მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროს აქტუალურ თემაზე - ინტერვალურ შიმშილზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რა არის „ინტერვალური შიმშილი“, რას გულისხმობს კვების ეს ტიპი, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა აღნიშნული კვების რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
„ინტერვალური შიმშილი“ ეს არის კვების ტიპი, რომელიც ყოველდღიურად უფრო და უფრო დიდი პოპულარობით სარგებლობს. ინტერვალური კვების სხვადასხვა სახეობა არსებობს, მაგრამ ჩვენ ამჯერად მის ყველაზე გავრცელებულ ვარიანტზე - 16-საათიან შიმშილზე ვისაუბრებთ. უფრო გასაგებად რომ ვთქვათ, ამ მეთოდის დროს ადამიანი დღისით 8 საათის განმავლობაში იკვებება, ხოლო შემდეგ 16 საათის განმავლობაში არაფერს არ მიირთმევს. ამ დროს ჩვენს ორგანიზმში ხდება ჰორმონალური ბალანსის აღდგენა, რითაც თავის მხრივ, ჩქარდება მეტაბოლიზმი და შენახული ცხიმი უფრო ხელმისაწვდომი ხდება გასახარჯად. დეტალურად: ორგანიზმში მატულობს ზრდის ჰორმონის დონე, რაც ხელს უწყობს ცხიმის წვას და კუნთური მასის მატებას. ორგანიზმში იკლებს ჰორმონ ინსულინის დონეც (ინსულინი აძლიერებს მადას და არის მაშენებელი ჰორმონი) და რეგულირდება მის მიმართ მგრძნობელობა, რაც თავის მხრივ ხელს უწყობს მეტაბოლიზმის მოწესრიგებას. „ინტერვალური შიმშილის“ დადებითი მხარეებია:
წონაში კლება, განსაკუთრებით, მუცლის არეში
ინსულინის მიმართ მგრძნობელობის აღდგენა
იმუნიტეტის ამაღლება
„ცუდი“ ქოლესტერინის დონის შემცირება
ანტი კანცეროგენული (კიბოს საწინააღმდეგო) პროცესების გააქტიურება
აღსანიშნავია ისიც, რომ კვების ასეთი რეჟიმის დროს იზრდება ადამიანის სიცოცხლის ხანგრძლივობაც.
რაც შეეხება უარყოფით მხარეებს, თუ კვებისთვის გამოყოფილ პერიოდში რაციონი მდიდარი არ არის ვიტამინებით და მინერალებით, შეიძლება, ამან ადამიანის ორგანიზმის გამოფიტვაც კი გამოიწვიოს. ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ იმ 8 საათის განმავლობაში კვება იყოს ჯერადი, დაბალანსებული, მრავალფეროვანი და სასურველია, წახემსებების გარეშე. დაბალანსებული კვება თავის მხრივ რას გულისხმობს, მკითხველისთვის ჩვენი ყოველკვირეული რუბრიკის წინა თემაში უკვე დეტალურად განვმარტეთ. უნდა გვახსოვდეს, რომ დაბალანსებული კვება რეკომენდებულია ასევე დაკლებული კილოგრამების შესანარჩუნებლადაც, რადგან დაკლებული კილოგრამების ხელახლა დაბრუნების რისკს მინიმუმამდე ჯანსაღი ცხოვრების წესი ამცირებს.
თუმცა ორგანიზმში მიმდინარე დადებითი ცვლილებების მიუხედავად, „ინტერვალური შიმშილის“ კვების ტიპი არ არის ყველასთვის განკუთვნილი. მისი დაცვა არ არის რეკომენდებული ქალებისთვის, რომლებიც გეგმავენ ორსულობას, ან არიან ორსულად ან იმყოფებიან ლაქტაციის პერიოდში. ასევე არ არის რეკომენდებული იმ პაციენტებისთვის, რომელთაც ანამნეზში აქვს კვებითი დარღვევების რომელიმე ტიპი (ანორექსია, გადაჭარბებული კვება ან ბულიმია, ნევროზი) ან მათ, ვისაც დიაგნოსტირებული აქვთ შაქრიანი დიაბეტი. „ინტერვალური შიმშილს“ რეჟიმს უნდა მოერიდონ ასევე დაბალი წნევის მატარებლები და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გამოხატული დაავადებების მქონე ადამიანები. მაგალითად, თუ ამ კვების რეჟიმის დაცვის დროს წარმოიქმნა განსაკუთრებული დისკომფორტი კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში, როგორიცაა: გულისრევა, შებერილობა, კუჭის ტკივილი, ტკივილის შეგრძნება ნაღვლის ბუშტის საპროექციო არეში, რეკომენდებულია „ინტერვალური შიმშილის“ შეწყვეტა. გარდა ამისა, უკუჩვენებად ითვლება ბავშვთა და მოზარდთა ასაკი.
უნდა გვახსოვდეს, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და გააჩნია მისთვის დამახასიათებელი ნივთიერებათა ცვლა, ამიტომ აუცილებელია აღინიშნოს, რომ ნებისმიერი კვების ტიპის არჩევისას რეკომენდებულია ორგანიზმის ზოგადი მდგომარეობის შეფასება, რათა წონაში კლების პროცესი სწორად წარიმართოს და ამით ორგანიზმს ზიანი არ მიადგეს.
„არ გვინდა ზედმეტი სტრესის მიყენება ჩვენი შვილებისთვის, მოვეფეროთ, ვუთხრათ: არაფერია, შენ გვერდით ვარ,“ - ყარამან ფაღავა
პედიატრი ყარამან ფაღავა საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ ბავშვის თვითრეალიზაციისა და განვითარებისთვის აუცილებელი პირობების შექმნის შესახებ საუბრობს. მისი თქმით, უმთავრესია, რომ ბავშვი ჯანმრთელი იყოს და მას კომფორტი ჰქონდეს:
„პირველ რიგში, ჯანმრთელობაა, შემდეგ არის ცოდნა, ლოგიკა უნდა ვასწავლოთ ბავშვს. მნიშვნელოვანია ეთიკური იდეალების გათავისიანება. ესთეტიკის გრძნობა უნდა ჰქონდეს ბავშვს. ძალიან მნიშვნელოვანი არის კომფორტი. ჩვენ ყველას გვესაჭიროება კომფორტი. კომფორტი არის ყველაფერი, პირველ რიგში, ოჯახი. მოსიყვარულე ოჯახი რომ იქნება, ბავშვიც იქნება უფრო მოსიყვარულე. რასაკვირველია, ეკონომიკურ ფაქტორებზე არავინ იტყვის უარს, მაგრამ მთავარი მაინც არის სოციალური გარემო.“
ყარამან ფაღავას თქმით, ბავშვის ნიჭის აღმოჩენა მნიშვნელოვანია და მშობელმა ყველაფერი უნდა გააკეთოს შვილის მისწრაფებების წასახალისებლად:
„ყველა მშობელს ვეტყოდი, რომ დავაკვირდეთ საითკენ უწევს ბავშვს გული. შემდეგ იმ მიმართულებით მივცეთ მას შესაძლებლობები. თქვენ იცით ყანჩელი, უდიდესი კომპოზიტორი. მამამისი იყო ჰიგიენისტი. ჩვენთან იყო სტუმრად და ამბობდა: ჩემმა ბიჭმა ბიოლოგიური დაამთავრა, მინდოდა ხელობა ჰქონოდა. რომ დაამთავრა სწავლა, მომიტანა დიპლომი და მითხრა: მამა, სურვილი აგისრულე, ახლა მაცალე ის გავაკეთო, რაც მე მინდაო. ამიტომ სულ ამას ვამბობ: დავაკვირდეთ ბავშვს და მივცეთ ასპარეზი. რასაკვირველია, ყველაფერი საუკეთესო გვინდა ბავშვისთვის. ნუ დავაძალებთ, გავყვეთ მის მიდრეკილებას და მის სურვილს.“
ყარამან ფაღავა უძილობის პრობლემის შესახებ საუბრობს და მშობლებს ურჩევს, რამდენიმე ფაქტორზე გაამახვილონ ყურადღება:
„თუ ბავშვს ღამით არ ძინავს, რამდენიმე ფაქტორია. პირველ რიგში, არის სოციალური გარემო. ხმაური არ უნდა იყოს ოჯახში ნამეტანი. არ ვამბობ, რომ ფეხაკრეფით იარონ, მაგრამ მძიმე როკი და ზედმეტი ხმაური არ უნდა იყოს. არ უნდა იყოს დახუთულობა. თუ ბავშვი მძიმე მშობიარობით დიაბადა, შესაძლოა, ეს იყოს ასფიქსიის შედეგები და ექიმთან კონსულტაციაა საჭირო. ძალიან იშვიათად ხდება, რომ ძილის სტრუქტურა არის დარღვეული. საერთოდ, ყველაზე უკეთესი ძილის წამალი არის განიავება. ოთახში უნდა გრილოდეს. დააკვირდით, ბავშვს ეზოში ან აივანზე როგორ სძინავს. თუ აივანზე იძინებს და სახლში არა, ე.ი. ჟანგბადი აკლია სახლში. უხშირესი მიზეზი ეს არის.“
„არ გვინდა ზედმეტი სტრესის მიყენება ჩვენი შვილებისთვის. მოვეფეროთ, ვუთხრათ: „სიბნელეა, არაფერია, პატარა სანათს აგინთებ, შენს გვერდით ვარ.“ სულ ვამბობ, რომ მოფერებას ზედა ზღვარი არ აქვს. ეს არ ნიშნავს ყველაფრის ნების მიცემას. ბავშვს უნდა უთხრა: „შენზე საყვარელი არავინ მყავს, მაგრამ ეს არ შეიძლება.“ როდესაც ბავშვი ვერ იძინებს, გაუცინეთ, უმღერეთ იავნანა, ზღაპარი წაუკითხეთ. საღამო არ უნდა იყოს ბავშვისთვის სტრესის გამომწვევი, არ უნდა ფიქრობდეს: „ახლა დამტოვებენ და მარტო ვიქნები.“ ყველას გასაგონად ვამბობ, რომ ეს აუცილებლად უნდა გავაკეთოთ,“ - აღნიშნავს ყარამან ფაღავა.
