რა საფრთხის წინაშე აყენებს ეკრანდამოკიდებულება ბავშვს და როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი, რომ თავიდან აირიდოს მისგან გამოწვეული დაავადებები - აღნიშნულ თემებზე Momsedu.ge-ს ექიმი-პედიატრი, რადიოლოგი ნანა საპანაძე ესაუბრა.
- ქალბატონო ნანა, ბავშვებში ეკრანდამოკიდებულება საკმაოდ გავრცელებული პრობლემაა მშობლებისთვის. რამდენად დიდია შანსი, ეს პრობლემა გადაიზარდოს დაავადებად?
- ნებისმიერი დამოკიდებულება შეიძლება, გადაიზარდოს დაავადებად. ამ დამოკიდებულებამ შესაძლოა, გამოიწვიოს ამა თუ იმ ორგანოთა სისტემის დაავადებები. როგორიც არის ნევროლოგიური, ასევე სხვა ორგანოების, მაგალითად, მხედველობის.
- ეკრანდამოკიდებულება ხელს უწყობს ძილის დარღვევას, თუმცა უფრო კონკრეტულად, რა რისკების წინაშე ვდგებით, როდესაც გამოსხივება ძილის ხარისხზე ახდენს გავლენას ან როგორ შეიძლება გამოვლინდეს ეს პრობლემა? დაძინებამდე რამდენიმე საათით ადრე მოვწყვიტოთ ბავშვი ეკრანს?
- დაძინება და ჩაძინებისთვის ორგანიზმში აუცილებელია წარმოიშვას მელატონინი. მელატონინი არის ის ჰორმონი, რომელიც დაძინებას უწყობს ხელს. მისი გამომუშავებისთვის აუცილებელია სიბნელეში ყოფნა. გამოსხივება მთლიანად თრგუნავს მელატონინის გამოყოფას. შესაბამისად, ზოგჯერ მშობლები ბავშვებს რომ ჩააწვენენ ლოგინში, ჩაურთავენ ტელეფონს და ჰგონიათ, ჩაეძინება ბავშვს, ეს არის მცდარი შეხედულება. გამოსხივება ჩაძინების გახანგრძლივებაზე მოქმედებს. ძილისწინ უმჯობესია რაიმე რუტინული სამუშაო, თუნდაც აბაზანის მიღება, მშობლებმა უნდა გამონახონ დრო, მიუჯდნენ, ზღაპარი წაუკითხონ, ანუ გაჯეტი ჩაანაცვლოს მშობელმა, ბებიამ ან აღმზრდელმა.
- მშობლებმა დღეში რამდენ ხანს უნდა გამოიყენოს 5 წლამდე ასაკის ბავშვთან ციფრული ტექნოლოგია, რომ არ დადგეს ბავშვის განვითარების საფრთხე?
- ორ საათზე მეტი ნამდვილად არ შეიძლება, ესეც მაქსიმუმ და არავითარ შემთხვევაში ამ ორი საათის განმავლობაში გადაბმულად არ უნდა უყურებდეს ტელევიზორს და არ უნდა ეჭიროს ხელში გაჯეტი.
- რატომ არ უნდა გავართოთ ბავშვი სმარტფონებით ჭამის დროს?
- ჭამა არის თვითონ ისეთი პროცესი, რომლის შემდეგ იწყება დანაყრება და კუჭში ჩასული საჭმელი ტვინს აძლევს სიგნალს, რომ დანაყრდა, ამიტომ მთელი ყურადღება მომართული უნდა იყოს ჭამის პროცესზე. როდესაც ჩვენ ბავშვს ვართობთ, მისი ყურადღება გადადის სხვა რამეზე, თუნდაც ტელევიზორზე, მობილურზე. ბავშვი მექანიკურად აღებს პირს და ყლაპავს, შესაბამისად, ვერ კონცენტრირდება უშუალოდ ჭამის პროცესზე. ამ კვების ჩამოყალიბებას ეწოდება „შეუმჩნეველი კვება“. შემდგომში უკვე ყალიბდება მანკიერი რეფლექსი, როდესაც ტელევიზორის ყურების დროს ერთობა და ისე ჭამს, ვერ აკონტროლებს მიღებული საკვების რაოდენობას. სწორედ ეს ხდება სიმსუქნის ჩამოყალიბების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზი.
- დღესდღეობით, მშობლების დიდი ნაწილი საჭიროდ თვლის, რომ დაწყებითი კლასის მოსწავლეს მობილური გაატანოს სკოლაში, ბავშვები ამას ცუდად იყენებენ, უქვეითდებათ სწავლის სურვილი, ექმნებათ მხედველობასთან ან ხერხემალთან დაკავშირებული პრობლემები. რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ მიუდგნენ ამ ასაკის ბავშვებს?
- მოდით, დავიწყოთ იმით, რომ დღევანდელ დროში მობილურის გარეშე არსებობა თითქმის შეუძლებელია. იმისთვის, რომ დედა შვილს დაუკავშირდეს საჭიროების შემთხვევაში, ექსტრემალურ სიტუაციებში, მობილური კავშირი არის აუცილებელი. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მობილურში, რომელიც მიაქვს, იყოს ჩატვირთული უამრავი თამაში და ერთობოდეს გაკვეთილების პროცესში. ბავშვი უნდა მივაჩვიოთ, რომ მობილური მისთვის იყოს კავშირის აუცილებელი საშუალება. რა თქმა უნდა, პირველ ან მეორეკლასელ ბავშვს არ ვგულისხმობ. რაც შეეხება იმას, თუ რას ვურჩევდი მშობლებს, ეკრანთან ბავშვის დიდი ხანი ყოფნა შეამცირონ და გაზარდონ ბავშვთან პირადი ურთიერთობა, ბავშვის გონებრივი განვითარებისთვის აუცილებელია თამაში. თუ ჩვენ დიდხანს მივუშვებთ ბავშვს ტელეფონთან, შესაძლებელია მისი შიდა ჩაკეტილობა გამოვიწვიოთ, ურთიერთობა აღარ მოუნდეს დარჩენილ სამყაროსთან და აუტისტური სპექტრის აშლილობასაც შეუწყოს ხელი.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
„მზის გულზე ხანგრძლივად, 5-6 საათით ყოფნა გადახურებას და მზის დაკვრას იწვევს, ხშირია გონების დაბინდვა, გულისრევა, კანკალი,“ - გუგა ქაშიბაძე
დამწვრობის ცენტრის დირექტორმა, გუგა ქაშიბაძემ გადაცემაში „დილა ფორმულაზე“ ზაფხულის აქტუალური პრობლემის, კანის დამწვრობის შესახებ ისაუბრა:
„წელს ლეღვის ნახარშით დამწვრობის მხოლოდ ერთი შემთხვევა დაფიქსირდა. 30 წლის ქალბატონმა რუჯის მიღების მიზნით გამოიყენა ნახარში, სამწუხაროდ ასეთი ფაქტები ისევ ხდება. იმედი გვქონდა, რომ წელს მაინც არ იქნებოდა ასეთი შემთხვევა, იმედს ვიტოვებ, რომ აღარ განმეორდება.“
გუგა ქაშიბაძის თქმით, დამწვრობის თავიდან ასაცილებლად გარკვეული წესების დაცვა აუცილებელია:
„მზის გულზე გასეირნება არ არის აუცილებელი, ქიმიურ დამწვრობას მთვარის სინათლეზეც კი მივიღებთ. ამ პერიოდში, როდესაც ჩვენი კანი თეთრი ფერისაა და მზეზე ყოფნას არ არის მიჩვეული, რუჯი ნელ-ნელა უნდა მივიღოთ. მგონი, ყველას ესმის, რომ ერთ დღეში ერთი კვირის რუჯს ვერ მივიღებთ. ადამიანები ცდილობენ, რომ პირველივე დღეს რამდენიმე საათი დაჰყონ მზის გულზე, რაც არასწორია. ბუნებრივია, საჭიროა მზისგან დამცავი კრემების გამოყენება. ამ კრემებსაც მოხმარების გარკვეული წესები აქვს. თუ წყალში ხშირად ჩავდივართ, კრემის წასმა განმეორებით დაგვჭირდება. ბევრი მზისგან დამცავ კრემებს ეჭვის თვალით უყურებს და თვლის, რომ არ მუშაობს. სინამდვილეში კრემი ძალიან ეფექტურია. უმჯობესია, თუ მის გამოყენებამდე დერმატოლოგს ვნახავთ და კანს უკეთ გავიცნობთ. ზოგიერთი კანის დაავადების დროს მზეზე გასვლა საერთოდ არ არის მიზანშეწონილი. თუ გვინდა მზე იყოს ჩვენი მეგობარი და ჩვენს მეგობრად დარჩეს, მისი სასარგებლო თვისებები უნდა გამოვიყენოთ. დასვენების დღეები, რომელიც ბუნებამ გვარგუნა, დამწვრობის მკურნალობაში არ უნდა დავხარჯოთ.“
„სეზონის დაწყებიდან მზით დამწვრობის 15 შემთხვევა დაფიქსირდა, რომელსაც სტაციონარში მკურნალობა დასჭირდა. ყველაზე პატარა პაციენტი 13 წლის გოგონა იყო, ყველაზე დიდი კი 32 წლის ქალბატონი. ყოფილა შემთხვევები, როდესაც მზით დამწვარი პაციენტები რეანიმაციაშიც კი მოხვედრილან. მზის გულზე ხანგრძლივად, 5-6 საათით ყოფნა გადახურებას და მზის დაკვრას იწვევს. ხშირია გონების დაბინდვა ან დაკარგვა, გულისრევის შეგრძნება, ღებინება, თავის ტკივილი, კანკალი. ეს ყველაფერი იმაზე მიგვანიშნებს, რომ ჩვენს ორგანიზმს უჭირს. კარგად დასვენება თითოეული ჩვენი მოქალაქისთვის მნიშვნელოვანია. თუ კარგად ვერ დავისვენებთ, ვერც კარგად ვიმუშავებთ და ვერც კარგად ვისწავლით. მზით დამწვრობა ორი კვირის განმავლობაში რიტმიდან გვაგდებს, ხშირად პიგმენტურ ლაქებსაც ტოვებს. ადამიანებს 3-4 დღე აქვთ შვებულება, ერთხელ დაიწვებიან, მეორე-მესამე დღეს სახლში არ დარჩებიან, კიდევ მოინდომებენ გასვლას და მერე პიგმენტური ლაქები რჩებათ, რომლებიც ძალიან რთული მოსაშორებელია. ხანგრძლივად მზის გულზე ყოფნა ნაადრევ დაბერებას და კანის გამოშრობას იწვევს,“ - აღნიშნა გუგა ქაშიბაძემ.