მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროს აქტუალურ თემაზე - ინტერვალურ შიმშილზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რა არის „ინტერვალური შიმშილი“, რას გულისხმობს კვების ეს ტიპი, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა აღნიშნული კვების რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
„ინტერვალური შიმშილი“ ეს არის კვების ტიპი, რომელიც ყოველდღიურად უფრო და უფრო დიდი პოპულარობით სარგებლობს. ინტერვალური კვების სხვადასხვა სახეობა არსებობს, მაგრამ ჩვენ ამჯერად მის ყველაზე გავრცელებულ ვარიანტზე - 16-საათიან შიმშილზე ვისაუბრებთ. უფრო გასაგებად რომ ვთქვათ, ამ მეთოდის დროს ადამიანი დღისით 8 საათის განმავლობაში იკვებება, ხოლო შემდეგ 16 საათის განმავლობაში არაფერს არ მიირთმევს. ამ დროს ჩვენს ორგანიზმში ხდება ჰორმონალური ბალანსის აღდგენა, რითაც თავის მხრივ, ჩქარდება მეტაბოლიზმი და შენახული ცხიმი უფრო ხელმისაწვდომი ხდება გასახარჯად. დეტალურად: ორგანიზმში მატულობს ზრდის ჰორმონის დონე, რაც ხელს უწყობს ცხიმის წვას და კუნთური მასის მატებას. ორგანიზმში იკლებს ჰორმონ ინსულინის დონეც (ინსულინი აძლიერებს მადას და არის მაშენებელი ჰორმონი) და რეგულირდება მის მიმართ მგრძნობელობა, რაც თავის მხრივ ხელს უწყობს მეტაბოლიზმის მოწესრიგებას. „ინტერვალური შიმშილის“ დადებითი მხარეებია:
წონაში კლება, განსაკუთრებით, მუცლის არეში
ინსულინის მიმართ მგრძნობელობის აღდგენა
იმუნიტეტის ამაღლება
„ცუდი“ ქოლესტერინის დონის შემცირება
ანტი კანცეროგენული (კიბოს საწინააღმდეგო) პროცესების გააქტიურება
აღსანიშნავია ისიც, რომ კვების ასეთი რეჟიმის დროს იზრდება ადამიანის სიცოცხლის ხანგრძლივობაც.
რაც შეეხება უარყოფით მხარეებს, თუ კვებისთვის გამოყოფილ პერიოდში რაციონი მდიდარი არ არის ვიტამინებით და მინერალებით, შეიძლება, ამან ადამიანის ორგანიზმის გამოფიტვაც კი გამოიწვიოს. ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ იმ 8 საათის განმავლობაში კვება იყოს ჯერადი, დაბალანსებული, მრავალფეროვანი და სასურველია, წახემსებების გარეშე. დაბალანსებული კვება თავის მხრივ რას გულისხმობს, მკითხველისთვის ჩვენი ყოველკვირეული რუბრიკის წინა თემაში უკვე დეტალურად განვმარტეთ. უნდა გვახსოვდეს, რომ დაბალანსებული კვება რეკომენდებულია ასევე დაკლებული კილოგრამების შესანარჩუნებლადაც, რადგან დაკლებული კილოგრამების ხელახლა დაბრუნების რისკს მინიმუმამდე ჯანსაღი ცხოვრების წესი ამცირებს.
თუმცა ორგანიზმში მიმდინარე დადებითი ცვლილებების მიუხედავად, „ინტერვალური შიმშილის“ კვების ტიპი არ არის ყველასთვის განკუთვნილი. მისი დაცვა არ არის რეკომენდებული ქალებისთვის, რომლებიც გეგმავენ ორსულობას, ან არიან ორსულად ან იმყოფებიან ლაქტაციის პერიოდში. ასევე არ არის რეკომენდებული იმ პაციენტებისთვის, რომელთაც ანამნეზში აქვს კვებითი დარღვევების რომელიმე ტიპი (ანორექსია, გადაჭარბებული კვება ან ბულიმია, ნევროზი) ან მათ, ვისაც დიაგნოსტირებული აქვთ შაქრიანი დიაბეტი. „ინტერვალური შიმშილს“ რეჟიმს უნდა მოერიდონ ასევე დაბალი წნევის მატარებლები და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გამოხატული დაავადებების მქონე ადამიანები. მაგალითად, თუ ამ კვების რეჟიმის დაცვის დროს წარმოიქმნა განსაკუთრებული დისკომფორტი კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში, როგორიცაა: გულისრევა, შებერილობა, კუჭის ტკივილი, ტკივილის შეგრძნება ნაღვლის ბუშტის საპროექციო არეში, რეკომენდებულია „ინტერვალური შიმშილის“ შეწყვეტა. გარდა ამისა, უკუჩვენებად ითვლება ბავშვთა და მოზარდთა ასაკი.
უნდა გვახსოვდეს, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და გააჩნია მისთვის დამახასიათებელი ნივთიერებათა ცვლა, ამიტომ აუცილებელია აღინიშნოს, რომ ნებისმიერი კვების ტიპის არჩევისას რეკომენდებულია ორგანიზმის ზოგადი მდგომარეობის შეფასება, რათა წონაში კლების პროცესი სწორად წარიმართოს და ამით ორგანიზმს ზიანი არ მიადგეს.
თუ გოგონას მენსტრუალური ციკლი ნაადრევად დაეწყება, აუცილებელია, რომ ეს სამი ორგანო შემოწმდეს - გიორგი ღოღობერიძის რეკომენდაციები
ექიმმა გიორგი ღოღობერიძემ გოგონებში გარდატეხის ასაკის ფიზიოლოგიურ თავისებურებებზე ისაუბრა:
„როდის მთავრდება გოგონებში ზრდა? ამ კითხვაზე პასუხი ბევრ გოგონას აინტერესებს. პირველ რიგში, უნდა ვიცოდეთ, როდის იწყება გოგონებში გარდატეხის ასაკი. ეს ხდება დაახლოებით 10-11 წლისთვის. ისინი ამ ასაკს ამთავრებენ 15-17 წლისთვის. 15-17 წლის ასაკის გოგოს სიმაღლე შეიძლება ითქვას, რომ არის საბოლოო სიმაღლე. ამის იქით ნაკლებად მოსალოდნელია, რომ ის კიდევ გაიზარდოს. ალბათ, გინახავთ, ბავშვებს ატყუებენ, რომ უნდა ჩამოეკიდო ტურნიკზე ხელებით და გაიზრდები სიმაღლეშიო. მეც მატყუებდნენ ასეთ რამეს. ასე ადამიანი სიმაღლეში არ იზრდება. ადამიანის სიმაღლე შემთქვევათა 80%-ში დამოკიდებულია გენეტიკაზე.“
გიორგი ღოღობერიძის თქმით, სიმაღლეში ზრდაზე ძილის რეჟიმიც ახდენს გავლენას:
„სიმაღლეში ზრდაზე გავლენას ახდენს ძილიც. სკოლამდელი ასაკის ბავშვის ძილის ხანგრძლივობა უნდა იყოს საშუალოდ 13 საათი, სკოლის ასაკში 11 საათი, ზრდასრული ადამიანისთვის კი 9 საათი. თუ ამდენი ხანი გძინავთ, თქვენი სიმაღლე იმდენი იქნება, რამდენიც გეკუთვნით გენეტიკურად.“
„გარდატეხის პერიოდში პირველი რა გაჩნდება, მკერდი, ბოქვენზე თმა თუ ციკლი, ეს ინდივიდუალურია. როდესაც გოგონა მიაღწევს გარდატეხის ასაკს, პირველი ყველაზე ხშირად ჩნდება მკერდი. მკერდის ჩამოყალიბება შეიძლება მოხდეს 8-დან 13 წლამდე პერიოდში. ბოქვენზე თმა ჩნდება საშუალოდ 12-დან 14 წლამდე. ყველაზე გვიან ყალიბდება მენსტრუალური ციკლი. პირველი მენსტრუალური ციკლი უმრავლეს შემთხვევაში იწყება თორმეტ-ნახევარი წლისთვის. ციკლი შეიძლება ჩამოყალიბდეს 8 წლის ასაკის ბავშვში და 15 წლის ასაკის ბავშვშიც. პათოლოგიების დროს ციკლი შეიძლება დაუგვიანდეს. თუ ციკლი დაიწყება 8 წლამდე, აუცილებელია სამი ორგანო შემოწმდეს: ეს არის თავის ტვინი. იქ შეიძლება იყოს ჰიპოთალამუსის სიმსივნე. მეორე შეიძლება იყოს საკვერცხის სიმსივნე. მესამე შეიძლება იყოს თირკმელზედა ჯირკვლის სიმსივნე. ამ შემთხვევაში ციკლი შეიძლება დაიწყოს 8 წლამდე ასაკში. ციკლი შეიძლება დაიწყოს ნაადრევად მაშინ, როდესაც თავის ტრავმაა. თავში წამორტყმამაც კი შეიძლება გამოიწვიოს ნაადრევი პუბერტატი. თუ გოგონა არის ჭარბწონიანი და 10 კილოგრამით მაინც მეტია, ვიდრე იმ ასაკისთვის უნდა იყოს, ამ შემთხვევაში, შეიძლება, ადრე გაჩნდეს გარდატეხის ასაკის ნიშნები. რაც უფრო მეტია წონა, მით მეტია ცხიმოვანი ქსოვილი და ესტროგენების წარმოქმნის პროცესი,“- აღნიშნა გიორგი ღოღობერიძემ.
