დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„მომზადებული კერძი ორ საათზე მეტხანს არ უნდა დაყოვნდეს ოთახის ტემპერატურაზე,“ - მიხეილ ბეღელაძე
სურსათის უვნებლობის ექსპერტმა მიხეილ ბეღელაძემ მაცივარში პროდუქტების შენახვის წესების შესახებ ისაუბრა და აღნიშნა, რომ მათი დაცვა აუცილებელია:
„მაცივარში პროდუქტის შენახვას თავისი წესები აქვს. მაცივრის ზონები შემდეგნაირად იყოფა: 0-6 გრადუსი არის ძირითადი ნაწილი, საყინულეში ტემპერატურა -12 გრადუსიდან -18 გრადუსამდეა. საყინულეში იდეალური ტემპერატურა მაინც -18 გრადუსია. გასათვალისწინებელია, რომ მაცივარში დავიცვათ აერაცია, ტენიანობა. პროდუქტებს როდესაც ვაწყობთ მაცივარში, ჰაერის ცირკულაცია უნდა მოხდეს. არ უნდა იყოს გადავსებული მაცივარი. მაცივარში ყველაზე ცივი ადგილი არის ქვედა ნაწილი. ხორცი, თევზი და სხვა მალფუჭებადი პროდუქტები უნდა დავაწყოთ მაცივრის ქვედა, ყველაზე ცივ ნაწილში.“
მიხეილ ბეღელაძემ ის პროდუქტები დაასახელა, რომელთა შენახვა მაცივრის კარში რეკომენდებული არ არის:
„მაცივრის კარი არის ერთ-ერთი ყველაზე ხშირად გაღებადი ნაწილი. ის ყველაზე ნაკლებად ინარჩუნებს სიგრილეს. არ შეიძლება იქ განვათავსოთ მალფუჭებადი პროდუქტები. ტყემალი, საწებელი და მსგავსი პროდუქტები შეგვიძლია აქ მოვათავსოთ. თუ პასტერიზებული არ არის რძე, არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება ის მოვათავსოთ მაცივრის კარში. არ არის რეკომენდებული კვერცხის მოთავსება მაცივრის კარში. კვერცხი უნდა გაირეცხოს და მოთავსდეს მაცივრის ქვედა ზონაში. ის უნდა იყოს თავის დახურულ კონტეინერში და არ უნდა ჰქონდეს კვეთა სხვა პროდუქტებთან.“
„მაცივარში უნდა დავიცვათ პროდუქტების ერთგვაროვნების პრინციპი. ხორცპროდუქტები, რძის პროდუქტები, ბოსტნეული, მზა პროდუქტები, კვერცხი, თევზი, ქათამი ერთმანეთთან შეხებაში არ უნდა იყოს არავითარ შემთხვევაში. იდეალურია, თუ ეს პროდუქტები გვექნება კონტეინერებში, ცალ-ცალკე გამოყოფილი. პროდუქტები ღია მდგომარეობაში არავითარ შემთხვევაში არ უნდა იყოს. მომზადებული კერძის შედგმა მაცივარში შეიძლება, მაგრამ მაცივარი ვერ უძლებს უბრალოდ. მომზადებული კერძის შუაგულში დაახლოებით 60 გრადუსია, 60-65 გრადუსიდან 10 გრადუსზე უნდა ჩამოვიდეს ტემპერატურა 2 საათის განმავლობაში, ეს არის სწორი გაგრილება. შემდეგ შეგვიძლია მაცივარში გადავიტანოთ. ზოგადად მომზადებული კერძი ორ საათზე მეტხანს არ უნდა დაყოვნდეს ოთახის ტემპერატურაზე.“ - აღნიშნულ საკითხზე მიხეილ ბეღელაძემ ტელეკომპანია „ფორმულას“ გადაცემაში „დილა ფორმულაზე“ ისაუბრა.
