რა საფრთხის წინაშე აყენებს ეკრანდამოკიდებულება ბავშვს და როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი, რომ თავიდან აირიდოს მისგან გამოწვეული დაავადებები - აღნიშნულ თემებზე Momsedu.ge-ს ექიმი-პედიატრი, რადიოლოგი ნანა საპანაძე ესაუბრა.
- ქალბატონო ნანა, ბავშვებში ეკრანდამოკიდებულება საკმაოდ გავრცელებული პრობლემაა მშობლებისთვის. რამდენად დიდია შანსი, ეს პრობლემა გადაიზარდოს დაავადებად?
- ნებისმიერი დამოკიდებულება შეიძლება, გადაიზარდოს დაავადებად. ამ დამოკიდებულებამ შესაძლოა, გამოიწვიოს ამა თუ იმ ორგანოთა სისტემის დაავადებები. როგორიც არის ნევროლოგიური, ასევე სხვა ორგანოების, მაგალითად, მხედველობის.
- ეკრანდამოკიდებულება ხელს უწყობს ძილის დარღვევას, თუმცა უფრო კონკრეტულად, რა რისკების წინაშე ვდგებით, როდესაც გამოსხივება ძილის ხარისხზე ახდენს გავლენას ან როგორ შეიძლება გამოვლინდეს ეს პრობლემა? დაძინებამდე რამდენიმე საათით ადრე მოვწყვიტოთ ბავშვი ეკრანს?
- დაძინება და ჩაძინებისთვის ორგანიზმში აუცილებელია წარმოიშვას მელატონინი. მელატონინი არის ის ჰორმონი, რომელიც დაძინებას უწყობს ხელს. მისი გამომუშავებისთვის აუცილებელია სიბნელეში ყოფნა. გამოსხივება მთლიანად თრგუნავს მელატონინის გამოყოფას. შესაბამისად, ზოგჯერ მშობლები ბავშვებს რომ ჩააწვენენ ლოგინში, ჩაურთავენ ტელეფონს და ჰგონიათ, ჩაეძინება ბავშვს, ეს არის მცდარი შეხედულება. გამოსხივება ჩაძინების გახანგრძლივებაზე მოქმედებს. ძილისწინ უმჯობესია რაიმე რუტინული სამუშაო, თუნდაც აბაზანის მიღება, მშობლებმა უნდა გამონახონ დრო, მიუჯდნენ, ზღაპარი წაუკითხონ, ანუ გაჯეტი ჩაანაცვლოს მშობელმა, ბებიამ ან აღმზრდელმა.
- მშობლებმა დღეში რამდენ ხანს უნდა გამოიყენოს 5 წლამდე ასაკის ბავშვთან ციფრული ტექნოლოგია, რომ არ დადგეს ბავშვის განვითარების საფრთხე?
- ორ საათზე მეტი ნამდვილად არ შეიძლება, ესეც მაქსიმუმ და არავითარ შემთხვევაში ამ ორი საათის განმავლობაში გადაბმულად არ უნდა უყურებდეს ტელევიზორს და არ უნდა ეჭიროს ხელში გაჯეტი.
- რატომ არ უნდა გავართოთ ბავშვი სმარტფონებით ჭამის დროს?
- ჭამა არის თვითონ ისეთი პროცესი, რომლის შემდეგ იწყება დანაყრება და კუჭში ჩასული საჭმელი ტვინს აძლევს სიგნალს, რომ დანაყრდა, ამიტომ მთელი ყურადღება მომართული უნდა იყოს ჭამის პროცესზე. როდესაც ჩვენ ბავშვს ვართობთ, მისი ყურადღება გადადის სხვა რამეზე, თუნდაც ტელევიზორზე, მობილურზე. ბავშვი მექანიკურად აღებს პირს და ყლაპავს, შესაბამისად, ვერ კონცენტრირდება უშუალოდ ჭამის პროცესზე. ამ კვების ჩამოყალიბებას ეწოდება „შეუმჩნეველი კვება“. შემდგომში უკვე ყალიბდება მანკიერი რეფლექსი, როდესაც ტელევიზორის ყურების დროს ერთობა და ისე ჭამს, ვერ აკონტროლებს მიღებული საკვების რაოდენობას. სწორედ ეს ხდება სიმსუქნის ჩამოყალიბების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზი.
- დღესდღეობით, მშობლების დიდი ნაწილი საჭიროდ თვლის, რომ დაწყებითი კლასის მოსწავლეს მობილური გაატანოს სკოლაში, ბავშვები ამას ცუდად იყენებენ, უქვეითდებათ სწავლის სურვილი, ექმნებათ მხედველობასთან ან ხერხემალთან დაკავშირებული პრობლემები. რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ მიუდგნენ ამ ასაკის ბავშვებს?
- მოდით, დავიწყოთ იმით, რომ დღევანდელ დროში მობილურის გარეშე არსებობა თითქმის შეუძლებელია. იმისთვის, რომ დედა შვილს დაუკავშირდეს საჭიროების შემთხვევაში, ექსტრემალურ სიტუაციებში, მობილური კავშირი არის აუცილებელი. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მობილურში, რომელიც მიაქვს, იყოს ჩატვირთული უამრავი თამაში და ერთობოდეს გაკვეთილების პროცესში. ბავშვი უნდა მივაჩვიოთ, რომ მობილური მისთვის იყოს კავშირის აუცილებელი საშუალება. რა თქმა უნდა, პირველ ან მეორეკლასელ ბავშვს არ ვგულისხმობ. რაც შეეხება იმას, თუ რას ვურჩევდი მშობლებს, ეკრანთან ბავშვის დიდი ხანი ყოფნა შეამცირონ და გაზარდონ ბავშვთან პირადი ურთიერთობა, ბავშვის გონებრივი განვითარებისთვის აუცილებელია თამაში. თუ ჩვენ დიდხანს მივუშვებთ ბავშვს ტელეფონთან, შესაძლებელია მისი შიდა ჩაკეტილობა გამოვიწვიოთ, ურთიერთობა აღარ მოუნდეს დარჩენილ სამყაროსთან და აუტისტური სპექტრის აშლილობასაც შეუწყოს ხელი.
ესაუბრა მარიამ ჩოქური
გააზიარეთ პოსტი
არ დაგავიწყდეთ !!!
Momsedu.ge-მ თქვენთვის, ქალებისთვის შექმნა ახალი სივრცე, სადაც ყველაზე მცოდნე დედები იყრიან თავს. ჯგუფის დასახელებაც სწორედ ასეა - „მცოდნე დედების ჯგუფი“, რომლის საშუალებით დედები ერთმანეთს საკუთარ გამოცდილებას გაუზიარებენ. (ჯგუფში გასაწევრიანებლად ნახეთ ბმული - „მცოდნე დედების ჯგუფი“)
„ადამიანს საშუალება უნდა ჰქონდეს საკუთარ ოჯახში ყოფნის. დრო არ აქვს მშობელს, რომ საკუთარ შვილს ესაუბროს" - დეკანოზი შალვა კეკელია
დეკანოზმა შალვა კეკელიამ მშობლებსა და შვილებს შორის ურთიერთობის დეფიციტის პრობლემაზე ისაუბრა. მისი თქმით, ყველამ ყველაფერი უნდა ვიღონოთ იმ პრობლემების აღმოსაფხვრელად, რომელიც მშობლისა და შვილის ურთიერთობას უშლის ხელს:
„ბავშვებთან უნდა ვისაუბროთ, უნდა გავიგოთ მათი პრობლემები. მე სასულიერო პირი ვარ. ძალიან ხშირად ვისმენთ ადამიანებისგან ისეთ რამეს, რასაც საკუთარ მშობელს ვერ ეუბნებიან. რატომ? იმიტომ, რომ დრო არ აქვს მშობელს, რომ საკუთარ შვილს ესაუბროს, რომ კონტაქტი შედგეს შვილსა და მშობელს შორის. ძირითად პრობლემას მე ვხედავ ოჯახში. დღეს ფინანსური სიდუხჭირის გამო ბევრ მშობელს აქვს ქვეყანა დატოვებული. ის ქვეყნის გარეთ ცხოვრობს და იქიდან აგზავნის სარჩოს. სახელმწიფომ უნდა იზრუნოს ამისთვის, რომ ადამიანს არ მოუწიოს აქედან წასვლა. ყველამ ერთად უნდა ვიზრუნოთ იმისთვის, რომ ეს ყველაფერი, რაც ხელს უშლის მშობლისა და შვილის ურთიერთობას, გამოვასწოროთ.“
დეკანოზმა აღნიშნა, რომ მშობლები დილიდან დაღამებამდე მუშაობენ, რის გამოც შვილებთან ურთიერთობას ვერ ახერხებენ:
„ადამიანს საშუალება უნდა ჰქონდეს საკუთარ ოჯახში ყოფნის. თუნდაც აქ რომ მუშაობენ, დილით რომ გადიან სამსახურში, ღამის 11-12 საათამდე სახლში ვერ მიდიან. მათ საკუთარ შვილთან შეხება არ აქვთ. რა მნიშვნელობა აქვს უცხოეთში იქნება თუ საქართველოში?! მას მაინც არ აქვს შეხება საკუთარ შვილთან. ძალიან ბევრი რამაა დასალაგებელი იმისთვის, რომ ეს პრობლემები მოგვარდეს.“
მამა შალვა კეკელიას თქმით, დღეს თავისუფლების მნიშვნელობა ადამიანების ნაწილს არასწორად აქვს გაგებული:
„ალბათ, გაიხსენებთ, რამოდემინე წლის წინ ტელევიზიებში ზოგიერთი ადამიანის გამოსვლას, რომ მშობელი არ უნდა ჩაერიოს შვილის ურთიერთობაში. თავისუფლება დღეს ადამიანს გააგებინეს სხვანაირად. ბავშვი თავის უფლებებზე კითხვას რომ სვამს, ეს ძალიან კარგია. ჩვენ შვილებს რაღაცას ზოგჯერ ვუკრძალავთ. აკრძალვა არ ნიშნავს, რომ ჩვენ ჩვენი შვილები არ გვიყვარს. რაღაცას ვავალდებულებთ შვილებს, რაღაცას ვაიძულებთ ზოგჯერ. თუნდაც მე ჩემს შვილს ვაიძულებ, რომ დღეს წაიკითხოს. ეს იძულება მოდის სიყვარულიდან. ყველაფერში თავისუფლების მინიჭება ნამდვილად არ შეიძლება.“
„ერთხელ ჩემი ქადაქება დაიდო, ამოჭრეს ჩემი ქადაგება. მე ვლაპარაკობ იქ, რომ 14-15 წლის ბავშვებს მარტო უშვებენ ღამე. ისინი მთელი ღამე დაბადების დღეს ერთად აღნიშნავენ. ეს ძალიან ცუდია, არ შეიძლება-მეთქი, ვამბობ. 13-14 წლის ბავშვები მარტო, მეთვალყურეობის გარეშე ერთად გაუშვა დაბადების დღეზე და ყურადღება არ მიაქციო, ეს არ შეიძლება. ძალიან ბევრი ცუდი შედეგი მოჰყვება ამას. ბავშვს არ შეუძლია საკუთარი თავი აკონტროლოს. ამას ძალიან ბევრი კარგი და ცუდი გამოხმაურება მოჰყვა. ყველას გამოგვივლია ჩვენ ეს ასაკი. 14-15 წლის ასაკში შენზე მაგარი ქვეყანაზე არავინ გგონია. შენ გგონია, რომ უკვე მართავ საკუთარ თავს. მეც ამ ასაკში ძალიან ბევრი შეცდომა მაქვს დაშვებული. ეს ძალიან რთული პერიოდია, როდესაც შენ იმკვიდრებ საზოგადოებაში ადგილს. ამ დროს საით გადაიხრები და რომელ მხარეს წახვალ, ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს ამას,“ - აღნიშნულ საკითხებზე დეკანოზმა „პალიტრანიუსის“ ეთერში ისაუბრა.