Baby Bag

რაქიტსა და მის გამომწვევ მიზეზებზე MomsEdu.ge-ს პედიატრი თამთა ხუჯაძე ესაუბრა

რაქიტსა და მის გამომწვევ მიზეზებზე MomsEdu.ge-ს პედიატრი თამთა ხუჯაძე ესაუბრა

რა არის რაქიტის ყველაზე გავრცელებული მიზეზი ბავშვებში? - ამ და რექიტის შესახებ სხვა საინტერესო საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პედიატრი, ნეფროლოგი თამთა ხუჯაძე.

- რა არის რაქიტი?

- რაქიტი ჩვილი და ადრეული ასაკის ბავშვთა დაავადებაა, რომელიც ვითარდება როგორც D-ვიტამინის, ასევე, კალციუმისა და ფოსფორის ნაკლებობის ფონზე, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ძვლის და კუნთების ტკივილი, მოტეხილობები, ძვლის დეფორმაციები, ზრდის შეფერხება, კუნთების სისუსტე. რაქიტი 100 000 ბავშვიდან დაახლოებით 7-8 ბავშვს აღენიშნება. დაავადების სიხშირე თანაბარია მამაკაცებსა და ქალებში. რაქიტი შედარებით ხშირად გვხვდება ახლო აღმოსავლეთში, აფრიკასა და აზიაში. შედარებით იშვიათია შეერთებულ შტატებსა და ევროპაში, გარდა გარკვეული უმცირესობებისა.

- ძირითადად, რა იწვევს რაქიტს?

რაქიტის ყველაზე გავრცელებული მიზეზი არის D ვიტამინის დეფიციტი, არასწორი კვება, D ვიტამინით, კალციუმითა და ფოსფორით ღარიბი პროდუქტების მიღება და მზის ულტრაიისფერი სხივების არასაკმარისი ექსპოზიცია. რაქიტის განვითარების სხვა მიზიეზებში უნდა განვიხილოთ: D ვიტამინის მეტაბოლიზმის დარღვევით მიდინარე მდგომარეობები, ზოგიერთი სამკურნალო პრეპარატის (გლუკოკორტიკოიდები, ანტიკონვულსანტები, დიურეტიკები, ანტაციდები, ფიტინი) მიღების ფონზე. კანის დაავადებები, რომლის დროს დაქვეითებულია ქოლეკალციფეროლის სინთეზი. გასტროინტესტინური ტრაქტის დაზიანება, რის გამოც ვერ ხერხდება საკვებით მიღებული D ვიტამინის ათვისება (მალაბსორბციის სინდრომი, პანკრეასის უკმარისობა და სხვ.) ღვიძლისა და თირკმელების ის დაავადებები, რომელთა დროსაც ირღვევა D ვიტამინის აქტიური მეტაბოლიტების წარმოქმნა.

არსებობს მემკვიდრეობითი გენეტიკური ფორმებიც. კვებითი პრობლემების ფონზე განვითარებული რაქიტი ჩვეულებრივ გამოწვეულია D ვიტამინის ნაკლებობით, ამ დეფიციტის მიზეზია: მზის სხივების არასაკმარისი ზემოქმედება (რაც სხეულს ეხმარება საკუთარი D ვიტამინის გამომუშავებაში). D ვიტამინის ნაკლებობა ბავშვის კვებაში ვეგეტარიანული/ვეგანური დიეტების, ასევე, რიგი დაავადებების დროს, რომლებიც ზღუდავს D ვიტამინის ათვისებას (როგორიცაა კრონის დაავადება, ცელიაკია, კისტოზური ფიბროზი ან წყლულოვანი კოლიტი). რამდენიმე გენეტიკური დაავადება ხელს უშლის ბავშვის ორგანიზმისმიერ D ვიტამინის შეწოვას. თანდაყოლილი რაქიტი შეიძლება გამოწვეული იყოს დედის დაავადებებით, მათ შორის მძიმე ოსტეომალაცია, არანამკურნალევი ცელიაკია, მალაბსორბცია, პრეეკლამფსია და ნაადრევი მშობიარობა.

- რა სიმპტომები შეიძლება მიგვითითებდეს რაქიტზე?

- სიმპტომატიკა ვლინდება 3-დან 18 თვის ასაკამდე. რაქიტის ნიშნები და სიმპტომები მოიცავს ძვლის მტკივნეულობას, ძვლის მოტეხილობისადმი მიდრეკილებას. რაქიტის პირველ ნიშნად შესაძლებელია მივიჩნიოთ ჩვილებში დიდი ყიფლიბანდის დაგვიანებული დახურვა. მცირეწლოვან ბავშვებს შეიძლება ჰქონდეთ დეფორმული ფეხები, სქელი ტერფები და მაჯები, მენჯის ძვლები და გულმკერდის დეფორმაცია. სისხლში კალციუმის დაბალმა დონემ შეიძლება გამოიწვიოს ტეტანია - კუნთების უკონტროლო სპაზმი. ასევე, შეიძლება წარმოიშვას სტომატოლოგიური პრობლემები. რაქიტი იწვევს ცვლილებებს ნერვულ, ძვალსახსროვან და კუნთოვან სისტემებში. სიმპტომების გამოვლენის ხარისხი დაავადების სიმძიმეზეა დამოკიდებული. ანამნეზური მონაცემებიდან ყურადღება უნდა გამახვილდეს კვების ხასიათზე, დღის რეჟიმზე, მოვლის პრინციპებზე.

ვიტამინი D3 (ქოლეკალციფეროლი) კანში წარმოიქმნება ქოლესტერინის წარმოებულიდან ულტრაიისფერი B შუქის სტიმულის ქვეშ, ულტრაიისფერი შუქი ან ვირთევზას ღვიძლის ზეთი იყო D ვიტამინის ერთადერთი მნიშვნელოვანი წყარო მე-20 საუკუნის დასაწყისამდე, სანამ ერგოსტეროლი (ვიტამინი D-2) სინთეზირებული იყო დასხივებული მცენარეული სტეროიდებისგან. ადამიანის რძეში D ვიტამინის შემცველობა დაბალია 20-40 სე/ლ-ზე ამიტომ, ჩვილები, რომლებიც იმყოფებიან ექსკლუზიურ ძუძუთი კვებაზე (ასევე, ვინც არ ღებულობს პერორალურ დანამატს და მათ, ვისაც აქვს მუქი პიგმენტური კანი, რომელიც ბლოკავს ულტრაიისფერი შუქის შეღწევას) იმყოფებიან რაქიტის განვითარების რისკის ქვეშ.

- როგორ ხდება დიაგნოზის დასმა?

- დიაგნოზი ძირითადად ემყარება კლინიკურ ნიშნებსა და ანამნეზურ მონაცემებს. დიაგნოზის დასადასტურებლად შესაძლებელია ჩატარდეს ლაბორატორიული კვლევები - სისხლის ანალიზი, რომელიც აღმოაჩენს დაბალი კალციუმის, D ვიტამინის, ფოსფორის და მაღალი ტუტე ფოსფატაზას და პარათჰორმონის მაჩვენებელს რენტგენოლოგიურ მონაცემებთან ერთად. უმეტესად ყურადღება ექვცევა მუხლის სახსრისა და მაჯის ძვლების რენდგენოგრამას; ძვლის ბიოფსია (ძალიან იშვიათად კეთდება); გენეტიკური ტესტირება (მემკვიდრეობითი რაქიტისთვის).

- მკურნალობის მეთოდებზეც რომ ვისაუბროთ.

- მკურნალობა დამოკიდებულია გამომწვევ მიზეზზე, თუმცა რიგ შემთხვევებში შესაძლებელია ქირურგიული ჩარევის აუცილებლობაც. დაავადების გენეტიკური ფორმები კი საჭიროებს სპეციალიზებულ მკურნალობას. რაქიტის პრევენცია შესაძლებელია, რისთვისაც ორსულებმა უნდა მიიღონ მინიმუმ 600 სე ვიტამინი D დღეში. თუმცა ლაბორატორიული მონაცემების გათვალისწინებით შესაძლებელია დოზირების ცვლილება კალციუმის პრეპარატთან კომბინაციაში. ძუძუთი კვებაზე მყოფმაყველა ჩვილმა უნდა მიიღოს 400 სე ვიტამინი D დღეში. ზოგადი რეკომენდაციები მოიცავს პერიოდულად მზის სხივების ზემოქმედებას, D ვიტამინით მდიდარი საკვების მიღებას. რაქიტის სამკურნალოდ იყენებენ D ვიტამინის ორივე ფორმას – D2-სა და D3-ს. მკურნალობის ხანგრძლივობა დაავადების სიმძიმეზეა დამოკიდებული და ჩვეულებრივ, 1-3 თვეს უდრის. რაქიტის მსუბუქი ფორმის დროს მკურნალობა საშუალოდ 1 თვეს გრძელდება. შემდეგ D ვიტამინის დოზა მცირდება – რჩება მხოლოდ საპროფილაქტიკო.მედიკამენტის დოზირება და მკურნალობის ხანგრძლივობა უნდა გაკონტროლდეს ლაბორატორიული და რენტგენოლოგიური მონაცემების კონტროლის პარალელურად მხოლოდ ექიმის მეთვალყუეობის ქვეშ. თუ ბავშვს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის პრობლემები აქვს (შეწოვისა და მონელების დარღვევა), შეგვიძლია მივცეთ D ვიტამინის წყალხსნარი. რაქიტის დროს აუცილებელია კალციუმით მდიდარი საკვების (რძისა და მისი ნაწარმის, ლობიოს, თევზეულის, კვერცხის და სხვ.) მიღება.

რაქიტის პროფილაქტიკა: D ვიტამინით პროფილაქტია უნდა გაგრძელდეს სიცოცხლის პირველი 2 წელი. ასევე, ბალანსირებული კვება, დამატებითი საკვების დროული დაწყება, მზის სხივების ზემოქმედების ადეკვატური ხანგრძლივობა. 6 თვემდე ასაკის ბავშვებისთვის მზის პირდაპირი სხივების მოხვედრა არ არის რეკომენდებული, ხოლო 6 თვიდან ნებადართულია დღეში მხოლოდ 17 წუთის (კვირაში 2 საათის) განმავლობაში. რაქიტის დროული დიაგნოსტირება და შესაბამისად, ადეკვატური მკურნალობა კეთილსაიმედო პროგნოზის მანიშნებელია, მაგრამ თუ მკურნალობამ დაიგვიანა, შესაძლოა, დარჩეს ძვალსახსროვანი სისტემის დეფორმაციები. იშვიათად თანმხლები ინფექციები რაქიტის ფონზე სიკვდილსაც კი იწვევს.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

„1 წლამდე ბავშვი ორთოპედის მეთვალყურეობის ქვეშ უნდა იყოს” - ამირან შარაბიძე, „ნიუ ჰოსპიტალსის“ ბავშვთა ტრავმატოლოგ-ორთოპედი

„1 წლამდე ბავშვი ორთოპედის მეთვალყურეობის ქვეშ უნდა იყოს” - ამირან შარაბიძე, „ნიუ ჰოსპიტალსის“ ბავშვთა ტრავმატოლოგ-ორთოპედი

ბავშვთა ორთოპედიაში დიდი მნიშვნელობა აქვს დაავადების ნაადრევ დიაგნოსტირებას, რადგან მკურნალობის ტაქტიკას ხშირად განსაზღვრავს მისი დაწყების დრო. ორთოპედიული დაავადებები შეიძლება იყოს თანდაყოლილი და შეძენილი, ამასთან ზოგიერთი თანდაყოლილი დაავადების აღმოჩენა ვერ ხდება დაბადებისთანავე და მის გამოვლინებას გარკვეული დრო სჭირდება, ამიტომ მნიშვნელოვანია, 1 წლის ასაკამდე ბავშვი ორთოპედის მეთვალყურეობის ქვეშ იყოს.

თემის ირგვლივ ​MOMSEDU.GE „ნიუ ჰოსპიტალსის“ ბავშვთა ტრავმატოლოგ-ორთოპედ ამირან შარაბიძესთან ინტერვიუს გთავაზობთ:

- როდის უნდა დაიგეგმოს პირველი ვიზიტი ორთოპედთან?

ამირან შარაბიძე: „თუ ბავშვს აქვს თანდაყოლილი ორთოპედიული დაავადება და/ან დატვირთული ანამნეზი და წარმოადგენს რისკ-ჯგუფს, ორთოპედთან ვიზიტი უნდა დაიგეგმოს დაუყოვნებლივ, სამშობიაროდან გამოწერისთანავე. სხვა შემთხვევაში 2-3 თვის ასაკში, ამ პერიოდში კლინიკური სურათის შევსება შესაძლებელია ექოსკოპიური კვლევით, რაც პაციენტის ზოგადი მდგომარეობის შესახებ ნათელ წარმოდგენას იძლევა.“

- რა სახის კვლევებია საწყის ეტაპზე აუცილებელი?

ამირან შარაბიძე: „კლინიკური გასინჯვის გარდა, საჭიროა ინსტრუმენტული კვლევებიც, ყველაზე ადრე ინფორმატიული ღირებულება გააჩნია ექოსკოპიას, უფრო მოგვიანებით, დაახლოებით 6 თვიდან კეთდება რენტგენოლოგიური გამოკვლევა, ზოგიერთ შემთხვევაში შეიძლება საჭირო გახდეს სხვა უფრო ღრმა კვლევები, მაგალითად კომპიუტერული ტომოგრაფია, მაგნიტურ-რეზონანსული ტომოგრაფია და სხვა.

- რა ძირითადი ორთოპედიული პრობლემები ვლინდება ბავშვთა ასაკში?

ამირან შარაბიძე: „ბავშვთა ასაკი იყოფა ქვეკატეგორიებად. ახალშობილებისთვის აქტუალურია თანდაყოლილი დაავადებები, მაგალითად ტერფმრუდობა, სინდაქტილია, პოლიდაქტილია, სხვა და სხვა თანდაყოლილი მალფორმაციები, უფრო მოგვიანებით დისპლაზიები, ზრდა-განვითარების დარღვევები, მოზრდილებისთვის ბრტყელტერფიანობა, ტანდეგობის დარღვევა, სკოლიოზი, ოსტეოქონდროპათიები და სხვა.“

- რა შეიძლება იყოს ორთოპედიული პრობლემების გამომწვევი მიზეზები?

ამირან შარაბიძე: „ორთოპედიული პრობლემები, ისევე როგორც მისი გამომწვევი შესაძლო მიზეზები მრავალგვარია. ესშეიძლება იყოს გენეტიკური წინასწარგანწყობა, ორსულობის დროინდელი მიზეზები, სამშობიარო ტრავმები, ინფექციები, ოსტეოქონდროპათიები, მალფორმაციები, საყრდენ-მამოძრავებელი სისტემის სხვადასხვა დაავადება.“

- რა გამოვლინებები აქვს ორთოპედიულ პრობლემებს? რას უნდა მიაქციოს მშობელმა განსაკუთრებული ყურადღება

ამირან შარაბიძე: „მშობელმა ყურადღება უნდა მიაქციოს სხეულის ნებისმიერ ასიმეტრიას, იქნება ეს ხერხემლის თუ კიდურების დონეზე, მოძრაობის შეზღუდვას მსხვილ სახსრებში, სიარულის მანერას, დეფორმაციის არსებობას, ადვილად დაღლას.“

- როგორია ორთოპედიული დაავადების მკურნალობის გზები?

ამირან შარაბიძე: „ორთოპედიული დაავადების მკურნალობა ორი, ქირურგიული და კონსერვატიული გზით და/ან მათი კომბინაციით ხდება. უნდა აღინიშნოს რომ ორთოპედიული პრობლემის უმრავლესობა ქირურგიულ ჩარევას არ საჭიროების და მის მოსაგვარებლად კონსერვატიული მკურნალობა ან უბრალოდ სწორი რეჟიმის შერჩევაა საკმარისი.“

- როგორ შეიძლება ორთოპედიული პრობლემების პრევენცია?

ამირან შარაბიძე: „ჯანსაღი ცხოვრების წესი, სპორტული და ზოგადად სწორი ფიზიკური დატვირთვის შერჩევა, სწორი კვება, პრობლემის არსებობის შემთხვევაში მისი ნაადრევი გამოვლენა და დროული ჩარევა უმეტესად დადებით შედეგს იძლევა.“

R. 

წაიკითხეთ სრულად