიტამინი D3 (ქოლეკალციფეროლი) კანში წარმოიქმნება ქოლესტერინის წარმოებულიდან ულტრაიისფერი B შუქის სტიმულის ქვეშ, ულტრაიისფერი შუქი ან ვირთევზას ღვიძლის ზეთი იყო D ვიტამინის ერთადერთი მნიშვნელოვანი წყარო მე-20 საუკუნის დასაწყისამდე, სანამ ერგოსტეროლი (ვიტამინი D-2) სინთეზირებული იყო დასხივებული მცენარეული სტეროიდებისგან. ადამიანის რძეში D ვიტამინის შემცველობა დაბალია 20-40 სე/ლ-ზე ამიტომ, ჩვილები, რომლებიც იმყოფებიან ექსკლუზიურ ძუძუთი კვებაზე (ასევე, ვინც არ ღებულობს პერორალურ დანამატს და მათ, ვისაც აქვს მუქი პიგმენტური კანი, რომელიც ბლოკავს ულტრაიისფერი შუქის შეღწევას) იმყოფებიან რაქიტის განვითარების რისკის ქვეშ.

- როგორ ხდება დიაგნოზის დასმა?

- დიაგნოზი ძირითადად ემყარება კლინიკურ ნიშნებსა და ანამნეზურ მონაცემებს. დიაგნოზის დასადასტურებლად შესაძლებელია ჩატარდეს ლაბორატორიული კვლევები - სისხლის ანალიზი, რომელიც აღმოაჩენს დაბალი კალციუმის, D ვიტამინის, ფოსფორის და მაღალი ტუტე ფოსფატაზას და პარათჰორმონის მაჩვენებელს რენტგენოლოგიურ მონაცემებთან ერთად. უმეტესად ყურადღება ექვცევა მუხლის სახსრისა და მაჯის ძვლების რენდგენოგრამას; ძვლის ბიოფსია (ძალიან იშვიათად კეთდება); გენეტიკური ტესტირება (მემკვიდრეობითი რაქიტისთვის).

- მკურნალობის მეთოდებზეც რომ ვისაუბროთ.

- მკურნალობა დამოკიდებულია გამომწვევ მიზეზზე, თუმცა რიგ შემთხვევებში შესაძლებელია ქირურგიული ჩარევის აუცილებლობაც. დაავადების გენეტიკური ფორმები კი საჭიროებს სპეციალიზებულ მკურნალობას. რაქიტის პრევენცია შესაძლებელია, რისთვისაც ორსულებმა უნდა მიიღონ მინიმუმ 600 სე ვიტამინი D დღეში. თუმცა ლაბორატორიული მონაცემების გათვალისწინებით შესაძლებელია დოზირების ცვლილება კალციუმის პრეპარატთან კომბინაციაში. ძუძუთი კვებაზე მყოფმაყველა ჩვილმა უნდა მიიღოს 400 სე ვიტამინი D დღეში. ზოგადი რეკომენდაციები მოიცავს პერიოდულად მზის სხივების ზემოქმედებას, D ვიტამინით მდიდარი საკვების მიღებას. რაქიტის სამკურნალოდ იყენებენ D ვიტამინის ორივე ფორმას – D2-სა და D3-ს. მკურნალობის ხანგრძლივობა დაავადების სიმძიმეზეა დამოკიდებული და ჩვეულებრივ, 1-3 თვეს უდრის. რაქიტის მსუბუქი ფორმის დროს მკურნალობა საშუალოდ 1 თვეს გრძელდება. შემდეგ D ვიტამინის დოზა მცირდება – რჩება მხოლოდ საპროფილაქტიკო.მედიკამენტის დოზირება და მკურნალობის ხანგრძლივობა უნდა გაკონტროლდეს ლაბორატორიული და რენტგენოლოგიური მონაცემების კონტროლის პარალელურად მხოლოდ ექიმის მეთვალყუეობის ქვეშ. თუ ბავშვს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის პრობლემები აქვს (შეწოვისა და მონელების დარღვევა), შეგვიძლია მივცეთ D ვიტამინის წყალხსნარი. რაქიტის დროს აუცილებელია კალციუმით მდიდარი საკვების (რძისა და მისი ნაწარმის, ლობიოს, თევზეულის, კვერცხის და სხვ.) მიღება.

რაქიტის პროფილაქტიკა: D ვიტამინით პროფილაქტია უნდა გაგრძელდეს სიცოცხლის პირველი 2 წელი. ასევე, ბალანსირებული კვება, დამატებითი საკვების დროული დაწყება, მზის სხივების ზემოქმედების ადეკვატური ხანგრძლივობა. 6 თვემდე ასაკის ბავშვებისთვის მზის პირდაპირი სხივების მოხვედრა არ არის რეკომენდებული, ხოლო 6 თვიდან ნებადართულია დღეში მხოლოდ 17 წუთის (კვირაში 2 საათის) განმავლობაში. რაქიტის დროული დიაგნოსტირება და შესაბამისად, ადეკვატური მკურნალობა კეთილსაიმედო პროგნოზის მანიშნებელია, მაგრამ თუ მკურნალობამ დაიგვიანა, შესაძლოა, დარჩეს ძვალსახსროვანი სისტემის დეფორმაციები. იშვიათად თანმხლები ინფექციები რაქიტის ფონზე სიკვდილსაც კი იწვევს.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

მეოცნებე დედები წარმატებულ შვილებს ზრდიან, რომელთაც საკუთარი მიზნებისთვის თავდაუზოგავი ბრძოლა შეუძლიათ

მეოცნებე დედები წარმატებულ შვილებს ზრდიან, რომელთაც საკუთარი მიზნებისთვის თავდაუზოგავი ბრძოლა შეუძლიათ

ცხოვრებისეულ სირთულეებთან გამკლავებაში ადამიანებს ყველაზე მეტად ყოველდღიური აქტივობების წინასწარი დაგეგმვა ეხმარებათ. წარმატებული ადამიანები ხშირად აწარმოებენ პირად დღიურებს, რომელთა დახმარებით მომავალი კვირის გრაფიკს ადგენენ და დროის სწორად გადანაწილებასაც ახერხებენ. შესაძლოა, ყველაფრის წინასწარ დაგეგმვა და დღიურების წერა ზოგიერთ ადამიანს მოსაწყენ საქმიანობადაც ეჩვენებოდეს, მაგრამ აღნიშნული აქტივობისგან მიღებული სარგებელი გაწეულ შრომად ნამდვილად ღირს.

ჩვენს სტატიაში დედებს სასარგებლო და საინტერესო რჩევებს ვთავაზობთ, რომელთა დახმარებით ისინი თავიანთი დღიურის ეფექტურად წარმოებას შეძლებენ და ყოველდღიურ სირთულეებს მარტივად გაუმკლავდებიან.

  • მიიღეთ დახმარება

საბედნიეროდ, ჩვენ ისეთ სამყაროში ვცხოვრობთ, სადაც დახმარების თხოვნა და მიღება ნორმალურ მოვლენად ითვლება. თუ თქვენ ექსცენტრიკული, არაორგანიზებული და დაბნეული დედა ხართ, ამის გამო თავს დამნაშავედ ნუ იგრძნობთ. ყველა ადამიანი ერთნაირად მოწესრიგებული და წინდახედული ვერ იქნება. ინტერნეტში უხვად შეგიძლიათ მოიძიოთ ინფორმაცია დედის დღიურის ეფექტიანად წარმოებასთან დაკავშირებით, წაიკითხოთ გამოცდილი ადამიანების რჩევები. თუ ეს არ დაგაკმაყოფილებთ, დახმარებისთვის ახლობლებს, მეგობრებსა და მშობლებს მიმართეთ. ისინი საკუთარ გამოცდილებას გაგიზიარებენ და პირადი სურვილების დაკმაყოფილების, ოჯახის კეთილდღეობაზე ზრუნვისა და მშობლის მოვალეობების სრულფასოვნად შესრულებისთვის დროის ბალანსირებულად და ეფექტიანად გამოყენებას გასწავლიან.

  • წინასწარ გამოკვეთეთ პრიორიტეტები

დღიურის წერისას მხოლოდ ისეთი აქტივობები გამოკვეთეთ, რომელიც თქვენთვის და თქვენი შვილისთვის პრიორიტეტულია. გახსოვდეთ, რომ დრო ძალიან ძვირფასია და ის მხოლოდ ისეთ საქმიანობებზე უნდა დახარჯოთ, რომლებიც თქვენთვის ნამდვილად მნიშვნელოვანია. თქვენი დღიური თქვენს ღირებულებებსა და პრიორიტეტებს უნდა ასახავდეს. თუ თქვენთვის მნიშვნელოვანია შვილთან დროის უდიდესი ნაწილის გატარება, ეს თქვენს დღიურში უნდა აისახოს. როდესაც დღიურს აწარმოებთ, აუცილებლად გაითვალისწინეთ ბავშვის სურვილები და ღირებულებები, დაფიქრდით, რა არის მისთვის პრიორიტეტული და ეცადეთ თქვენი ყოველდღიური აქტივობები ბავშვის ინტერესებს მაქსიმალურად მოარგოთ.

  • დაისახეთ ყოველკვირეული მიზნები

რა გეგმები გაქვთ კვირის განმავლობაში ან რის გაკეთებას გეგმავს თქვენი შვილი ახლო მომავალში? ამ კითხვაზე პასუხი თქვენს დღიურში უნდა ჩაწეროთ. ყოველი კვირის ბოლოს კი საკუთარი საქმიანობა თავად უნდა შეაფასოთ. დააკვირდით, რამდენად ეფექტიანად ანაწილებთ დროს და რამდენად ახერხებთ დასახული მიზნების შესრულებას. წინასწარ გაწერეთ, რა დრო უნდა დაუთმოთ თქვენი მიზნების მიღწევას. მაგ. თუ თქვენ და თქვენს შვილს გაქვთ ოცნება, რომ სცენაზე ერთად იმღეროთ, განსაზღვრეთ რა გზით უნდა მიაღწიოთ დასახულ მიზანს და რა დრო დაგჭირდებათ მის მისაღწევად.

  • მომდევნო კვირის აქტივობების დასაგეგმად დრო აუცილებლად გამონახეთ

კვირა საღამოს, როდესაც ბავშვები დაიძინებენ, შეგიძლიათ დღიურის წერას შეუდგეთ და მომდევნო კვირის გეგმები წინასწარ ჩამოწეროთ. გამოკვეთეთ თქვენი პრიორიტეტები და მიზნები. ეცადეთ, დღიურის წარმოების პროცესში მარტო იყოთ, რათა მშვიდ გარემოში ფიქრისა და ანალიზის საშუალება გქონდეთ. აუცილებლად შეაფასეთ გასული კვირა, დააკვირდით რა სახის შეცდომებს უშვებთ და რა მიღწევები გაქვთ. იოცნებეთ და მიზნების დასახვის ნუ შეგეშინდებათ. მეოცნებე დედები, რომლებიც თავიანთი სურვილების ასრულებისთვის დროსა და ძალისხმევას არ იშურებენ, წარმატებულ შვილებს ზრდიან, რომელთაც საკუთარი მიზნებისთვის თავდაუზოგავი ბრძოლა შეუძლიათ.

  • რეფლექსიისთვის დრო ყოველდღიურად გამონახეთ

დღე ისე უნდა დაიწყოთ და დაასრულოთ, როგორც ამას ნამდვილი ჩემპიონები აკეთებენ. ადექით ადრე და დილიდანვე დაიწყეთ ფიქრი, თუ რის გაკეთება გსურთ დღეს და რას მოელით ამ დღისგან. მოუსმინეთ თქვენს შინაგან ხმას და კეთილგონივრული გადაწყვეტილებები მიიღეთ. საღამოს დღის ყველა აქტივობა შეაფასეთ და დღიურში ჩაწერეთ, რა გააკეთეთ სწორად და რა შეცდომებს უშვებთ. ყოველდღიური რეფლექსია უფრო მოწესრიგებულ და მიზანდასახულ მშობლად ჩამოყალიბებაში დაგეხმარებათ.

  • ისწავლეთ გამოწვევებთან გამკლავება

ყოველკვირეული აქტივობები ისე უნდა გაწეროთ, რომ სერიოზულ გამოწვევებთან გამკლავება გაგიმარტივდეთ. თუ სამსახურში სერიოზულ პროექტზე მუშაობთ და მისი დასრულებისთვის ძალიან ცოტა დრო გრჩებათ, ბუნებრივია, მთელი საღამო ბავშვთან ერთად ნახატების გაფერადებას არ უნდა დაუთმოთ. თქვენი საოჯახო და სამსახურეობრივი მოვალეობები ისე უნდა შეითავსოთ, რომ მათ შორის იდეალური ბალანსის დაცვა შეძლოთ. ყოველ დილით წინასწარ განსაზღვრეთ დღის 5 მთავარი გამოწვევა, რომელსაც აუცილებლად უნდა გაუმკლავდეთ. ყოველდღიური აქტივობები ისე გაწერეთ, რომ თქვენი პრიორიტეტებისა და მიზნების განხორციელება მშვიდად შეძლოთ.

  • იზრუნეთ საკუთარ თავზე


​რომი ერთ დღეში არ აშენებულა! ბავშვზე ზრუნვა, ახალი სახლის მოწყობა, გარდერობის განახლება, სოციალური აქტივობები და ზედმეტი კილოგრამებისგან გათავისუფლება თქვენგან დიდ დროს და თანმიმდევრულობას მოითხოვს. ყველაფერი ნაბიჯ-ნაბიჯ, მშვიდად და აუღელვებლად უნდა გააკეთოთ. თუ თქვენ ყოველკვირეულად ხატვისთვის დროის დათმობა გქონდათ განზრახული, მაგრამ ერთ კვირაში მონა ლიზა ვერ დახატეთ, ნუ აღელდებით. ყველაფერი ჯერ კიდევ წინ არის.

  • ისეთი დღიური შეიძინეთ, როგორიც თქვენნაირ არაჩვეულებრივ დედას შეეფერება

ლამაზი, ეფექტური და სასიამოვნო ყდის მქონე დღიური დადებით განწყობას შეგიქმნით და წერის მეტ სტიმულს მოგცემთ. ეცადეთ, ისეთი დღიური შეიძინოთ, რომელსაც ინსპირაციული გამონათქვამები ამშვენებს და მოტივაციის გაზრდაში გეხმარებათ. თუ ძაღლები გიყვართ, ისეთი დღიური შეიძინეთ, რომელსაც თქვენი საყვარელი ცხოველის გამოსახულება ამშვენებს. თქვენი პერსონალური დღიური თქვენს ხასიათს უნდა ასახავდეს.

  • ბავშვთან კომუნიკაციას დიდი დრო დაუთმეთ

რამდენად არის თქვენი შვილი კმაყოფილი ყოველდღიური აქტივობებით, რა არის მისთვის მთავარი და იზიარებს თუ არა ის თქვენს ხედვებს? აღნიშნულ საკითხებზე ბავშვს ყოველდღიურად უნდა გაესაუბროთ. მისი შეხედულებების მოსმენა ყოველდღიური გეგმების გაწერაში დაგეხმარებათ და მოტივაციასაც შეგძენთ, რადგან დარწმუნებული იქნებით, რომ ყველაფერი, რასაც აკეთებთ, არამხოლოდ თქვენ გხიბლავთ და მოგწონთ, არამედ ოჯახის დანარჩენ წევრებსაც.

  • შეიმუშავეთ წლიური და თვიური გეგმები

ყოველდღიური და ყოველკვირეული გეგმების გაწერა ძალიან კარგია, მაგრამ თვიური და წლიური გეგმების შემუშავება თქვენი ფასეულობებისა და პრიორიტეტების უკეთ გააზრებაში დაგეხმარებათ. ყოველი თვის და წლის ბოლოს საკუთარი მიღწევები შეაფასეთ. დააკვირდით, როგორ ვითარდება თქვენი შვილი და რამდენად ეფექტიანად უმკლავდებით იმ გამოწვევებს, რომელიც თქვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში გხვდებათ. მსგავსი ანალიზი მომდევნო წლის გეგმების შემუშავებაში ძალიან დაგეხმარებათ. 

მომზადებულია ​moms.com-ის მიხედვით

თარგმნა ია ნაროუშვილმა

წაიკითხეთ სრულად