რა საფრთხის წინაშე აყენებს ეკრანდამოკიდებულება ბავშვს და როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი, რომ თავიდან აირიდოს მისგან გამოწვეული დაავადებები - აღნიშნულ თემებზე Momsedu.ge-ს ექიმი-პედიატრი, რადიოლოგი ნანა საპანაძე ესაუბრა.
- ქალბატონო ნანა, ბავშვებში ეკრანდამოკიდებულება საკმაოდ გავრცელებული პრობლემაა მშობლებისთვის. რამდენად დიდია შანსი, ეს პრობლემა გადაიზარდოს დაავადებად?
- ნებისმიერი დამოკიდებულება შეიძლება, გადაიზარდოს დაავადებად. ამ დამოკიდებულებამ შესაძლოა, გამოიწვიოს ამა თუ იმ ორგანოთა სისტემის დაავადებები. როგორიც არის ნევროლოგიური, ასევე სხვა ორგანოების, მაგალითად, მხედველობის.
- ეკრანდამოკიდებულება ხელს უწყობს ძილის დარღვევას, თუმცა უფრო კონკრეტულად, რა რისკების წინაშე ვდგებით, როდესაც გამოსხივება ძილის ხარისხზე ახდენს გავლენას ან როგორ შეიძლება გამოვლინდეს ეს პრობლემა? დაძინებამდე რამდენიმე საათით ადრე მოვწყვიტოთ ბავშვი ეკრანს?
- დაძინება და ჩაძინებისთვის ორგანიზმში აუცილებელია წარმოიშვას მელატონინი. მელატონინი არის ის ჰორმონი, რომელიც დაძინებას უწყობს ხელს. მისი გამომუშავებისთვის აუცილებელია სიბნელეში ყოფნა. გამოსხივება მთლიანად თრგუნავს მელატონინის გამოყოფას. შესაბამისად, ზოგჯერ მშობლები ბავშვებს რომ ჩააწვენენ ლოგინში, ჩაურთავენ ტელეფონს და ჰგონიათ, ჩაეძინება ბავშვს, ეს არის მცდარი შეხედულება. გამოსხივება ჩაძინების გახანგრძლივებაზე მოქმედებს. ძილისწინ უმჯობესია რაიმე რუტინული სამუშაო, თუნდაც აბაზანის მიღება, მშობლებმა უნდა გამონახონ დრო, მიუჯდნენ, ზღაპარი წაუკითხონ, ანუ გაჯეტი ჩაანაცვლოს მშობელმა, ბებიამ ან აღმზრდელმა.
- მშობლებმა დღეში რამდენ ხანს უნდა გამოიყენოს 5 წლამდე ასაკის ბავშვთან ციფრული ტექნოლოგია, რომ არ დადგეს ბავშვის განვითარების საფრთხე?
- ორ საათზე მეტი ნამდვილად არ შეიძლება, ესეც მაქსიმუმ და არავითარ შემთხვევაში ამ ორი საათის განმავლობაში გადაბმულად არ უნდა უყურებდეს ტელევიზორს და არ უნდა ეჭიროს ხელში გაჯეტი.
- რატომ არ უნდა გავართოთ ბავშვი სმარტფონებით ჭამის დროს?
- ჭამა არის თვითონ ისეთი პროცესი, რომლის შემდეგ იწყება დანაყრება და კუჭში ჩასული საჭმელი ტვინს აძლევს სიგნალს, რომ დანაყრდა, ამიტომ მთელი ყურადღება მომართული უნდა იყოს ჭამის პროცესზე. როდესაც ჩვენ ბავშვს ვართობთ, მისი ყურადღება გადადის სხვა რამეზე, თუნდაც ტელევიზორზე, მობილურზე. ბავშვი მექანიკურად აღებს პირს და ყლაპავს, შესაბამისად, ვერ კონცენტრირდება უშუალოდ ჭამის პროცესზე. ამ კვების ჩამოყალიბებას ეწოდება „შეუმჩნეველი კვება“. შემდგომში უკვე ყალიბდება მანკიერი რეფლექსი, როდესაც ტელევიზორის ყურების დროს ერთობა და ისე ჭამს, ვერ აკონტროლებს მიღებული საკვების რაოდენობას. სწორედ ეს ხდება სიმსუქნის ჩამოყალიბების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზი.
- დღესდღეობით, მშობლების დიდი ნაწილი საჭიროდ თვლის, რომ დაწყებითი კლასის მოსწავლეს მობილური გაატანოს სკოლაში, ბავშვები ამას ცუდად იყენებენ, უქვეითდებათ სწავლის სურვილი, ექმნებათ მხედველობასთან ან ხერხემალთან დაკავშირებული პრობლემები. რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ მიუდგნენ ამ ასაკის ბავშვებს?
- მოდით, დავიწყოთ იმით, რომ დღევანდელ დროში მობილურის გარეშე არსებობა თითქმის შეუძლებელია. იმისთვის, რომ დედა შვილს დაუკავშირდეს საჭიროების შემთხვევაში, ექსტრემალურ სიტუაციებში, მობილური კავშირი არის აუცილებელი. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მობილურში, რომელიც მიაქვს, იყოს ჩატვირთული უამრავი თამაში და ერთობოდეს გაკვეთილების პროცესში. ბავშვი უნდა მივაჩვიოთ, რომ მობილური მისთვის იყოს კავშირის აუცილებელი საშუალება. რა თქმა უნდა, პირველ ან მეორეკლასელ ბავშვს არ ვგულისხმობ. რაც შეეხება იმას, თუ რას ვურჩევდი მშობლებს, ეკრანთან ბავშვის დიდი ხანი ყოფნა შეამცირონ და გაზარდონ ბავშვთან პირადი ურთიერთობა, ბავშვის გონებრივი განვითარებისთვის აუცილებელია თამაში. თუ ჩვენ დიდხანს მივუშვებთ ბავშვს ტელეფონთან, შესაძლებელია მისი შიდა ჩაკეტილობა გამოვიწვიოთ, ურთიერთობა აღარ მოუნდეს დარჩენილ სამყაროსთან და აუტისტური სპექტრის აშლილობასაც შეუწყოს ხელი.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
ანევრიზმის უფასო კონსულტაციის შესაძლებლობა „ნიუ ჰოსპიტალსში“
მათ, ვისაც დიაგნოსტირებული აქვს ანევრიზმა, შესაძლებლობა ეძლევა უფასო კონსულტაცია გაიაროს ქეთევან მიქელაძესთან. ჩაწერა ხდება წინასწარ.
MomsEdu.ge „ნიუ ჰოსპიტალსის“ ნეიროქირურგ, ნეიროინტერვენციონისტ - ქეთევან მიქელაძეს ეწვია და ამ თემის ირგვლივ საინტერესო ინფორმაცია მოამზადა.
- ზოგადად, რა არის ანევრიზმა და რამდენად გავრცელებულია?
ქეთევან მიქელაძე: ანევრიზმა არის სისხლძარღვის პათოლოგიური გაგანიერება, ეს არის გენეტიკურად დეტერმინირებული სისხლძარღვის კედლის დეფექტის ადგილას გამოწვეულიცვლილება, რის შედეგადაც ფორმირდება ანევრიზმა.მისი სიმტკიცე არის დარღვეული, შესაბამისად, კედელი თხელია და მიდრეკილია გასკდომისკენ. ძირითადად მისი წარმოქმნის ადგილია აორტისა და თავის ტვინის არტერიები.
დაახლოებით, ანევრიზმის გავრცელება მოსახლეობაში არის 5%. რაც შეეხება, გამსკდარ ანევრიზმას, იქიდან გამომდინარე, რომ ჩვენს ქვეყანაში გამოკვლევების ჩატარების შემდეგ ხდება დიაგნოზის დასმა, გამსკდარი ანევრიზმის რიცხვი ბევრად დაბალია, ვიდრე გაუმსკდარი დაშეადგენს - 10/100000-ს.
- როგორ ჩნდება და რა ნიშნებით ვლინდება?
ქეთევან მიქელაძე: გენეტიკური წინასწარგანწყობა -გასათვალისწინებელია, ჰქონია თუ არა რომელიმე პირველი ხაზის ნათესავს (მშობლები, და-ძმა) სისხლძარღვოვანი დაავადებების მიმართ მიდრეკილება, როგორებიცაა: შემაერთებელი ქსოვილების, თირკმლის პოლიკისტოზი, მარფანის სინდრომი და ა.შ.ის დროთა განმავლობაში ვითარდება, ამა თუ იმ მაპროვოცირებელი მიზეზების გავლენით.
ანევრიზმის გასკდომის უმთავრესი სიმპტომია ძლიერი თავისტკივილი და შემდეგ, შესაძლოა იყოს კრუნჩხვითი გულყრები, სისუსტე, დაბუჟება და ა.შ. დიდი რაოდენობით სისხლის ჩაღვრის შემთხვევაში შესაძლებელია განვითარდეს კომატოზური მდგომარეობა.
- რა რისკები ახლავს თან ანევრიზმას, რა საფრთხეს უქმნის ადამიანის სიცოცხლეს?
ქეთევან მიქელაძე: რისკი იმის მიხედვით არის მაღალი, თუ როგორი განლაგება აქვს ანევრიზმას, როგორი ფორმისა და ზომისაა. საძილე არტერიის - 3 მმ ანევრიზმისგასკდომის რისკი 1%-ზე ნაკლებია, ხოლო ბაზილარული ანევრიზმის შესაძლებელია 5%-საც მიუახლოვდეს. იქიდან გამომდინარე, რომ ხშირად უსიმპტომოდ მიმდინარეობს და ზოგჯერ, პაციენტები გასკდომის შემდეგ იგებენ დაავადების არსებობის შესახებ, რა თქმა უნდა, ადამიანის სიცოცხლისთვის საფრთხის შემცველია. თუმცა, მეორე მხრივ, შესაძლოა ისე იცხოვროს წლების მანძილზე, რომ არ გასკდეს. აუცილებელია, გადამოწმების მიზნით, პერიოდულად ჩატარდეს გამოკვლევები.
- როგორ ხდება ანევრიზმის დიაგნოსტირება და მკურნალობა „ნიუ- ჰოსპიტალსში“?
ქეთევან მიქელაძე: თავდაპირველად სისხლძარღვების მაგნიტურ-რეზონანსული ანგიოგრაფია, რის შემდეგაც ანატომიის დასაზუსტებლად კეთდება კომპიუტერული ტომოგრაფია. ანევრიზმის მკურნალობა ხდება ორი სახით - ენდოვასკულური მეთოდით და ქირურგიული ჩარევით. მკურნალობის მეთოდის შერჩევა დამოკიდებულია მდგომარეობაზე. კონკრეტულ შემთხვევაში ანევრიზმის განლაგების და ანატომიის მიხედვით, რაუფრო ოპტიმალური და უსაფრთხოა პაციენტისთვის.
- რა უპირატესობები აქვს ენდოვასკულური მეთოდით მკურნალობას?
ქეთევან მიქელაძე: როგორც უკვე აღვნიშნე, მეთოდის არჩევა ხდება ანევრიზმის ანატომიის და განლაგების მიხედვით და არა რომელიმე მეთოდის უპირატესობის გამო. თუმცა, ენდოვასკულური მეთოდი ძირითადად გამოიყენებოდა იმ შემთხვევაში, როდესაც ღია ქირურგიისთვის რთული იყო ანევრიზმის კლიპირება, შემდგომ მეთოდი დაიხვეწა და ამჟამად მეთოდის არჩევა ხდება პაციენტზე მორგებულად.
- რა პრევენციული ზომები შეგვიძლია მივიღოთ?
ქეთევან მიქელაძე: პირველი და უმთავრესი რჩევაა ჯანსაღი ცხოვრების წესის დაცვა, თამბაქოს მოხმარებისგან თავის შეკავება. მოგეხსენებათ, ნიკოტინისა და ალკოჰოლის მოხმარება ერთ-ერთი მაპროვოცირებელი ფაქტორია. ამასთან, დაკავდით სპორტით და აკონტროლეთ არტერიული წნევა.