უნდა დავაძალოთ თუ არა ბავშვს თეფშის ბოლომდე მოსუფთავება, რა ზეგავლენას ახდენს ძალის დატანება მათ ფსიქიკაზე და როგორ ავარიდოთ თავიდან ბავშვს ჭარბი წონის პრობლემა? - ამ და სხვა საკითხებზე MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ფსიქოლოგი, გეშტალტთერაპევტი მარინა ბოსტოღანაშვილი. - ქალბატონო მარინა, მშობლები ხშირად ბავშვებს აძალებენ თეფშის მოსუფთავებას, რამდენად მიზანშეწონილია ეს? - საკვები ორგანიზმისთვის ბუნებრივი მოთხოვნილებაა. შიმშლი და წყურვილი - თვითგადარჩენის ძირითადი ინსტინქტები. თუ შემთხვევით დაგავიწყდებათ ჩვილის კვება, ის შეგახსენებთ ხმამაღალი ტირილით და არ დამშვიდდება სანამ არ აჭმევთ, ბავშვმა უკეთ იცის, როდის და რამდენი უნდა ჭამოს. გასაკვირია, რომ დედები, რომლებიც იყვნენ მომხრენი, მიეცათ საკვები ბავშვისთვის მოთხოვნის შესაბამისად, დროთა განმავლობაში გადაიქცევიან ჯერ დედებად, რომლებიც სთხოვენ შვილს, „ერთი კოვზი დედიკოს (ბებიკოს, მამიკოს) ხათრით“ და შემდგომ იწყებენ ულტიმატუმებით საუბარს, მაგალითად, „სანამ არ შეჭამ, არ ადგები, არ ჩაგირთავ მულტფილმებს, არ მოგცემ ტკბილეულს, არ გიყიდი სათამაშოს“...
ბუნებრივ მადაზე გსმენიათ?
საჭმლის მიღება, როცა არ ხარ მშიერი, ჭამის გაგრძელება, როცა უკვე დანაყრდი, მუდმივი მოთხოვნა, რომ ბავშვმა შეჭამოს ულუფა ბოლომდე, იწვევს იმას, რომ ამით პატარა წყვეტს ბუნებრივ კონტაქტს თავის სხეულთან, ვეღარ გრძნობს შია თუ დანაყრებულია.
უკვე ზრდასრულ ასაკში ის აღარ არის ორიენტირებული თავის მოთხოვნილებაზე (როცა მოდის შიმშილის შეგრძნება), ყურადღებას აქცევს გარე ფაქტორებს, ანუ ლანჩის დროს, ვახშამის დროს...
ახლა ალბათ შემეკითხებით, თუ როგორ მოვახდინოთ გავლენა ბავშვზე ისე, რომ საჭმელი ჭამოს, რადგან თუ არ დააძალეთ, მთელი დღე არც გაახსენდება. საწყის ეტაპზე მას გაუხარდება, რომ არავინ აძალებს ჭამას, მაგრამ ცოტა ხანში თვითგადარჩენის ინსტიქტები იჩენს თავს (შიმშილი და წყურვილი). მთავარია, ამ დროს სახლში არ გქონდეთ ტკბილეული, რადგან ამ შემთხვევაში ბავშვი ტკბილეულით დაიკმაყოფილებს შიმშილს.
- დაძალება ცუდ ზეგავლენას ახდენს თუ არა მათ ფსიქიკაზე?
- დაძალება ბავშვში იწვევს პროტესტის გრძნობას. ზოგი ღიად აპროტესტებს, ხოლო ზოგი „დამჯერი“ ბავშვი ხდება ჯიუტი, აგრესიული და მტირალა. ამ დროს შეიძლება, განვითარდეს ნევროზი, ასევე შეიძლება დაძალებისას, ბავშვს დაეწყოს ღებინება და ეს გახდეს რეაქცია საჭმლის დანახვაზე, ამის თავიდან მოცილება შეიძლება რთული იყოს. ნუ დაადგებით თავზე ბავშვს, როცა ჭამს, სჯობს, შორიდან დააკვირდეთ ხოლმე.
იმისათვის, რომ თავიდან ავიცილოთ ზრდასრულ ასაკში ზედმეტი ჭამის და ჭარბი წონის პრობლემები, ბავშვმა უნდა ისწავლოს საკვების იმ რაოდენობით მიღება, რამდენიც ორგანიზმს სჭირდება. ჯანმრთელმა სხეულმა თვითონ იცის, თუ როდის და რა რაოდენობით უნდა მიიღოს საკვები. ბავშვები არ არიან გამონაკლისები, თუ მოშივდათ, მოითხოვენ თვითონ. მშობლის მოვალეობაა, უზრუნველყოს ბავშვი ჯანსაღი საკვებით.
ფსიქოლოგები გამოყოფენ რამდენიმე ტიპურ დამოკიდებულებას, რომლებიც ყალიბდება მშობლების ქვეცნობიერში და უღვიძებენ სურვილს, გამოკვებონ თავიანთი პატარა ნებისმიერი ხერხებით, თუნდაც იძულებით.
პირველი არის ბავშვისადმი ისეთი დამოკიდებულება, როგორც არაგონივრული არსებისადმი. მშობელი ფიქრობს, რომ მან უკეთ იცის, რამდენი, რა სიხშირით და რა უნდა ჭამოს ბავშვმა.
მეორე არის მოსაზრება, რომ ბავშვი თუ კარგად არ ჭამს, ეს ნიშნავს, რომ არ ემორჩილება მშობლის მოთხოვნებს და საწინააღმდეგოს აკეთებს.
მესამე ვარიანტია, რომ ბავშვი არ ჭამს, რაც მის ავად ყოფნაზე მიუთითებს. გარკვეული ლოგიკა არის ამაში, რადგან, როცა ბავშვი ცუდად არის, მადა დაქვეითებულია, მაგრამ ამ შემთხვევაშიც კი ღირს პატარის ორგანიზმისთვის მოსმენა.
- კვებითი ქცევის დარღვევაზეც რომ ვისაუბროთ.
- კვებითი დარღვევების მქონე ადამიანებს აქვთ ქცევითი დარღვევები, ამასთანავე, აქვთ წონასთან, სხეულის ფორმასთან და საკვების მიღებასთან დაკავშირებული შფოთი. კვებითი დარღვევა არის სერიოზული ფსიქიკური დაავადება და არა არჩეული ცხოვრების წესი.
კვების ყველა დარღვევისთვის საერთოა საკუთარი თავის მიუღებლობა, შფოთვა და დეპრესია, თვითიზოლაცია და საკვებთან დაკავშირებული აკვიატებული ქცევა, როგორიცაა: რომელიმე პროდუქტების აკრძალვა, ან პირიქით, გარკვეული საკვების დიდი რაოდენობით მიღება. კვებითი დარღვევები იყოფა სამ ძირითად ტიპად: ნერვული ანორექსია, ბულიმია, გადაჭარბებული კვება.
- შეიძლება თუ არა მსგავსმა ქმედებამ ბავშვს კონკრეტული საკვები პროდუქტების მიმართ გაუჩინოს ზიზღის გრძნობა?
- რა თქმა უნდა, შეიძლება, მით უმეტეს, თუ ბავშვი მგძრნობიარეა. აქვე მინდა ვთქვა, რომ ჯანმრთელ ბავშვს დამოუკიდებლად შეუძლია გააკონტროლოს, რა რაოდენობის საკვები სჭირდება, როდის გრძნობს შიმშილს ან დანაყრებას, უბრალოდ მიაწოდეთ მას ჯანსაღი საკვების დიდი არჩევანი. დროთა განმავლობაში მადა და მისი მოთხოვნილება გათანაბრდება. ბავშვისთვის სასარგებლოა ისწავლოს თავისი სხეულის მოსმენა და მიხვდეს, თუ როდის შია ან როდის არის დანაყრებული.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
„როდესაც რაღაცაზე გავღიზიანებულვარ, მიფიქრია: აბა, სხვანაირად მოისმინე ეს ფრაზა და მივმხვდარვარ, რომ არაფერია გასაბრაზებელი,“ - ზურაბ მხეიძე
ფსიქოლოგმა ზურაბ მხეიძემ აგრესიის გამომწვევ მიზეზებსა და მისი მართვის მეთოდებზე ისაუბრა. მისი თქმით, ადამიანობა სწორედ აგრესიის მართვაში გამოიხატება:
„აგრესია არის ბუნებრივი მახასიათებელი ადამიანისთვის, იმიტომ, რომ მას სჭირდება აგრესიულობა თავის დაცვის, საკვების მოპოვებისთვის. ადამიანობა გამოიხატება სწორედ ამ აგრესიის მართვაში და არა აგრესიის არქონაში. აგრესიული იმპულსი ორგანიზმს სჭირდება. აგრესიის გაკონტროლება და მართვა შესაძლებელია.“
ზურაბ მხეიძემ ოთხი ყურის პრინციპი განიხილა და აღნიშნა, რომ ადამიანის რეაქცია სხვისი ნათქვამის მოსმენისას იმაზეა დამოკიდებული, თუ როგორი ყურით უსმენს ის მოსაუბრეს:
„კომუნიკაციაში ოთხი ყურის პრინციპს განვიხილავთ ხოლმე. მოვიყვან მარტივ მაგალითს, თუ რაზე ვსაუბრობ. ეს პრინციპებია, თუ როგორ შეიძლება ადამიანმა გაიგოს თქვენი ნათქვამი. ვთქვათ, მე გეუბნებით: „წყალი მომიტანე!“ საქმიანი ყური არის ის, რომ მომიტანთ წყალს. მეორე არის მიმართების ყური. თქვენ ზომავთ ჩემს დამოკიდებულებას თქვენდამი ჩემს ნათქვამში.ამ შემთხვევაში შეიძლება მიპასუხოთ: „წყალი მოგიტანოს ბაბუაშენმა.“ მესამე არის აპელაციის ყური. თქვენ ფიქრობთ, რომ მე მინდა რაღაც გაგაკეთებინოთ. ანგარებიანის შემთხვევაში, შეიძლება მითხრათ, რომ მაშინ შენ ეს გააკეთე.“
„იქიდან გამომდინარე, თუ როგორ მისმენთ, ოთხი სხვადასხვა რეაქცია გაქვთ ერთსა და იმავე ფრაზაზე. როდესაც რაღაცაზე გავღიზიანებულვარ, მიფიქრია: აბა, სხვანაირად მოისმინე ეს ფრაზა და მივმხვდარვარ, რომ არც არაფერია გასაბრაზებელი. ამის მართვა შესაძლებელია. შეიძლება გითხრა: „წყალი მომიტანე" და მეჩხუბო: „მე რა შენი პატარა ბავშვი ვარ?!“ წარმოიქმნება კონფლიქტი. საქმიანი ყურის მოსმენისას პრობლემა არ არის. კონფლიქტების დიდი ნაწილი არის გაუგებრობის შედეგი. მოსაუბრესაც სჭირდება ცოტა მეტი დაფიქრება, როგორ მიაწოდოს მეორე ადამიანს ინფორმაცია, რომ კონფლიქტი არ გამოიწვიოს,“ - აღნიშნულ საკითხზე ზურაბ მხეიძემ ტელეკომპანია „იმედის“ გადაცემაში „შემდეგი გაჩერება“ ისაუბრა.
