მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროს აქტუალურ თემაზე - ინტერვალურ შიმშილზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რა არის „ინტერვალური შიმშილი“, რას გულისხმობს კვების ეს ტიპი, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა აღნიშნული კვების რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
„ინტერვალური შიმშილი“ ეს არის კვების ტიპი, რომელიც ყოველდღიურად უფრო და უფრო დიდი პოპულარობით სარგებლობს. ინტერვალური კვების სხვადასხვა სახეობა არსებობს, მაგრამ ჩვენ ამჯერად მის ყველაზე გავრცელებულ ვარიანტზე - 16-საათიან შიმშილზე ვისაუბრებთ. უფრო გასაგებად რომ ვთქვათ, ამ მეთოდის დროს ადამიანი დღისით 8 საათის განმავლობაში იკვებება, ხოლო შემდეგ 16 საათის განმავლობაში არაფერს არ მიირთმევს. ამ დროს ჩვენს ორგანიზმში ხდება ჰორმონალური ბალანსის აღდგენა, რითაც თავის მხრივ, ჩქარდება მეტაბოლიზმი და შენახული ცხიმი უფრო ხელმისაწვდომი ხდება გასახარჯად. დეტალურად: ორგანიზმში მატულობს ზრდის ჰორმონის დონე, რაც ხელს უწყობს ცხიმის წვას და კუნთური მასის მატებას. ორგანიზმში იკლებს ჰორმონ ინსულინის დონეც (ინსულინი აძლიერებს მადას და არის მაშენებელი ჰორმონი) და რეგულირდება მის მიმართ მგრძნობელობა, რაც თავის მხრივ ხელს უწყობს მეტაბოლიზმის მოწესრიგებას. „ინტერვალური შიმშილის“ დადებითი მხარეებია:
წონაში კლება, განსაკუთრებით, მუცლის არეში
ინსულინის მიმართ მგრძნობელობის აღდგენა
იმუნიტეტის ამაღლება
„ცუდი“ ქოლესტერინის დონის შემცირება
ანტი კანცეროგენული (კიბოს საწინააღმდეგო) პროცესების გააქტიურება
აღსანიშნავია ისიც, რომ კვების ასეთი რეჟიმის დროს იზრდება ადამიანის სიცოცხლის ხანგრძლივობაც.
რაც შეეხება უარყოფით მხარეებს, თუ კვებისთვის გამოყოფილ პერიოდში რაციონი მდიდარი არ არის ვიტამინებით და მინერალებით, შეიძლება, ამან ადამიანის ორგანიზმის გამოფიტვაც კი გამოიწვიოს. ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ იმ 8 საათის განმავლობაში კვება იყოს ჯერადი, დაბალანსებული, მრავალფეროვანი და სასურველია, წახემსებების გარეშე. დაბალანსებული კვება თავის მხრივ რას გულისხმობს, მკითხველისთვის ჩვენი ყოველკვირეული რუბრიკის წინა თემაში უკვე დეტალურად განვმარტეთ. უნდა გვახსოვდეს, რომ დაბალანსებული კვება რეკომენდებულია ასევე დაკლებული კილოგრამების შესანარჩუნებლადაც, რადგან დაკლებული კილოგრამების ხელახლა დაბრუნების რისკს მინიმუმამდე ჯანსაღი ცხოვრების წესი ამცირებს.
თუმცა ორგანიზმში მიმდინარე დადებითი ცვლილებების მიუხედავად, „ინტერვალური შიმშილის“ კვების ტიპი არ არის ყველასთვის განკუთვნილი. მისი დაცვა არ არის რეკომენდებული ქალებისთვის, რომლებიც გეგმავენ ორსულობას, ან არიან ორსულად ან იმყოფებიან ლაქტაციის პერიოდში. ასევე არ არის რეკომენდებული იმ პაციენტებისთვის, რომელთაც ანამნეზში აქვს კვებითი დარღვევების რომელიმე ტიპი (ანორექსია, გადაჭარბებული კვება ან ბულიმია, ნევროზი) ან მათ, ვისაც დიაგნოსტირებული აქვთ შაქრიანი დიაბეტი. „ინტერვალური შიმშილს“ რეჟიმს უნდა მოერიდონ ასევე დაბალი წნევის მატარებლები და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გამოხატული დაავადებების მქონე ადამიანები. მაგალითად, თუ ამ კვების რეჟიმის დაცვის დროს წარმოიქმნა განსაკუთრებული დისკომფორტი კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში, როგორიცაა: გულისრევა, შებერილობა, კუჭის ტკივილი, ტკივილის შეგრძნება ნაღვლის ბუშტის საპროექციო არეში, რეკომენდებულია „ინტერვალური შიმშილის“ შეწყვეტა. გარდა ამისა, უკუჩვენებად ითვლება ბავშვთა და მოზარდთა ასაკი.
უნდა გვახსოვდეს, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და გააჩნია მისთვის დამახასიათებელი ნივთიერებათა ცვლა, ამიტომ აუცილებელია აღინიშნოს, რომ ნებისმიერი კვების ტიპის არჩევისას რეკომენდებულია ორგანიზმის ზოგადი მდგომარეობის შეფასება, რათა წონაში კლების პროცესი სწორად წარიმართოს და ამით ორგანიზმს ზიანი არ მიადგეს.
ბავშვის შენჯღრევის სინდრომი - რატომ არის ის საშიში?
ბავშვის შენჯღრევის სინდრომი - რატომ არის ის საშიში? - ამ თემაზე გთავაზობთ პედიატრ თამარ ობგაიძის ბლოგს.
„1946 წელს ამერიკელმა ბავშვთა რადიოლოგმა John Caffey-მ აღწერა რადიოლოგიური სურათი შემთხვევისა, რაც ბავშვის უხეშ შენჯღრევას მოჰყვა - ძვლების მოტეხილობა, თავის ტვინში სისხლჩაქცევა, თვალის ბადურას დაზიანება.
სრული კლინიკური სურათი შემდგომ ბრიტანელმა ნეიროქირურგმა Norman Guthkelch-მა აღწერა. დაზიანებებს ბავშვის შენჯღრევის სინდრომი ეწოდა.
როდის ხდება ბავშვის შენჯღრევა?
თუ თქვენი პასუხია - მხოლოდ მაშინ, როცა პატარას ფიზიკურად უსწორდებით, ძალადობთ მასზე, პასუხი სწორი არ არის.
პატარები ხშირად ტირიან, ხანდახან მათი ჭირვეულობა ზღვარსაც სცილდება, რასაც, ბუნებრივია, თავისი მიზეზები აქვს.
ხანდახან ასე ხდება - ბავშვის დამშვიდების ნაცვლად გაღიზიანებული მოვლელი თუ მშობელი პატარას გაბრაზებით ანჯღრევს, ეჩხუბება და ასე ცდილობს მის დამშვიდებას. სწორედ ამ დროს შესაძლებელია განვითარდეს ბავშვის შენჯღრევის სინდრომი. იგი განიხილება, როგორც ბავშვზე ძალადობის ერთ-ერთი ფორმა. ეს მდგომარეობა ძირითადად ადრეულ ასაკში გვხვდება, უხშრესად 0-1 წლის ასაკში.
ზოგჯერ ტრავმა შეიძლება გამოიწვიოს ისეთმა თითქოს უბრალო გართობამაც, როგორიცაა თამაშის მიზნით ბავშვის ჰაერში აგდება და დაჭერა. ეს გასართობი, რასაც ჩვილის მხიარული ჭყლოპინი მოჰვება, ერთნაირად ახალისებთ ბავშვებსაც და დიდებსაც. მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ბავშვის შენჯღრევის სინდრომი ამ დროსაც შესაძლოა, განვითარდეს.
რატომ არის საშიში?
საშიშია იმიტომ, რომ ბავშვის შენჯღევისას ხდება თავის ტვინის ტრავმა. ტვინსა და თავის ქალას ძვლებს შორის მანძილია, შენჯღრევა კი იწვევს თავის ტვინის უხეშ შეხებას ძვლებთან და მის ტრავმირებას, რასაც შესაძლოა, მოჰყვეს თავის ტვინში სისხლჩაქეცვა, მისი შეშუპების განვითარება, სიკვდილი.
დამახსიათებელია აგრეთვე ძვლების და რბილი ქსოვილების დაზიანება, ხერხემლის მალების მოტეხილობა, თვალის ბადურაში სისხლჩაქცევა, რასაც მხედველობის გაუარესება ან მისი დაკარგვა მოჰყვება.
რა განაპირობებს ამ სინდრომის განვითარებას ადრეულ ასაკში?
სხეულთან შედარებით ბავშვის თავის დიდი ზომა
კისრის კუნთების სისუსტე
თავის ტვინის სისხლძაღვების კედელი მოზრდილებთან შედარებით უფრო ნაზია და თხელი, შესაბამისად, ადვილად ზიანდება.
აი, უეცრად და აუხსნელად განვითარებული საეჭვო ნიშნების ნუსხა:
გაურკვეველი ძილიანობა
სხეულის კანკალი
სუნთქვის გაძნელება
ღებინება
კრუნჩხვები
დამბლა
მხედველობის დაკარგვა
გაურკვეველი ძილიანობა
რა თქმა უნდა, ეს ნიშნები სხვა დაავადებების დროსაც შეიძლება შეგხვდეს, თუმცა თუ მათ გამოვლინებას წინ უსწრებდა მშობლის ან მომვლელის მიერ ბავშვზე განხორციელებული ძალადობა, სწორედ ბავშვის შენჯრღევის სინდრომზე უნდა მივიტანოთ პირველ რიგში ეჭვი და დაუყოვნებლად მივამრთოთ ექიმს.
ბავშვის შენჯღრევის სინდრომის შორეული შედეგები
მხევდელობის და სმენის დაქვეითება
თავის ტვინში სისხლჩაქცევა
კრუნჩხვები
კოორდინაციის დარღვევები
მეხსიერების გაუარესება, რაც განსაკუთრებით სწვალის პროცესში იჩენს თავს.
ასე, რომ ფრთხილად!
ნუ იძალადებთ ბავშვზე.
თუ ის ტირის, შეეცადეთ მოძებნოთ ტირილის მიზეზი, აღიჭურვეთ მოთმინებით, გადაატანინეთ ყურადღება მისთვის საინტერესო საგანზე, ხოლო თუ გრძნობთ, რომ კონტროლს კარგავთ, ბავშვის მოვლაში დახმარებისათვის სხვა იხმეთ.
აუცილებლად აუხსნით ძიძებს ან სხვა მომვლელებს, ვისთანაც ბავშვს ტოვებთ, რომ არ შეიძლება ბავშვის შენჯღრევა და უხეში მოპყრობა, რაც მასზე ძალადობას ნიშნავს.
გასართობად კი ჰაერში აგდება-დაჭერის ნაცვლად რაიმე უფრო სახალისო და სასარგებლო მოძებენეთ,“ - წერს პედიატრი თამარ ობგაიძე.
