Baby Bag

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - თემაზე ქცევითი თერაპევტი საუბრობს

რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება? - ამ საკითხზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა პრაქტიკოსი ქცევითი თერაპევტი, სუპერვაიზერი, ფსიქოლოგიის მაგისტრი მაკო გაგნიძე.

- როდესაც ბავშვი გამუდმებით უხეშობს, რა შეიძლება იყოს მიზეზი?

ზოგადად ქცევა არის ინდივიდის მიზანმიმართულად განხორციელებული აქტივობა, რომელსაც გააჩნია მიზანი და ფუნქცია. როდესაც პრობლემურ ქცევასთან გვაქვს საქმე, ამ შემთხვევაში, ბავშვის გამუდმებულ უხეშობასთან და ხშირად მეორდება შემანარჩუნებელი შედეგი, ანუ განმტკიცება, გამორიცხულია ამ ქცევას არ ჰქონდეს წინაპირობა. ქცევათმეცნიერება (ბიჰევიორიზმი) ყველაზე ეფექტურად გვეხმარება ქცევის მართვაში, ხოლო ქცევის მომავალში გამოვლენას და დასწავლას განაპირობებს შედეგები, რომლებიც მოსდევს მას. ანუ შედეგი, რომელიც იწვევს ქცევის გამოვლენის ზრდას. თუკი ბავშვი უხეშობით, ფიზიკური აგრესიით, ყვირილით არასასურველი ქცევით აღწევს სასურველს მაგალითად:

  1. სასიამოვნო სტიმულის მიღება - მაღაზიაში უნდოდა კანფეტი, არ ყიდულობდნენ, მან იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: მიიღო სასურველი და უყიდეს;
  2. არასასიამოვნოს თავიდან არიდება - არ უნდა დაყრილი სათამაშოების ალაგება. იყვირა/იუხეშა/იბილწსიტყვავა: დავალება არ შეასრულა, ოღონდ დამშვიდებულიყო და ამ დავალების შესრულება აღარ მოსთხოვეს.

შესაძლოა და ხშირია ეს იყოს ყურადღების მიღებისთვის გამოვლენილი ქცევა ან სხვისი ყურადღების თავიდან აცილებისთვის. იმისათვის, რომ გავიგოთ ქცევის ფუნქცია და შედეგის მასზე ზემოქმედება, სპეციალისტები პრობლემური ქცევის დროს ვაგროვებთ და მშობელსაც ვთხოვთ ABC (Antecedent-Behavior-Consequence - წინაპირობა, ქცევა, შედეგი) მონაცემების შეგროვებას და შემდგომ ამ მონცემების ნიადაგზე გარკვეული სტრატეგიების დასახვას.

ქცევას თუ არ ექნება ის შედეგი, რისთვისაც ხორციელდება, ადრე თუ გვიან ჩაქრება და საბოლოოდ გაქრება. შესაძლოა, გარკვეული პერიოდი ქცევისაფეთქება გამოიწვიოს, მაგრამ საბოლოოდ, მაინც გაქრება. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ ინდივიდუალიზმი, რომელიც ასევე გააჩნია ქცევას. ძველი და ჩვევაში გადასული ქცევის გაქრობა რთულია, ახლის გაცილებით მარტივი. შესაბამისად, მშობელი უნდა ეცადოს გაარკვიოს რა არის წინაპირობა აღნიშნული ქცევების და რა მოყვება, რა ინარჩუნებს მათ. თუკი თავად ვერ ახერხებს და უჭირს გამკლავება, მაშინ უნდა მიმართოს სპეციალისტს. მოდით, კიდევ ერთხელ ჩამოვთვალოთ რა შეიძლება იყოს აღნიშნული ქცევის განხორციელების მიზეზები: 

1. სასურველის მიღება;

2. იმპულსურობა;

3. ყურადღების მიპყრობა;

4. არახელსაყრელი გარემო;

5. იმიტირება (მიბაძვა) ოჯახის წევრის, მულტფილმის გმირის და ა.შ.;

6. თავდაცვა;

7. უნარების ნაკლებობა ( არ იცის როგორ მოითხოვოს რაიმე ან ლექსიკური მარაგი არ აქვს);

8. სტრესი (ოჯახის სირთულეები);

9. ემოციური ფონი (იმედგაცრუება, ყურადღების ნაკლებობა);

10. ფიზიოლოგიური მდგომარეობა, რუტინის დარღვევა, უძილობა, შიმშილი.

- რა რეაქცია უნდა ჰქონდეს მშობელს, როცა ბავშვი ურტყამს ან არასასიამოვნო სიტყვებს ეუბნება?

- იმ მომენტში არ ამახვილებთ ყურადღებას, არ ეჩხუბებით, არ ავლენთ საპასუხო აგრესიას, არ იცინით, არ ახალისებთ. როდესაც ქცევის გამოვლენა დასრულდება, ვასწავლით გამოხატვის სწორ ფორმას (სასურველის მოთხოვნის, არასასურველის თავიდან არიდების და ა.შ). ეს იმ შემთხვევაში თუკი ბავშვს მიმართული მეტყველება ესმის და თუ არა, მაშინ სხვა სტრატეგიების გამოყენება შეგვიძლია, მაგალითად, ალტერნატიული კომუნიკაცია, ჟესტით მოთხოვნა და ა.შ

- რამდენად ეფექტურია, რომ ასეთ დავაიგნოროთ?

რაც შეეხება იგნორს, აღნიშნული სტრატეგია ქცევის გამოყენებით ანალიზში ნამდვილად არსებობს და ჰქვია დაგეგმილი იგნორი, თუმცა, ეს ძალიან დიდი სიფრთხილით უნდა გამოვიყენოთ და მხოლოდ გარკვეულ სიტუაციებში, ისიც სპეციალისტთან შეთანხმებით. უნდა აღვნიშნოთ, რომ ამ დროს ვაიგნორებთ ინდივიდის ქცევას და არა თავად ინდივიდს.

როცა ბავშვი ხდება აგრესიული, ვიწყებთ ძიებას, გვიჩნდება კითხვას რატომ? მშობელმა ყველა გარემოში უნდა გააანალიზოს აღნიშნული ქცევა და თუ ვერ იგებს მიზეზს, მიმართოს სპეცილისტს. მნიშვნელოვანია ერთი აღზრდის სტილი ოჯახში, არასწორია, როდესაც ოჯახის ერთი ან რამოდენიმე წევრი რაღაცას უკრძალავს და სხვები ნებას რთავენ.

- მშობლის მხრიდან, რა სახის კომუნიკაციამ შეიძლება გაამწვავოს მდგომარეობა?

მშობლის მხრიდან აგრესიაზე აგრესიით პასუხმა ერთმნიშვნელოვნად შესაძლოა გაამწვავოს მდგომარეობა.

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

შეიძლება დაინტერესდეთ

„მძინარე ბავშვსაც მოეალერსე, მოეფერე! რაც შეიძლება მეტი ალერსი, მეტი სითბო ბავშვებს!“ - ნანა ჩაჩუას რჩევები მშობლებს

„მძინარე ბავშვსაც მოეალერსე, მოეფერე! რაც შეიძლება მეტი ალერსი, მეტი სითბო ბავშვებს!“ - ნანა ჩაჩუას რჩევები მშობლებს

ფსიქოლოგმა ნანა ჩაჩუამ მშობლებს ურჩია ბავშვებს რაც შეიძლება მეტი სითბო მისცენ და ხშირად მოეალერსონ:

„რაც შეიძლება მეტი ალერსი, მეტი სითბო ბავშვებს! თანამედროვე დედები ხშირად ამბობენ: „დრო სად გვაქვს?! არ გვაქვს დრო.“ სამსახურიდან რომ დაბრუნდები, დილით, სანამ სახლიდან გახვალ მძინარე ბავშვსაც მოეალერსე, გაუღიმე. შინ დაბრუნებულმა მოახერხე, რომ 20 წუთის განმავლობაში ბავშვთან ერთად ითამაშო, წაუკითხო, ესაუბრო. ძილშიც მოეფერე ბავშვს. მას ალერსი სჭირდება, სითბო სჭირდება. ფსიქოლოგები ამბობენ, რომ დღის განმავლობაში 4-ჯერ მაინც უნდა ბავშვს, რომ ტაქტილური შეხება იგრძნოს. მხარზე ხელის ჩამოსმა, მოალერსება და ღიმილი, რაც შეიძლება მეტი ღიმილი სჭირდება ბავშვს.

ჩრდილოეთის დათვი თეთრია, სამხრეთის რუხია. გარემოს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს. განსაკუთრებით მოზარდობის ასაკში, პირველი ჯიუტობის ხანაში 2 წლიდან 4 წლის ასაკში. ბავშვები ძალიან ბევრ შეკითხვას სვამენ. დავიღალეთ? არ შეგვიძლია? ეს იმას ნიშნავს, რომ იმ ტოტს ვიჭრით, რომელზედაც ჩვენ კი არა, სამყარო ზის. კიდევ ერთი, ბავშვს ძალიან ხშირად ოჯახში არსებული კონფლიქტების ინსტრუმენტად იყენებენ. ეს ძალიან ხშირია. ჯერ არ ყოფილა შემთხვევა, რომ ჩვენთან ბავშვის პრობლემებით მოსულიყოს მშობელი და ამის ძირი თავად მშობელი არ ყოფილიყო. ძალიან მწარე რამ მინდა ვთქვა. დღეს წმინდა ნინოს ხსენების დღეა და მინდა ეს დღეს ვთქვა: კაცობრიობამ დედა დაკარგა. ბავშვებმა დედები დაკარგეს. რითი? იმითი, რომ უპირობო დედობრივი სიყვარული რასაც ჰქვია, იმას დავშორდით ყველანაირად. ამის მიზეზი არ შეიძლება იყოს ტექნიკა არასოდეს. ტექნიკასთან დამოკიდებულებაა ამის მიზეზი.

ფსიქიკას ერთადერთი მიზანი აქვს - სიამოვნების მიღება. აი, ლუარსაბ თათქარიძე და აი, ექვთიმე თაყაიშვილი. აირჩიე, შენ რომელი გზით გინდა სიამოვნების მიღება. როდესაც ლუარსაბ თათქარიძის გზას ირჩევ, ვერ ახორციელებ საკუთარ თავს. საკუთარი თავის განუხორციელებლობა ნიშნავს ბილწსიტყვაობას, აგრესიას, უსასრულო უხეშობას. ეს არის საკუთარ თავში ატეხილი შენი შინაგანი განგაში,“- მოცემულ საკითხზე ნანა ჩაჩუამ საპატრიარქოს ტელევიზიის გადაცემაში „ერთსულოვნების დილა“ ისაუბრა.

წყარო: ​„ერთსულოვნების დილა“ 

წაიკითხეთ სრულად