რა საფრთხის წინაშე აყენებს ეკრანდამოკიდებულება ბავშვს და როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი, რომ თავიდან აირიდოს მისგან გამოწვეული დაავადებები - აღნიშნულ თემებზე Momsedu.ge-ს ექიმი-პედიატრი, რადიოლოგი ნანა საპანაძე ესაუბრა.
- ქალბატონო ნანა, ბავშვებში ეკრანდამოკიდებულება საკმაოდ გავრცელებული პრობლემაა მშობლებისთვის. რამდენად დიდია შანსი, ეს პრობლემა გადაიზარდოს დაავადებად?
- ნებისმიერი დამოკიდებულება შეიძლება, გადაიზარდოს დაავადებად. ამ დამოკიდებულებამ შესაძლოა, გამოიწვიოს ამა თუ იმ ორგანოთა სისტემის დაავადებები. როგორიც არის ნევროლოგიური, ასევე სხვა ორგანოების, მაგალითად, მხედველობის.
- ეკრანდამოკიდებულება ხელს უწყობს ძილის დარღვევას, თუმცა უფრო კონკრეტულად, რა რისკების წინაშე ვდგებით, როდესაც გამოსხივება ძილის ხარისხზე ახდენს გავლენას ან როგორ შეიძლება გამოვლინდეს ეს პრობლემა? დაძინებამდე რამდენიმე საათით ადრე მოვწყვიტოთ ბავშვი ეკრანს?
- დაძინება და ჩაძინებისთვის ორგანიზმში აუცილებელია წარმოიშვას მელატონინი. მელატონინი არის ის ჰორმონი, რომელიც დაძინებას უწყობს ხელს. მისი გამომუშავებისთვის აუცილებელია სიბნელეში ყოფნა. გამოსხივება მთლიანად თრგუნავს მელატონინის გამოყოფას. შესაბამისად, ზოგჯერ მშობლები ბავშვებს რომ ჩააწვენენ ლოგინში, ჩაურთავენ ტელეფონს და ჰგონიათ, ჩაეძინება ბავშვს, ეს არის მცდარი შეხედულება. გამოსხივება ჩაძინების გახანგრძლივებაზე მოქმედებს. ძილისწინ უმჯობესია რაიმე რუტინული სამუშაო, თუნდაც აბაზანის მიღება, მშობლებმა უნდა გამონახონ დრო, მიუჯდნენ, ზღაპარი წაუკითხონ, ანუ გაჯეტი ჩაანაცვლოს მშობელმა, ბებიამ ან აღმზრდელმა.
- მშობლებმა დღეში რამდენ ხანს უნდა გამოიყენოს 5 წლამდე ასაკის ბავშვთან ციფრული ტექნოლოგია, რომ არ დადგეს ბავშვის განვითარების საფრთხე?
- ორ საათზე მეტი ნამდვილად არ შეიძლება, ესეც მაქსიმუმ და არავითარ შემთხვევაში ამ ორი საათის განმავლობაში გადაბმულად არ უნდა უყურებდეს ტელევიზორს და არ უნდა ეჭიროს ხელში გაჯეტი.
- რატომ არ უნდა გავართოთ ბავშვი სმარტფონებით ჭამის დროს?
- ჭამა არის თვითონ ისეთი პროცესი, რომლის შემდეგ იწყება დანაყრება და კუჭში ჩასული საჭმელი ტვინს აძლევს სიგნალს, რომ დანაყრდა, ამიტომ მთელი ყურადღება მომართული უნდა იყოს ჭამის პროცესზე. როდესაც ჩვენ ბავშვს ვართობთ, მისი ყურადღება გადადის სხვა რამეზე, თუნდაც ტელევიზორზე, მობილურზე. ბავშვი მექანიკურად აღებს პირს და ყლაპავს, შესაბამისად, ვერ კონცენტრირდება უშუალოდ ჭამის პროცესზე. ამ კვების ჩამოყალიბებას ეწოდება „შეუმჩნეველი კვება“. შემდგომში უკვე ყალიბდება მანკიერი რეფლექსი, როდესაც ტელევიზორის ყურების დროს ერთობა და ისე ჭამს, ვერ აკონტროლებს მიღებული საკვების რაოდენობას. სწორედ ეს ხდება სიმსუქნის ჩამოყალიბების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზი.
- დღესდღეობით, მშობლების დიდი ნაწილი საჭიროდ თვლის, რომ დაწყებითი კლასის მოსწავლეს მობილური გაატანოს სკოლაში, ბავშვები ამას ცუდად იყენებენ, უქვეითდებათ სწავლის სურვილი, ექმნებათ მხედველობასთან ან ხერხემალთან დაკავშირებული პრობლემები. რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ მიუდგნენ ამ ასაკის ბავშვებს?
- მოდით, დავიწყოთ იმით, რომ დღევანდელ დროში მობილურის გარეშე არსებობა თითქმის შეუძლებელია. იმისთვის, რომ დედა შვილს დაუკავშირდეს საჭიროების შემთხვევაში, ექსტრემალურ სიტუაციებში, მობილური კავშირი არის აუცილებელი. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მობილურში, რომელიც მიაქვს, იყოს ჩატვირთული უამრავი თამაში და ერთობოდეს გაკვეთილების პროცესში. ბავშვი უნდა მივაჩვიოთ, რომ მობილური მისთვის იყოს კავშირის აუცილებელი საშუალება. რა თქმა უნდა, პირველ ან მეორეკლასელ ბავშვს არ ვგულისხმობ. რაც შეეხება იმას, თუ რას ვურჩევდი მშობლებს, ეკრანთან ბავშვის დიდი ხანი ყოფნა შეამცირონ და გაზარდონ ბავშვთან პირადი ურთიერთობა, ბავშვის გონებრივი განვითარებისთვის აუცილებელია თამაში. თუ ჩვენ დიდხანს მივუშვებთ ბავშვს ტელეფონთან, შესაძლებელია მისი შიდა ჩაკეტილობა გამოვიწვიოთ, ურთიერთობა აღარ მოუნდეს დარჩენილ სამყაროსთან და აუტისტური სპექტრის აშლილობასაც შეუწყოს ხელი.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
რა სიმპტომები ახლავს თან ანემიას და როგორია დიაგნოსტირების მეთოდები „ნიუ-ჰოსპიტალსში“?
ჰემატოლოგიურ პრობლემათა შორის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ანემიაა. იგი ვითარდება მაშინ, როდესაც სისხლის წითელი უჯრედების, ერითროციტების, რაოდენობა ან სისხლში ჰემოგლობინის კონცენტრაცია მცირდება. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) მონაცემებით მსოფლიო მოსახლეობის დაახლოებით 30% ანემიით არის დაავადებული.
- ანემიის გამომწვევი მიზეზები განსხვავდება დაავადების ტიპების მიხედვით. პრაქტიკაში გვხვდება:
რკინადეფიციტური ანემია;
ვიტამინდეფიციტური ანემია (ვიტამინ B12 და ვიტამინ B9 - ფოლიუმის მჟავა);
მწვავე და ქრონიკული ანთებითი დაავადებების ფონზე განვითარებული ანემია;
ონკოლოგიური დაავადებების დროს განვითარებული ანემია;
ძვლის ტვინის დაავადებებთან ასოცირებული ანემია.
- ვინ შედის დაავადების რისკ-ჯგუფში?
- გაზრდილი რისკის ქვეშ არიან: 65 წელს გადაცილებული ადამიანები, ნაწლავური პრობლემების მქონე ადამიანები (მაგალითად, კრონის დაავადება, ცელიაკია), ორსული ქალბატონები და სხვა ქრონიკული დაავადებების მქონე პირები.
- რა სიმპტომები ახლავს თან ანემიას?
- ანემიის გავრცელებული სიმპტომებია: მარტივად დაღლა და საერთო სისუსტე, ძილიანობა, თავის ტკივილი, თავბრუსხვევა, კანისა და ლორწოვანი გარსის სიფერმკრთალე, გულის რიტმის დარღვევა, თმის ცვენა, ფრჩხილების მტვრევა და ა.შ.
- რა გართულებები შეიძლება მოჰყვეს დაავადებას?
- ორსულების შემთხვევაში შესაძლოა დაავადებას მოჰყვეს ნაადრევი მშობიარობა ან ნაყოფის თანდაყოლილი დეფექტები. ამასთანავე, გულთან დაკავშირებული პრობლემები (არითმია, გულისცემის სიხშირის გაზრდა).
არსებობს სიცოცხლისთვის საშიში ანემიის ტიპებიც, მაგალითად, ნამგლისებუჯრედოვანი ანემია.
- პირველ რიგში, კეთდება სისხლის საერთო ანალიზი. ასევე, უნდა შეგროვდეს ანამნეზი და ჩატარდეს ლაბორატორიული კვლევები (იგულისხმება ფერიტინის, ვიტამინ B12-სა და ფოლიუმის მჟავის განსაზღვრა). დიაგნოზის დასმის შემდეგ თუ აღმოჩნდება, რომ პაციენტს ანემია აქვს, დაავადების გამომწვევი მიზეზის დასადგენად ინიშნება დამატებითი კვლევები, შემდეგ უკვე განვსაზღვრავთ მკურნალობის მეთოდებს.
თუ ანემია ანთებითი ქრონიკული დაავადებების ან ონკოლოგიური დაავადებების დროსაა განვითარებული, ფერიტინის კონტროლი არ არის მიზანშეწონილი. ამ შემთხვევაში ტარდება სხვა კვლევები რკინის დეფიციტის დადასტურებისთვის. იშვიათ შემთხვევაში, საჭიროა ძვლის ტვინის ნიმუშის აღება და მისი გამოკვლევა.
„ნიუ-ჰოსპიტალსი“ იძლევა ანემიის მკურნალობის შესაძლებლობას, როგორც ამბულატორიულ, ასევე სტაციონარულ რეჟიმში.
ამასთან ერთად, „ნიუ-ჰოსპიტალსში“ შესაძლებელია ჰემატოლოგიური დაავადებების სრული სპექტრით მკურნალობა.
- შესაძლებელია თუ არა დაავადების პრევენცია?
- ანემიის პრევენციისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია დაბალანსებული კვებითი რაციონი, რომელიც გამდიდრებულია რკინით, ფოლიუმის მჟავით და ვიტამინ B12-ით. რეკომენდებულია მივიღოთ ხორცი, პარკოსნები, რკინით გამდიდრებული მარცვლეული, მუქი მწვანე ფოთლოვანი ბოსტნეული, ხილი და ა.შ.