დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ დიეტაზე, კეტოგენურ დიეტაზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რას გულისხმობს კეტოგენური დიეტა, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა ამ რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
კეტოგენური დიეტა ბოლო დროს დიდი პოპულარობით სარგებლობს მთელს მსოფლიოში. ბევრი ადამიანი მას თვითნებურადაც კი მიმართავს. უნდა აღინიშნოს, რომ ინფორმირებულობა ამ საკითხზე საკმაოდ მწირია და კეტოგენური დიეტის მიმდევართა უმეტესობამ არ იცის, რომ ამ რეჟიმით შესაძლოა, ზიანიც კი მიადგეს ორგანიზმს.
კეტოგენური, იგივე კეტოდიეტა - გულისხმობს საკვებ რაციონში ნახშირწყლების მინიმუმამდე შემცირებას: 70% მოდის ცხიმებზე, 25% ეთმობა ცილებს, ხოლო დანარჩენი 5% კი უკავია ნახშირწყლებს.
ცნობილია, რომ ჩვენი ორგანიზმი ენერგიის ძირითად წყაროდ იყენებს ნახშირწყლებს, ხოლო კეტოგენური რეჟიმის დროს ენერგიის ძირითადი წყარო ხდება ცხიმი, კონკრეტულად კი ცხიმის წვისგან მიღებული კეტონური სხეულები. თუმცა რაოდენ მომხიბვლელადაც არ უნდა გამოიყურებოდეს ეს ტერმინი, კეტოდიეტას თან ახლავს არაერთი გვერდითი მოვლენა.
განვიხილოთ კეტოგენური კვების რაციონი: ამ დროს რაციონი გაჯერებულია ძირითადად ცხიმოვანი საკვებით.
კეტოგენური დიეტის დროს დაშვებულია:
რძის პროდუქტები ცხიმის მაღალი შემცველობით,
კვერცხი,
ნებისმიერი ხორცეული,
თევზი და ზღვის პროდუქტები,
მწვანე ბოსტნეული, რომელიც შეიცავს დიდი რაოდენობით უჯრედისს,
სოკო,
თხილეული,
მცენარეული ზეთი,
ნაღების კარაქი,
ხილიდან - კენკროვნები და ავოკადო.
რაციონის მთავარი პრინციპი კი არის პროცენტული ბალანსის დაცვა - 70% ცხიმი, 25% ცილა და 5% ნახშირწყლები. აქვე აღვნიშნავ, რომ კალორაჟის კონტროლი კეტოდიეტის დროსაც ისევე აუცილებელია, როგორც ნებისმიერ სხვა შემთხვევაში.
შევეხოთ კეტოგენური დიეტის დადებით მხარეებს: ყველაზე ხშირად რასაც ამ დროს პაციენტები აღნიშნავენ არის ის, რომ მათ პრაქტიკულად არ შივდებათ. ამ ტიპის რეჟიმის დროს რეგულირდება ჰორმონ ინსულინის დონე. ინსულინი არის ანაბოლური (მაშენებელი) ჰორმონი, რომელიც იწვევს მადის გაძლიერებას, შესაბამისად, ამ ტიპის კვების დროს ხდება მადის დაქვეითება, წონაში კლება კი მიმდინარეობს ცხიმების ხარჯზე და თან ნაკლებად ხდება კუნთური მასის შემცირება. აქვე განვაგრძოთ მისი უარყოფითი მხარეების ჩამოთვლა: კეტოგენურ კვებას შეუძლია ორგანიზმში გამოიწვიოს ყაბზობა (შეკრულობა), სიმძიმე კუჭ-ნაწლავის არეში, გულისრევის შეგრძნება, კუნთების ტკივილი, საერთო სისუსტე რომელიც მიკრო, მაკრო ელემენტებისა და ვიტამინების დეფიციტის ფონზე შეიძლება განვითარდეს. კეტო მიმდევართა უმეტესობა ამ რეჟიმზე გადასვლიდან დაახლოებით ერთ კვირაში აღნიშნავს ძლიერ სისუსტეს, თავბრუსხვევას, არტერიული წნევის დაქვეითებას და კუნთების ტკივილს, რასაც „კეტო ფლუ“ (კეტო გაციება) ეწოდება. როგორც წესი, ეს ჩივილები რამდენიმე დღეში ქრება. ასევე რადგან აღნიშნული კვების რეჟიმის დროს უფრო მეტი დატვირთვით უწევთ მუშაობა ღვიძლს და თირკმლებს, შესაძლებელია, მოხდეს მათი ფუნქციის დარღვევა. გვერდით მოვლენას მიეკუთვნება ორგანიზმში ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის მატება.
კეტო რეჟიმის დაცვა არ შეიძლება ორსულებისთვის და ლაქტაციაში მყოფი ქალებისთვის. ასევე აკრძლულია ნებისმიერი ქრონიკული დაავადების მქონე ადამიანისთვის (დიაბეტი, გულის უკმარისობა და ა.შ). მისი დაცვა კატეგორიულად აკრძალულია ბავშვთა და მოზარდთა ასაკში.
ბოლოს კი, ტრადიციულად ჩვენს მკითხველს ისევ შევახსენებ, რომ კვების ნებისმიერი ტიპის დროს მხოლოდ რაციონს არ ენიჭება უპირატესობა, აუცილებელია კალორაჟის და კვების ჯერადობის კონტროლი. კვლავ გავუსვათ ხაზი იმას, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და არ არსებობს ყველასთვის მორგებული არც კვების ტიპი და არც კვების რაციონი.
„ხველის დროს შეზელვები, ბავშვისთვის თაფლიანი რძის მიცემა არანაირად არ არის ეფექტიანი,“ - პედიატრი თამარ ჩაჩიბაია
პედიატრი თამარ ჩაჩიბაია გადაცემაში „დილა ფორმულაზე“ იმ შეცდომების შესახებ საუბრობს, რომლებსაც მშობლები ბავშვის ხველის მკურნალობისას უშვებენ. თამარ ჩაჩიბაიას თქმით, შინაურული მეთოდების გამოყენება და ექიმის დანიშნულების გარეშე თვითნებური მკურნალობა არ შეიძლება, რადგან ეფექტიანი არ არის:
„სხვადასხვა დაავადების დროს ადამიანები, მით უმეტეს მშობლები, მიმართავენ მკურნალობის შინაურულ მეთოდებს. მათ უნდათ, რომ ბავშვის გამოჯანმრთელებისთვის ყველა ღონე იხმარონ. ძირითადად მიმართავენ ძველ ტრადიციულ მეთოდებს, ბებიებისგან გადმოცემულს. ერთ-ერთი ასეთი მეთოდი ხველის დროს არის გულ-მკერდზე ცხოველური წარმოშობის საშუალებების, ცხიმის, ქონის შეზელვები თაფლის ნაზავთან ერთად . წარმოიდგინეთ, ეს ჯანმრთელ მდგომარეობაში როგორი დისკომფორტია. ბავშვი შეწუხებული წევს მაღალი ტემპერატურით, ახველებს და პლიუს ეს მდგომარეობა. მეც მქონია ასეთი შემთხვევები პრაქტიკაში. დარწმუნებით შემიძლია ვთქვა, რომ არანაირი დადებითი ეფექტი ხველის დროს შეზელვებს არ აქვს. ფორებს ვახშობთ ამ დროს, კანი არ სუნთქავს, ბავშვი შებოჭილია. ნამდვილად არ აქვს ამას კარგი ეფექტი.“
თამარ ჩაჩიბაია საკუთარი პრაქტიკიდან ერთ-ერთ შემთხვევას იხსენებს, როდესაც მშობლებმა ბავშვის მკურნალობის არასწორი შინაურული მეთოდი გამოიყენეს:
„მე მქონდა შემთხვევა, მივედი პაციენტთან, რომელსაც ჰქონდა სუნთქვის მწვავე უკმარისობა, ბავშვი იყო მთლიანად შეზელილი, ზურგიც კი შეზელილი ჰქონდა, არ მომეცა საშუალება, რომ გამესინჯა ბავშვი. ძალიან მორიდებით ვთხოვე მშობლებს, რომ ბავშვი გაესუფთავებინათ. რა თქმა უნდა, დამიჯერეს. გავსინჯე ბავშვი და დავსვი დიაგნოზი. მივეცი საჭირო რეკომენდაციები. დეტალურად ავუხსენი, რა უნდა გავაკეთოთ, რა არის საჭირო, რომ ბავშვი გამოვიდეს მდგომარეობიდან. მათ, რა თქმა უნდა, მიიღეს ეს რეკომენდაცია. მშობლებმა მითხრეს, რომ არასდროს ამას აღარ გამოიყენებდნენ.“
„თაფლიანი რძეს რაც შეეხება, მას შეიძლება ჰქონდეს რაღაც დადებითი ეფექტი, მაგრამ მშობლებს ჰგონიათ, რომ ის ნახველს გაათხელებს, თუმცა ასე არ არის. შესაძლოა ბრონქიტი არც იყოს ამ დროს. ფრაზა „ყელს ჩაუწმენდს“ არ არის სწორი. ჩვეულებრივი სუფთა თაფლი მივცეთ ბავშვს, თუ ალერგიული რეაქცია არ აქვს, ეს უფრო ეფექტიანია. ცალ-ცალკე მივცეთ ორივე, ცალკე მივცეთ რძე და ცალკე თაფლი. თუ ასე მოვიქცევით, ეს ძალიან ეფექტიანი და სასარგებლო იქნება,“ - აცხადებს თამარ ჩაჩიბაია.
