დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„ფიზიკური დასჯა როდესაც არის ბავშვის, ეს იმას ნიშნავს, რომ მშობელი ცხოვრებაში დამარცხებულია და ბავშვზე იყრის ჯავრს,“ - ყარამან ფაღავა
პედიატრმა ყარამან ფაღავამ ბავშვის დასჯის სწორი და არასწორი მეთოდების შესახებ ისაუბრა. მან ხაზი გაუსვა ბავშვთან ემოციების გამოხატვის მნიშვნელობას:
„ფიზიკური დასჯა როდესაც არის ბავშვის, ეს იმას ნიშნავს, რომ მშობელი ცხოვრებაში დამარცხებულია და ბავშვზე იყრის ჯავრს. როგორ შეიძლება პატარას გალახვა?! ემოციის გამოხატვა შეიძლება, თუ რაღაც არ მოგწონს. გაუცინეთ, გაუღიმეთ, მაგრამ თუ გაბრაზდებით, ეს გაბრაზებაც უნდა გამოიჩინოთ. ისიც დაინახავს ამას, არავის არ უნდა, რომ მშობელი მასზე გაბრაზებული იყოს. თუ რამე კარგი აქვს ბავშვს, ნუ დაგენანებათ კომპლიმენტის თქმა. სასჯელის გადავადება არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება. „კვირის ბოლოს მე შენ დაგსჯი,“ - თუ დასჯა გინდა, ახლავე დასაჯე. ერთი კვირის განმავლობაში ბავშვი სულ იმის შიშშია, რომ რაღაცას უზამენ.“
„მოსყიდვა არ ვარგა. ბავშვის და ადამიანის გაფუჭებაა. „ამას მოგცემ, სამაგიეროდ შენ ეს გააკეთე,“ - არა! „ამას მოგცემ, იმიტომ, რომ კარგი ბიჭი ხარ, შენ ეს გევალება, იმიტომ, რომ მშობელი გაახარო.“ არა იმიტომ, რომ რაღაც ფულს გაძლევენ.“
ყარამან ფაღავამ აღნიშნა, რომ მშობლის მხრიდან ბავშვის განვითარების მონიტორინგი ძალიან მნიშვნელოვანია:
„მთავარი არის განვითარების მონიტორინგი. ყველას უნდა, რომ შვილი კარგი ჰყავდეს, ამიტომაც ადარებს სხვებს. ნუ შევედარებით საშუალოს. სჯობს შევედაროთ საუკეთესოს. ეს სწრაფვა უნდა იყოს, რომ ჩვენი შვილი იყოს საუკეთესო. ზოგჯერ ეს არ გამოდის. ამაშიც არ არის ტრაგედია. განვითარების ტემპი სხვადასხვაა. ზოგიერთი სწრაფად ვითარდება, ზოგიერთი ნელა ვითარდება. მთავარი ის არის, რომ ბავშვი უნდა გვიყვარდეს ისეთი, როგორიც არის.“
„განვითარების მონიტორინგზე როდესაც ვსაუბრობ, ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს ექიმის რჩევებს. ხშირად ექიმთან მიჰყავთ, ახველებს ბავშვს, სურდო აქვსო. ჩემთან როდესაც მოჰყავთ ავადმყოფი, ყოველთვის ვკითხულობ, რა წიგნს კითხულობს, თვითონ თამაშობს თუ არა. შეუძლია თუ არა ლოგიკური თამაშების გაკეთება. მთავარი ძალისხმევა უნდა იყოს, რომ ბავშვს ვასწავლოთ კარგი კითხვა. ძალიან კარგი საშუალებაა ერთად საქმიანობა. ბავშვის აღზრდის ერთ-ერთი საუკეთესო ელემენტი არის ბავშვის ჩაბმა ჩვენს ყოველდღიურობაში,“ - აღნიშნულ საკითხებზე ყარამან ფაღავამ ტელეკომპანია „პულსის“ ეთერში ისაუბრა.
