დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„თუ ზაფხულია და ცხელა, საკვებით არ დავტვირთოთ ბავშვი,“ - პედიატრი ყარამან ფაღავა
პედიატრმა ყარამან ფაღავამ ზაფხულის პერიოდში ბავშვის კვების თავისებურებების შესახებ ისაუბრა. მან ხაზი გაუსვა იმას, რომ ზაფხულს კუჭ-ნაწლავის დაავადებების გახშირება ახასიათებს:
„დალოცვილ ქვეყანაში ვცხოვრობთ. შესანიშნავი სეზონი გვაქვს ყველა, მაგრამ ყველა სეზონს პატარა ჩრდილიც აქვს. ეს გახლავთ გარკვეული დაავადებების შედარებითი გახშირება. ზაფხული კუჭ-ნაწლავის დაავადებების გახშირების სეზონია. ზოგჯერ მეკითხებიან: საჭიროა თუ არა რაიმე განსაკუთრებული დიეტა ზაფხულში? განსაკუთრებული დიეტა არ არის საჭირო, მაგრამ თავისი ნიუანსები არის.“
ყარამან ფაღავამ მშობლებს ურჩია საკვების ვადები ზედმიწევნით კარგად დაიცვან, რადგან ზაფხულში პროდუქტები სწრაფად ფუჭდება:
„პირველ რიგში, უნდა მივირთვათ ვადა დაცული საკვები. არ შეიძლება, რომ იყიდი პროდუქტს და მაცივარში გაქვს დიდხანს. მერე დაგავიწყდება. ამ სიცხეში ფერმენტაციის პროცესი, დაბინძურება, ყველაფერი უფრო სწრაფად მიმდინარეობს, დაინფიცირების სიხშირე მეტია. მაღაზიაში რომ ვყიდულობთ საკვებს, იმას აწერია ხმარების ვადა. არ გადავცდეთ ამ ვადას. ეს ვადები ტყუილად არ წერია.“
„მნიშვნელოვანია რაოდენობა, თუ რამდენი უნდა მივცეთ ბავშვს საკვები. აქ უკვე მთავარი სეზონი კი არ არის, მთავარია, რა პირობებში ვიმყოფებით. თუ ზაფხულია, მაგრამ ცივა, ბავშვმა ჩვეულებრივად უნდა ჭამოს. თუ ზაფხულია და ცხელა, ბავშვი შესაბამისად ვერც შეჭამს. არც არის ამის შესაძლებლობა, რომ შეჭამოს იმავე რაოდენობით, რაც იყო შედარებით გრილ პერიოდში. საკვებით არ დავტვირთოთ ბავშვი. თუ შედარებით გრილა, ბავშვი გარეთ არის, თამაშობს, ფიზიკური აქტივობა მეტია, შესაბამისად კალორაჟი უნდა გავზარდოთ. პედიატრიაში გამოიყენება ვეტერინარული მიდგომა. შევხედოთ, თუ ბავშვი არ არის ძალიან ჯიუტი და ჯანმრთელია, ის თვითონვე გამოზომავს, რა ესაჭიროება და არ ესაჭიროება,“ - აღნიშნულ საკითხებზე ყარამან ფაღავამ საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ ისაუბრა.
