რა საფრთხის წინაშე აყენებს ეკრანდამოკიდებულება ბავშვს და როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი, რომ თავიდან აირიდოს მისგან გამოწვეული დაავადებები - აღნიშნულ თემებზე Momsedu.ge-ს ექიმი-პედიატრი, რადიოლოგი ნანა საპანაძე ესაუბრა.
- ქალბატონო ნანა, ბავშვებში ეკრანდამოკიდებულება საკმაოდ გავრცელებული პრობლემაა მშობლებისთვის. რამდენად დიდია შანსი, ეს პრობლემა გადაიზარდოს დაავადებად?
- ნებისმიერი დამოკიდებულება შეიძლება, გადაიზარდოს დაავადებად. ამ დამოკიდებულებამ შესაძლოა, გამოიწვიოს ამა თუ იმ ორგანოთა სისტემის დაავადებები. როგორიც არის ნევროლოგიური, ასევე სხვა ორგანოების, მაგალითად, მხედველობის.
- ეკრანდამოკიდებულება ხელს უწყობს ძილის დარღვევას, თუმცა უფრო კონკრეტულად, რა რისკების წინაშე ვდგებით, როდესაც გამოსხივება ძილის ხარისხზე ახდენს გავლენას ან როგორ შეიძლება გამოვლინდეს ეს პრობლემა? დაძინებამდე რამდენიმე საათით ადრე მოვწყვიტოთ ბავშვი ეკრანს?
- დაძინება და ჩაძინებისთვის ორგანიზმში აუცილებელია წარმოიშვას მელატონინი. მელატონინი არის ის ჰორმონი, რომელიც დაძინებას უწყობს ხელს. მისი გამომუშავებისთვის აუცილებელია სიბნელეში ყოფნა. გამოსხივება მთლიანად თრგუნავს მელატონინის გამოყოფას. შესაბამისად, ზოგჯერ მშობლები ბავშვებს რომ ჩააწვენენ ლოგინში, ჩაურთავენ ტელეფონს და ჰგონიათ, ჩაეძინება ბავშვს, ეს არის მცდარი შეხედულება. გამოსხივება ჩაძინების გახანგრძლივებაზე მოქმედებს. ძილისწინ უმჯობესია რაიმე რუტინული სამუშაო, თუნდაც აბაზანის მიღება, მშობლებმა უნდა გამონახონ დრო, მიუჯდნენ, ზღაპარი წაუკითხონ, ანუ გაჯეტი ჩაანაცვლოს მშობელმა, ბებიამ ან აღმზრდელმა.
- მშობლებმა დღეში რამდენ ხანს უნდა გამოიყენოს 5 წლამდე ასაკის ბავშვთან ციფრული ტექნოლოგია, რომ არ დადგეს ბავშვის განვითარების საფრთხე?
- ორ საათზე მეტი ნამდვილად არ შეიძლება, ესეც მაქსიმუმ და არავითარ შემთხვევაში ამ ორი საათის განმავლობაში გადაბმულად არ უნდა უყურებდეს ტელევიზორს და არ უნდა ეჭიროს ხელში გაჯეტი.
- რატომ არ უნდა გავართოთ ბავშვი სმარტფონებით ჭამის დროს?
- ჭამა არის თვითონ ისეთი პროცესი, რომლის შემდეგ იწყება დანაყრება და კუჭში ჩასული საჭმელი ტვინს აძლევს სიგნალს, რომ დანაყრდა, ამიტომ მთელი ყურადღება მომართული უნდა იყოს ჭამის პროცესზე. როდესაც ჩვენ ბავშვს ვართობთ, მისი ყურადღება გადადის სხვა რამეზე, თუნდაც ტელევიზორზე, მობილურზე. ბავშვი მექანიკურად აღებს პირს და ყლაპავს, შესაბამისად, ვერ კონცენტრირდება უშუალოდ ჭამის პროცესზე. ამ კვების ჩამოყალიბებას ეწოდება „შეუმჩნეველი კვება“. შემდგომში უკვე ყალიბდება მანკიერი რეფლექსი, როდესაც ტელევიზორის ყურების დროს ერთობა და ისე ჭამს, ვერ აკონტროლებს მიღებული საკვების რაოდენობას. სწორედ ეს ხდება სიმსუქნის ჩამოყალიბების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზი.
- დღესდღეობით, მშობლების დიდი ნაწილი საჭიროდ თვლის, რომ დაწყებითი კლასის მოსწავლეს მობილური გაატანოს სკოლაში, ბავშვები ამას ცუდად იყენებენ, უქვეითდებათ სწავლის სურვილი, ექმნებათ მხედველობასთან ან ხერხემალთან დაკავშირებული პრობლემები. რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ მიუდგნენ ამ ასაკის ბავშვებს?
- მოდით, დავიწყოთ იმით, რომ დღევანდელ დროში მობილურის გარეშე არსებობა თითქმის შეუძლებელია. იმისთვის, რომ დედა შვილს დაუკავშირდეს საჭიროების შემთხვევაში, ექსტრემალურ სიტუაციებში, მობილური კავშირი არის აუცილებელი. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მობილურში, რომელიც მიაქვს, იყოს ჩატვირთული უამრავი თამაში და ერთობოდეს გაკვეთილების პროცესში. ბავშვი უნდა მივაჩვიოთ, რომ მობილური მისთვის იყოს კავშირის აუცილებელი საშუალება. რა თქმა უნდა, პირველ ან მეორეკლასელ ბავშვს არ ვგულისხმობ. რაც შეეხება იმას, თუ რას ვურჩევდი მშობლებს, ეკრანთან ბავშვის დიდი ხანი ყოფნა შეამცირონ და გაზარდონ ბავშვთან პირადი ურთიერთობა, ბავშვის გონებრივი განვითარებისთვის აუცილებელია თამაში. თუ ჩვენ დიდხანს მივუშვებთ ბავშვს ტელეფონთან, შესაძლებელია მისი შიდა ჩაკეტილობა გამოვიწვიოთ, ურთიერთობა აღარ მოუნდეს დარჩენილ სამყაროსთან და აუტისტური სპექტრის აშლილობასაც შეუწყოს ხელი.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
„საზღვრებს ვერავინ ვერ იცავს... არღვევენ საზღვრებს შვილების, რძლების, სიძეების მიმართ,“ - ფსიქოლოგი მარინა კაჭარავა
ფსიქოლოგმა მარინა კაჭარავამ მშობლების მხრიდან შვილებისადმი გამოვლენილი ჰიპერმზრუნველობის მავნე შედეგებზე ისაუბრა:
„კომფორტის ზონიდან გამოსვლა არავის არ გვიყვარს. თუ მე კომფორტს შემიქმნი, რატომ არ გამოვიყენებ ამ კომფორტს იმისთვის, რომ დიახ, გამიკეთეთ ყველაფერი, მაჭამეთ, დამახვედრეთ, მომიტანეთ. კომფორტის ზონა არის საფრთხის შემცველი. რომ გაისარჯო და რაღაც გააკეთო, ამ კომფორტის ზონიდან უნდა გამოხვიდე. სიზარმაცე არ არის დამახასიათებელი ბავშვისთვის. ამას ჩვენ ვასწავლით და ვაჩვევთ. თუ მუდმივად წამოწოლილი მამაა, თან მოჯუჯღუნე, არაფერი რომ არ მოსწონს, ბებია ჰყავს წასული საზღვარგარეთ და აგზავნის ფულს. საჭმელი აქვთ, სასმელი აქვთ, არავის არ სჭირდება მუშაობა. წუწუნებენ ადამიანები, უნდათ მენეჯერად და დირექტორად მუშაობა. ამას არ სთავაზობს სამყარო და არის გაბრაზებული ყველაზე და ყველაფერზე.
ბავშვს უნდა შევუქმნათ პირობები, რომ მან თვითონ გააკეთოს, თვითონ ჭამოს, თვითონ ისწავლოს დალაგება, თვითონ ისწავლოს წაკითხვა და გაგება. მეშვიდე კლასელ შვილთან რომ დაჯდები, აღმოჩნდება, რომ საერთოდ არ შეუძლია ამოცანა წაიკითხოს, მათემატიკა უჭირს. განა აზროვნების პრობლემა აქვს, წაკითხვა არ იცის, იმიტომ, რომ სულ სხვა უკითხავს. თუ სხვამ არ წაუკითხა, მერე აღარ ესმის.
თუ ეკონომიკური მდგომარეობით არ არის განპირობებული და იძულებითი არ არის, მშობლებთან ცხოვრებას ირჩევენ ისევ კომფორტის ზონიდან გამომდინარე. შვილი დედამ და მამამ უნდა გაზარდოს. ბებიასა და ბაბუაზე ძვირფასი არაფერია, მაგრამ შვილი მშობლებმა უნდა გაზარდონ. არის საზღვრების პრობლემა. საზღვრებს ვერავინ ვერ იცავს. არღვევენ საზღვრებს შვილების, რძლების, სიძეების მიმართ. შვილთან ხომ მიჩვეულია მშობელი, რომ მის მაგივრად ცხოვრობს, შესაბამისად იჭრება უხეშად წყვილის საუბარში, მათ გადაწყვეტილებაში. თუ ფინანსურად არჩენს, თვლის, რომ მოვალეა, ასწავლოს. „ფულს გაძლევ და დამიჯერე“- ასეთი დამოკიდებულება აქვთ. ადამიანის ჭიპლარი არასდროს არ გადაიჭრება. დიახ, უნდა გაუშვა შვილი,“- მოცემულ საკითხზე მარინა კაჭარავამ რადიო „ფორტუნას“ ეთერში ისაუბრა.