უნდა დავაძალოთ თუ არა ბავშვს თეფშის ბოლომდე მოსუფთავება, რა ზეგავლენას ახდენს ძალის დატანება მათ ფსიქიკაზე და როგორ ავარიდოთ თავიდან ბავშვს ჭარბი წონის პრობლემა? - ამ და სხვა საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი, გეშტალტთერაპევტი მარინა ბოსტოღანაშვილი. - ქალბატონო მარინა, მშობლები ხშირად ბავშვებს აძალებენ თეფშის მოსუფთავებას, რამდენად მიზანშეწონილია ეს? - საკვები ორგანიზმისთვის ბუნებრივი მოთხოვნილებაა. შიმშლი და წყურვილი - თვითგადარჩენის ძირითადი ინსტინქტები. თუ შემთხვევით დაგავიწყდებათ ჩვილის კვება, ის შეგახსენებთ ხმამაღალი ტირილით და არ დამშვიდდება სანამ არ აჭმევთ, ბავშვმა უკეთ იცის, როდის და რამდენი უნდა ჭამოს. გასაკვირია, რომ დედები, რომლებიც იყვნენ მომხრენი, მიეცათ საკვები ბავშვისთვის მოთხოვნის შესაბამისად, დროთა განმავლობაში გადაიქცევიან ჯერ დედებად, რომლებიც სთხოვენ შვილს, „ერთი კოვზი დედიკოს (ბებიკოს, მამიკოს) ხათრით“ და შემდგომ იწყებენ ულტიმატუმებით საუბარს, მაგალითად, „სანამ არ შეჭამ, არ ადგები, არ ჩაგირთავ მულტფილმებს, არ მოგცემ ტკბილეულს, არ გიყიდი სათამაშოს“...
ბუნებრივ მადაზე გსმენიათ?
საჭმლის მიღება, როცა არ ხარ მშიერი, ჭამის გაგრძელება, როცა უკვე დანაყრდი, მუდმივი მოთხოვნა, რომ ბავშვმა შეჭამოს ულუფა ბოლომდე, იწვევს იმას, რომ ამით პატარა წყვეტს ბუნებრივ კონტაქტს თავის სხეულთან, ვეღარ გრძნობს შია თუ დანაყრებულია.
უკვე ზრდასრულ ასაკში ის აღარ არის ორიენტირებული თავის მოთხოვნილებაზე (როცა მოდის შიმშილის შეგრძნება), ყურადღებას აქცევს გარე ფაქტორებს, ანუ ლანჩის დროს, ვახშამის დროს...
ახლა ალბათ შემეკითხებით, თუ როგორ მოვახდინოთ გავლენა ბავშვზე ისე, რომ საჭმელი ჭამოს, რადგან თუ არ დააძალეთ, მთელი დღე არც გაახსენდება. საწყის ეტაპზე მას გაუხარდება, რომ არავინ აძალებს ჭამას, მაგრამ ცოტა ხანში თვითგადარჩენის ინსტიქტები იჩენს თავს (შიმშილი და წყურვილი). მთავარია, ამ დროს სახლში არ გქონდეთ ტკბილეული, რადგან ამ შემთხვევაში ბავშვი ტკბილეულით დაიკმაყოფილებს შიმშილს.
- დაძალება ცუდ ზეგავლენას ახდენს თუ არა მათ ფსიქიკაზე?
- დაძალება ბავშვში იწვევს პროტესტის გრძნობას. ზოგი ღიად აპროტესტებს, ხოლო ზოგი „დამჯერი“ ბავშვი ხდება ჯიუტი, აგრესიული და მტირალა. ამ დროს შეიძლება, განვითარდეს ნევროზი, ასევე შეიძლება დაძალებისას, ბავშვს დაეწყოს ღებინება და ეს გახდეს რეაქცია საჭმლის დანახვაზე, ამის თავიდან მოცილება შეიძლება რთული იყოს. ნუ დაადგებით თავზე ბავშვს, როცა ჭამს, სჯობს, შორიდან დააკვირდეთ ხოლმე.
იმისათვის, რომ თავიდან ავიცილოთ ზრდასრულ ასაკში ზედმეტი ჭამის და ჭარბი წონის პრობლემები, ბავშვმა უნდა ისწავლოს საკვების იმ რაოდენობით მიღება, რამდენიც ორგანიზმს სჭირდება. ჯანმრთელმა სხეულმა თვითონ იცის, თუ როდის და რა რაოდენობით უნდა მიიღოს საკვები. ბავშვები არ არიან გამონაკლისები, თუ მოშივდათ, მოითხოვენ თვითონ. მშობლის მოვალეობაა, უზრუნველყოს ბავშვი ჯანსაღი საკვებით.
ფსიქოლოგები გამოყოფენ რამდენიმე ტიპურ დამოკიდებულებას, რომლებიც ყალიბდება მშობლების ქვეცნობიერში და უღვიძებენ სურვილს, გამოკვებონ თავიანთი პატარა ნებისმიერი ხერხებით, თუნდაც იძულებით.
პირველი არის ბავშვისადმი ისეთი დამოკიდებულება, როგორც არაგონივრული არსებისადმი. მშობელი ფიქრობს, რომ მან უკეთ იცის, რამდენი, რა სიხშირით და რა უნდა ჭამოს ბავშვმა.
მეორე არის მოსაზრება, რომ ბავშვი თუ კარგად არ ჭამს, ეს ნიშნავს, რომ არ ემორჩილება მშობლის მოთხოვნებს და საწინააღმდეგოს აკეთებს.
მესამე ვარიანტია, რომ ბავშვი არ ჭამს, რაც მის ავად ყოფნაზე მიუთითებს. გარკვეული ლოგიკა არის ამაში, რადგან, როცა ბავშვი ცუდად არის, მადა დაქვეითებულია, მაგრამ ამ შემთხვევაშიც კი ღირს პატარის ორგანიზმისთვის მოსმენა.
- კვებითი ქცევის დარღვევაზეც რომ ვისაუბროთ.
- კვებითი დარღვევების მქონე ადამიანებს აქვთ ქცევითი დარღვევები, ამასთანავე, აქვთ წონასთან, სხეულის ფორმასთან და საკვების მიღებასთან დაკავშირებული შფოთი. კვებითი დარღვევა არის სერიოზული ფსიქიკური დაავადება და არა არჩეული ცხოვრების წესი.
კვების ყველა დარღვევისთვის საერთოა საკუთარი თავის მიუღებლობა, შფოთვა და დეპრესია, თვითიზოლაცია და საკვებთან დაკავშირებული აკვიატებული ქცევა, როგორიცაა: რომელიმე პროდუქტების აკრძალვა, ან პირიქით, გარკვეული საკვების დიდი რაოდენობით მიღება. კვებითი დარღვევები იყოფა სამ ძირითად ტიპად: ნერვული ანორექსია, ბულიმია, გადაჭარბებული კვება.
- შეიძლება თუ არა მსგავსმა ქმედებამ ბავშვს კონკრეტული საკვები პროდუქტების მიმართ გაუჩინოს ზიზღის გრძნობა?
- რა თქმა უნდა, შეიძლება, მით უმეტეს, თუ ბავშვი მგძრნობიარეა. აქვე მინდა ვთქვა, რომ ჯანმრთელ ბავშვს დამოუკიდებლად შეუძლია გააკონტროლოს, რა რაოდენობის საკვები სჭირდება, როდის გრძნობს შიმშილს ან დანაყრებას, უბრალოდ მიაწოდეთ მას ჯანსაღი საკვების დიდი არჩევანი. დროთა განმავლობაში მადა და მისი მოთხოვნილება გათანაბრდება. ბავშვისთვის სასარგებლოა ისწავლოს თავისი სხეულის მოსმენა და მიხვდეს, თუ როდის შია ან როდის არის დანაყრებული.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
„მნიშვნელოვანია, ბავშვმა ადრეული ასაკიდან ისწავლოს მადლიერების გამოხატვა სიტყვებით ან ქმედებით“
როგორ ჩამოვუყალიბოთ ბავშვს მადლიერების გრძნობა და რა ზეგავლენას ახდენს ეს განცდა ბავშვზე? ამ საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი, ლელი ყიფიანი.
- ზოგადად, მადლიერებაზე რომ ვისაუბროთ, რა დადებით ზეგავლენას ახდენს ეს განცდა ჩვენზე?
- მადლიერების გრძნობა არ არის მხოლოდ სიტყვა „მადლობის“ თქმა, ეს უფრო ღრმა, დადებითი ემოციაა იმისთვის, ვინც რაღაცაში გვეხმარება ან რაიმეს გვჩუქნის. მადლიერება მნიშვნელოვან როლს თამაშობს სოციალური ურთიერთობების შენარჩუნებასა და რეგულირებაში. უფრო მარტივად რომ ვთქვათ, მადლიერება ეს არის სოციალური ემოცია, რომელიც მიგვითითებს, რომ სხვებმა რაღაც სასიამოვნო ან მნიშვნელოვანი გააკეთეს ჩვენთვის.
მადლიერების გრძნობა დადებით გავლენას ახდენს ადამიანის ფიზიკურ და მენტალურ ჯანმრთელობაზე. ამ დროს აქტიურდება ლიმბური სისტემა, ხდება ენდორფინების გამოყოფა, რაც ცვლის ადამიანის განწყობას, ხელს უწყობს მოტივაციის ამაღლებას, ადამიანს ეხმარება გარკვეული სირთულეების დაძლევაში და პოზიტიურ გავლენას ახდენს მის ყოველდღიურ ფუნქციონირებაზე. გარდა ამისა, მადლიერების გრძნობა ასევე წარმოადგენს ადამიანში სიყვარულის განვითარების საფუძველს, სიყვარულის საკუთარი თავის, სხვების და მთლიანად სამყაროს მიმართ. იყო მადლიერი ნიშნავს, აფასებდე ყველაფერს, რაც შენ გარშემოა. ჩვენ იმდენად ვეჩვევით ამ ყველაფერს, ეს იქნება ადამიანები, მოვლენები თუ საგნები, რომ ვეღარც კი ვამჩნევთ მათ მანამ, სანამ არ ვკარგავთ, სწორედ მაშინ ვაფასებთ თუ რამდენად მნიშვნელოვანი იყო ჩვენთვის. შევეცადოთ ყოველი დღით, ყოველი ადამიანით ვიყოთ მადლიერნი, რადგან ისინი არსებობენ ჩვენს ცხოვრებაში, შევძლოთ სირთულეებშიც კი დადებითი ელემენტების დანახვა და სამყარო უფრო მეტად პოზიტიური გახდება, ადამიანიც თავს უფრო ბედნიერად იგრძნობს. მადლიერების გრძნობით საკუთარი თავის გარდა, სხვასაც დადებით ემოციებს გადავცემთ.
- რა რჩევებს მისცემდით მშობლებს, როგორ ჩამოუყალიბონ შვილებს ეს გრძნობა?
- მადლიერება არის სხვებზე ზრუნვის, დაფასების, თბილი ურთიერთობების და ყურადღების უნარი, რომელიც თავისთავად ბუნებრივად არ არსებობს, მისი ფორმირება ხდება, პირველ რიგში, უფროსების მხრიდან მოცემულ მაგალითზე. ეს ხანგრძლივი პროცესია და მოითხოვს დიდ ძალისხმევას. მშობლები ხშირად კითხულობენ, თუ როგორ უნდა განუვითარონ შვილებს მადლიერების გრძნობა, თავდაპირველად, ისინი უნდა დაუკვირდნენ საკუთარ თავს, დამოკიდებულებებს და ფასეულობებს, რა მაგალითს აძლევენ შვილებს, რადგან ბავშვი სწავლობს იმით, რასაც ხედავს. გაითვალისწინეთ, რომ მნიშვნელოვანია, ბავშვმა ადრეული ასაკიდან ისწავლოს მადლიერების გრძნობის გამოხატვა სიტყვებით ან ქმედებით.
როგორც უკვე აღვნიშნეთ, უფროსი ადამიანი უნდა იყოს მაგალითი, ბავშვი უნდა ხედავდეს, რომ ის მადლობას უხდის ყველას, ვინც ეხმარება ან რაიმეს უკეთებს, ჩუქნის და სხვა. შესაძლებელია ოჯახური სადილის დროს მოხდეს მადლიერების გამოხატვა, შეუძლია შვილს მოუყვეს იმ ადამიანების შესახებ, რომლის მადლიერიც არის სხვადასხვა მიზეზის გამო. ხშირად უმეოროს, რომ ბედნიერი და მადლობელია, რადგან ის არსებობს თქვენს ცხოვრებაში. ასწავლეთ ოჯახის წევრებისთვის საჩუქრების კეთებაში ჩართვა, სხვისთვის მადლობის წერილის მიწერა, ასეთ დროს ბავშვი უფრო მეტად უღრმავდება და ფიქრობს იმ სიყვარულზე, ზრუნვაზე და სითბოზე, რომელიც ამა თუ იმ ადამიანმა მის მიმართ გამოავლინა. ეს უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე საჩუქრის მიღების დროს უბრალოდ მადლობის თქმა. ამ უნარის გამოყენებას ბავშვი უკვე ცხოვრების სხვადასხვა სფეროში შეძლებს, გარდა ამისა, სწავლობს საკუთარი ემოციების გამოხატვას.
ნებისმიერი ქმედება, როდესაც ბავშვი სწავლობს მადლობის თქმას, არის პირველი ნაბიჯები მასში ამ გრძნობის ჩამოყალიბების, ის დამოუკიდებლად ავლენს პროსოციალურ ქცევას, მნიშვნელოვანია ამის აღნიშვნა, მაგალითად, „ძალიან მიხარია, რომ მეგობარს დაეხმარე“, ან „რა სასიამოვნოა, როდესაც მადლობა უთხარი კლასელს, რომ შეგახსენა დავალება“ და სხვა.
- რატომ არის მნიშვნელოვანი ბავშვს განვუვითაროთ მადლიერების გრძნობა და რაში დაეხმარება მას ეს მომავალში?
- მრავალი კვლევა მოწმობს, რომ ადამიანები, რომელთაც ადრეული ასაკიდან ჩამოყალიბებული აქვთ მადლიერების გრძნობა, არიან უფრო ბედნიერები, ოპტიმისტები, ემპათიურები, კმაყოფილები საკუთარი თავით, ოჯახით და მეგობრებით. მეტ სოციალურ მხარდაჭერას ავლენენ სხვების მიმართ, შეუძლიათ მოთმენა, პატიება და საკუთარი თავის კონტროლი.
