რა საფრთხის წინაშე აყენებს ეკრანდამოკიდებულება ბავშვს და როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი, რომ თავიდან აირიდოს მისგან გამოწვეული დაავადებები - აღნიშნულ თემებზე Momsedu.ge-ს ექიმი-პედიატრი, რადიოლოგი ნანა საპანაძე ესაუბრა.
- ქალბატონო ნანა, ბავშვებში ეკრანდამოკიდებულება საკმაოდ გავრცელებული პრობლემაა მშობლებისთვის. რამდენად დიდია შანსი, ეს პრობლემა გადაიზარდოს დაავადებად?
- ნებისმიერი დამოკიდებულება შეიძლება, გადაიზარდოს დაავადებად. ამ დამოკიდებულებამ შესაძლოა, გამოიწვიოს ამა თუ იმ ორგანოთა სისტემის დაავადებები. როგორიც არის ნევროლოგიური, ასევე სხვა ორგანოების, მაგალითად, მხედველობის.
- ეკრანდამოკიდებულება ხელს უწყობს ძილის დარღვევას, თუმცა უფრო კონკრეტულად, რა რისკების წინაშე ვდგებით, როდესაც გამოსხივება ძილის ხარისხზე ახდენს გავლენას ან როგორ შეიძლება გამოვლინდეს ეს პრობლემა? დაძინებამდე რამდენიმე საათით ადრე მოვწყვიტოთ ბავშვი ეკრანს?
- დაძინება და ჩაძინებისთვის ორგანიზმში აუცილებელია წარმოიშვას მელატონინი. მელატონინი არის ის ჰორმონი, რომელიც დაძინებას უწყობს ხელს. მისი გამომუშავებისთვის აუცილებელია სიბნელეში ყოფნა. გამოსხივება მთლიანად თრგუნავს მელატონინის გამოყოფას. შესაბამისად, ზოგჯერ მშობლები ბავშვებს რომ ჩააწვენენ ლოგინში, ჩაურთავენ ტელეფონს და ჰგონიათ, ჩაეძინება ბავშვს, ეს არის მცდარი შეხედულება. გამოსხივება ჩაძინების გახანგრძლივებაზე მოქმედებს. ძილისწინ უმჯობესია რაიმე რუტინული სამუშაო, თუნდაც აბაზანის მიღება, მშობლებმა უნდა გამონახონ დრო, მიუჯდნენ, ზღაპარი წაუკითხონ, ანუ გაჯეტი ჩაანაცვლოს მშობელმა, ბებიამ ან აღმზრდელმა.
- მშობლებმა დღეში რამდენ ხანს უნდა გამოიყენოს 5 წლამდე ასაკის ბავშვთან ციფრული ტექნოლოგია, რომ არ დადგეს ბავშვის განვითარების საფრთხე?
- ორ საათზე მეტი ნამდვილად არ შეიძლება, ესეც მაქსიმუმ და არავითარ შემთხვევაში ამ ორი საათის განმავლობაში გადაბმულად არ უნდა უყურებდეს ტელევიზორს და არ უნდა ეჭიროს ხელში გაჯეტი.
- რატომ არ უნდა გავართოთ ბავშვი სმარტფონებით ჭამის დროს?
- ჭამა არის თვითონ ისეთი პროცესი, რომლის შემდეგ იწყება დანაყრება და კუჭში ჩასული საჭმელი ტვინს აძლევს სიგნალს, რომ დანაყრდა, ამიტომ მთელი ყურადღება მომართული უნდა იყოს ჭამის პროცესზე. როდესაც ჩვენ ბავშვს ვართობთ, მისი ყურადღება გადადის სხვა რამეზე, თუნდაც ტელევიზორზე, მობილურზე. ბავშვი მექანიკურად აღებს პირს და ყლაპავს, შესაბამისად, ვერ კონცენტრირდება უშუალოდ ჭამის პროცესზე. ამ კვების ჩამოყალიბებას ეწოდება „შეუმჩნეველი კვება“. შემდგომში უკვე ყალიბდება მანკიერი რეფლექსი, როდესაც ტელევიზორის ყურების დროს ერთობა და ისე ჭამს, ვერ აკონტროლებს მიღებული საკვების რაოდენობას. სწორედ ეს ხდება სიმსუქნის ჩამოყალიბების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზი.
- დღესდღეობით, მშობლების დიდი ნაწილი საჭიროდ თვლის, რომ დაწყებითი კლასის მოსწავლეს მობილური გაატანოს სკოლაში, ბავშვები ამას ცუდად იყენებენ, უქვეითდებათ სწავლის სურვილი, ექმნებათ მხედველობასთან ან ხერხემალთან დაკავშირებული პრობლემები. რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ მიუდგნენ ამ ასაკის ბავშვებს?
- მოდით, დავიწყოთ იმით, რომ დღევანდელ დროში მობილურის გარეშე არსებობა თითქმის შეუძლებელია. იმისთვის, რომ დედა შვილს დაუკავშირდეს საჭიროების შემთხვევაში, ექსტრემალურ სიტუაციებში, მობილური კავშირი არის აუცილებელი. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მობილურში, რომელიც მიაქვს, იყოს ჩატვირთული უამრავი თამაში და ერთობოდეს გაკვეთილების პროცესში. ბავშვი უნდა მივაჩვიოთ, რომ მობილური მისთვის იყოს კავშირის აუცილებელი საშუალება. რა თქმა უნდა, პირველ ან მეორეკლასელ ბავშვს არ ვგულისხმობ. რაც შეეხება იმას, თუ რას ვურჩევდი მშობლებს, ეკრანთან ბავშვის დიდი ხანი ყოფნა შეამცირონ და გაზარდონ ბავშვთან პირადი ურთიერთობა, ბავშვის გონებრივი განვითარებისთვის აუცილებელია თამაში. თუ ჩვენ დიდხანს მივუშვებთ ბავშვს ტელეფონთან, შესაძლებელია მისი შიდა ჩაკეტილობა გამოვიწვიოთ, ურთიერთობა აღარ მოუნდეს დარჩენილ სამყაროსთან და აუტისტური სპექტრის აშლილობასაც შეუწყოს ხელი.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
იმუნიტეტის გასაძლიერებელი მარტივი რეცეპტი, რომელიც ჩვენმა წინაპრებმა შემოგვინახეს - ექიმ ზურაბ ვარაზის რჩევები
ექიმმა ზურაბ ვარაზმა იმუნიტეტის შესანარჩუნებელ და გასაძლიერებელ ბუნებრივ მეთოდებზე ისაუბრა. მან ხაზი გაუსვა ჯანსაღი კვების მნიშვნელობას:
„ვიკვებოთ ჯანმრთელი საკვებით, ვიკვებოთ სეზონურად, ჩვენს სამშობლოში მოპოვებული საკვებით. როდესაც ხილი ჩამოტანილი არის ტროპიკული ქვეყნიდან და ექვსი თვე იმას არაფერი არ მოსდის, ის იმდენად არის დაბალზამებული, რომ ნივთიერებები, რომელიც არის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი, მასში ძალიან დაქვეითებულია. საქართველოში არის მთელი ზამთრის განმავლობაში რაღაც ხილი და ბოსტნეული. ჩვენ გვაქვს არაჩვეულებრივი რეცეპტები. ჩირს აკეთებდნენ, ტყლაპს აკეთებდნენ ჩვენი წინაპრები. ეს არის გამომშრალი ხილი, რომელიც ინარჩუნებს ვიტამინებს.“
ზურაბ ვარაზმა წინაპრების მიერ შემონახული საინტერესო რეცეპტიც გაგვაცნო, რომელიც იმუნიტეტის დაქვეითებისგან გვიცავს:
„არის ერთი მარტივი რეცეპტი, რომელიც ჩვენმა წინაპრებმა შემოგვინახეს. არის გარგარის ჩირი, რომელსაც კურაგად ეძახიან, იყიდება 300 გრამი. ასევე ქიშმიში 300 გრამი და ნიგოზი 300 გრამი. ეს 300-300 გრამი უნდა გაატაროთ ხორსაკეპ მანქანაში და დაუმატეთ ნახევარი კილოგრამი თაფლი. ინახება დიდხანს, არაფერი არ მოსდის. ერთი სუფრის კოვზი უნდა მიიღოთ დღეში ჩაისთან ერთად, როგორც დესერტი.“
„მიირთვით ნიგოზი 2-3 ლებანი, თხილი, დალიეთ ნიგვზის უღელისგან დამზადებული ნაყენი. ნიგვზის უღელი კაკალს რომ გატეხავთ, შიგნით ფირფიტებივით არის. ეს ფირფიტები იყრება ბოთლში, ვასხამთ არაყს ან სპირტს. ორი კვირის მერე მას ფერი ეცვლება და კონიაკივით არის. ეს უკვე იმუნიტეტის წამალია. ასევე კარგია კაკლის ფოთლის ნახარში. შეგიძლიათ ფოთლები უმზეურად გამოაშროთ, გააკეთოთ მისი ფხვნილი და შეინახოთ, დააყენოთ როგორც ჩაი და დღის განმავლობაში დალიოთ,“ - აღნიშნულ საკითხებზე ზურაბ ვარაზმა საპატრიარქოს ტელევიზიის გადაცემაში „განთიადი“ ისაუბრა.