რა საფრთხის წინაშე აყენებს ეკრანდამოკიდებულება ბავშვს და როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი, რომ თავიდან აირიდოს მისგან გამოწვეული დაავადებები - აღნიშნულ თემებზე Momsedu.ge-ს ექიმი-პედიატრი, რადიოლოგი ნანა საპანაძე ესაუბრა.
- ქალბატონო ნანა, ბავშვებში ეკრანდამოკიდებულება საკმაოდ გავრცელებული პრობლემაა მშობლებისთვის. რამდენად დიდია შანსი, ეს პრობლემა გადაიზარდოს დაავადებად?
- ნებისმიერი დამოკიდებულება შეიძლება, გადაიზარდოს დაავადებად. ამ დამოკიდებულებამ შესაძლოა, გამოიწვიოს ამა თუ იმ ორგანოთა სისტემის დაავადებები. როგორიც არის ნევროლოგიური, ასევე სხვა ორგანოების, მაგალითად, მხედველობის.
- ეკრანდამოკიდებულება ხელს უწყობს ძილის დარღვევას, თუმცა უფრო კონკრეტულად, რა რისკების წინაშე ვდგებით, როდესაც გამოსხივება ძილის ხარისხზე ახდენს გავლენას ან როგორ შეიძლება გამოვლინდეს ეს პრობლემა? დაძინებამდე რამდენიმე საათით ადრე მოვწყვიტოთ ბავშვი ეკრანს?
- დაძინება და ჩაძინებისთვის ორგანიზმში აუცილებელია წარმოიშვას მელატონინი. მელატონინი არის ის ჰორმონი, რომელიც დაძინებას უწყობს ხელს. მისი გამომუშავებისთვის აუცილებელია სიბნელეში ყოფნა. გამოსხივება მთლიანად თრგუნავს მელატონინის გამოყოფას. შესაბამისად, ზოგჯერ მშობლები ბავშვებს რომ ჩააწვენენ ლოგინში, ჩაურთავენ ტელეფონს და ჰგონიათ, ჩაეძინება ბავშვს, ეს არის მცდარი შეხედულება. გამოსხივება ჩაძინების გახანგრძლივებაზე მოქმედებს. ძილისწინ უმჯობესია რაიმე რუტინული სამუშაო, თუნდაც აბაზანის მიღება, მშობლებმა უნდა გამონახონ დრო, მიუჯდნენ, ზღაპარი წაუკითხონ, ანუ გაჯეტი ჩაანაცვლოს მშობელმა, ბებიამ ან აღმზრდელმა.
- მშობლებმა დღეში რამდენ ხანს უნდა გამოიყენოს 5 წლამდე ასაკის ბავშვთან ციფრული ტექნოლოგია, რომ არ დადგეს ბავშვის განვითარების საფრთხე?
- ორ საათზე მეტი ნამდვილად არ შეიძლება, ესეც მაქსიმუმ და არავითარ შემთხვევაში ამ ორი საათის განმავლობაში გადაბმულად არ უნდა უყურებდეს ტელევიზორს და არ უნდა ეჭიროს ხელში გაჯეტი.
- რატომ არ უნდა გავართოთ ბავშვი სმარტფონებით ჭამის დროს?
- ჭამა არის თვითონ ისეთი პროცესი, რომლის შემდეგ იწყება დანაყრება და კუჭში ჩასული საჭმელი ტვინს აძლევს სიგნალს, რომ დანაყრდა, ამიტომ მთელი ყურადღება მომართული უნდა იყოს ჭამის პროცესზე. როდესაც ჩვენ ბავშვს ვართობთ, მისი ყურადღება გადადის სხვა რამეზე, თუნდაც ტელევიზორზე, მობილურზე. ბავშვი მექანიკურად აღებს პირს და ყლაპავს, შესაბამისად, ვერ კონცენტრირდება უშუალოდ ჭამის პროცესზე. ამ კვების ჩამოყალიბებას ეწოდება „შეუმჩნეველი კვება“. შემდგომში უკვე ყალიბდება მანკიერი რეფლექსი, როდესაც ტელევიზორის ყურების დროს ერთობა და ისე ჭამს, ვერ აკონტროლებს მიღებული საკვების რაოდენობას. სწორედ ეს ხდება სიმსუქნის ჩამოყალიბების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზი.
- დღესდღეობით, მშობლების დიდი ნაწილი საჭიროდ თვლის, რომ დაწყებითი კლასის მოსწავლეს მობილური გაატანოს სკოლაში, ბავშვები ამას ცუდად იყენებენ, უქვეითდებათ სწავლის სურვილი, ექმნებათ მხედველობასთან ან ხერხემალთან დაკავშირებული პრობლემები. რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ მიუდგნენ ამ ასაკის ბავშვებს?
- მოდით, დავიწყოთ იმით, რომ დღევანდელ დროში მობილურის გარეშე არსებობა თითქმის შეუძლებელია. იმისთვის, რომ დედა შვილს დაუკავშირდეს საჭიროების შემთხვევაში, ექსტრემალურ სიტუაციებში, მობილური კავშირი არის აუცილებელი. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მობილურში, რომელიც მიაქვს, იყოს ჩატვირთული უამრავი თამაში და ერთობოდეს გაკვეთილების პროცესში. ბავშვი უნდა მივაჩვიოთ, რომ მობილური მისთვის იყოს კავშირის აუცილებელი საშუალება. რა თქმა უნდა, პირველ ან მეორეკლასელ ბავშვს არ ვგულისხმობ. რაც შეეხება იმას, თუ რას ვურჩევდი მშობლებს, ეკრანთან ბავშვის დიდი ხანი ყოფნა შეამცირონ და გაზარდონ ბავშვთან პირადი ურთიერთობა, ბავშვის გონებრივი განვითარებისთვის აუცილებელია თამაში. თუ ჩვენ დიდხანს მივუშვებთ ბავშვს ტელეფონთან, შესაძლებელია მისი შიდა ჩაკეტილობა გამოვიწვიოთ, ურთიერთობა აღარ მოუნდეს დარჩენილ სამყაროსთან და აუტისტური სპექტრის აშლილობასაც შეუწყოს ხელი.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
„ასწავლეთ ბავშვებს სიკეთე და დატკბნენ იმით, რომ სხვებს ეხმარებიან,“ - ადრეული განათლების ექსპერტი ნანა გეგელიშვილი იანუშ კორჩაკის შესახებ
ადრეული განათლების ექსპერტმა ნანა გეგელიშვილმა პოლონელი ექიმისა და პედაგოგის იანუშ კორჩაკის შესახებ ისაუბრა, რომელიც პოლონეთის ოკუპაციის წლებში ვარშავის გეტოში ბავშვებთან ერთად გმირულად დაიღუპა:
„იანუშ კორჩაკი ექიმი იყო, მაგრამ მოწოდებით პედაგოგი. ის არ დაკმაყოფილდა საექიმო განათლებით. მან შვეიცარიასა და გერმანიაში იმოგზაურა და ძალიან ღრმა განათლება მიიღო. მან დაუდო საფუძველი თანამედროვე ბავშვთა უფლებების კონვენციას. მან დაწერა „10 მცნება მშობელს.“ საოცარია მისი დარიგებები, რომ ნუ გაქვთ აგდებული დამოკიდებულება ბავშვების პრობლემების მიმართ, მისთვის ის პრობლემა ძალიან დიდი რამ არის. არ დაამციროთ ბავშვები, მიიღეთ ბავშვი ისეთი, როგორიც არის და არა როგორიც თქვენ გინდათ რომ იყოს. ის მშობლებს აფრთხილებდა, რომ ბავშვი არის დროებითი საჩუქარი, ის არის თქვენთან დროებით მყოფი სული, ამიტომ მიიღეთ ის ისეთი, როგორიც არის.“
ნანა გეგელიშვილის თქმით, იანუშ კორჩაკი ბავშვების უფლებების დაცვისთვის იბრძოდა:
„იანუშ კორჩაკი წერდა, რომ დიდების უფლებების და კანონების მსგავსად, ბავშვების უფლებებიც უნდა დაიწეროს, ჯერ ბავშვები უნდა იყვნენ ამ კანონებით დაცულებიო. ის გეტოში იმყოფებოდა ბავშვებთან ერთად. ის სამჯერ იყო შეწყალებული, რადგან მას კარგად იცნობდნენ. მან თავი გაწირა. ბავშვებს გაუძღვა წინ გაზის კამერაში. იანუშ კორჩაკი ბავშვთა სახლებს კიევშიც ხელმძღვანელობდა. იანუშ კორჩაკმა, რადგან ექიმი იყო, ბავშვის ტვინიც კარგად იცოდა. მას ჰქონდა ბავშვის დარწმუნების მეთოდოლოგია. ის ბავშვებს ასწავლიდა სიკეთის გაცემას უმცროსისადმი. „ასწავლეთ ბავშვებს სიკეთე და დატკბნენ იმით, რომ სხვებს ეხმარებიან.“ ეს იყო მისი მოწოდება.“
„მშობელმა ბავშვთან ერთად სეირნობა უნდა გამოიყენოს იმისთვის, რომ მას სიკეთე ასწავლოს. ჩაუყაროს პარკში პატარა ნამცეცები და ბავშვმა აჭამოს ჩიტებს. საჭმელი, რომელსაც არ ჭამს ბავშვი, ჩადოს კონტეინერში და აჭამოს ძაღლს. ეს ხომ ძალიან მარტივია. კორჩაკს აქვს საოცარი მოთხრობები, რომლებიც ბავშვს სიკეთეს ასწავლის. მე ვთხოვ მშობლებს, რომ უაზრო სათამაშოების მაგივრად წიგნი უყიდონ ბავშვს. ბავშვს თუ მრავალფუნქციურ სათამაშოს უყიდით დაახლოებით 21 დღე გჭირდებათ, რომ ბავშვს მასთან თამაშის უნარები გამოუმუშაოთ. ოჯახები დაახლოებით 2000 ლარამდე ხარჯავენ არაფერში. ამას სჯობს, სამჯერ უყიდოს სათამაშო მშობელმა ბავშვს და იყოს ფუნქციური, არ იყოს დაბალი ხარისხის,“- აღნიშნულ საკითხზე ნანა გეგელიშვილმა აჭარის ტელევიზიის გადაცემაში „დილის ტალღა“ ისაუბრა.