Baby Bag

რას იწვევს ჩვენს ორგანიზმში ტრანსცხიმების ჭარბი მოხმარება?

რას იწვევს ჩვენს ორგანიზმში ტრანსცხიმების ჭარბი მოხმარება?

დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგ-ნუტრიციოლოგი თინათინ კაჭარავა მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას თემაზე - რას ნიშნავს ტრანსცხიმები და მავნებელია თუ არა ჩვენი ორგანიზმისთვის?

ალბათ, თითოეულ თქვენგანს ბევრი გსმენიათ ტრანსცხიმების შესახებ. ის ცნობილია, როგორც არაჯანსაღი ცხიმი, მაგრამ შესაძლებელია არ იცოდეთ თუ რატომ არის მავნებელი ორგანიზმისთვის. ამიტომ დღევანდელი რუბრიკა დავუთმოთ ტრანსცხიმების გაცნობას. მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო წლებში ტრანსცხიმების გამოყენება შემცირდა, რადგან ამ კუთხით ინფორმირებულობა გაიზარდა და მარეგულირებელმა ორგანოებმა შეზღუდეს მათი გამოყენება, ისინი კვლავ საზოგადოების ჯანმრთელობის პრობლემას წარმოადგენს.
ტრანსცხიმები ან ტრანსცხიმოვანი მჟავები უჯერი ცხიმის ფორმაა. ისინი გვხვდება როგორც ბუნებრივი, ისე ხელოვნური ფორმებით. ბუნებრივი ტრანსცხიმები გვხვდება ხორცსა და რძეში. ისინი ბუნებრივად წარმოიქმნება, როდესაც ცხოველების კუჭში არსებული ბაქტერიები ინელებენ ბალახს, რომელსაც ცხოველი საკვებად იყენებს, თუმცა საკვებ რაციონში ხორცისა და რძის პროდუქტების არსებობამ არ უნდა შეგვაშფოთოს, რადგან ზომიერი ოდენობით ბუნებრივი ტრანსცხიმების მიღება არ არის საგანგაშო.
რაც შეეხება ხელოვნურ ტრანსცხიმებს, სხვაგვარად ცნობილია, როგორც სამრეწველო ტრანსცხიმები - საშიშია ჯანმრთელობისთვის. ეს ცხიმები წარმოიქმნება, როდესაც მცენარეული ზეთები ქიმიური ზემოქმედებით იცვლება და ოთახის ტემპერატურაზე რჩება მყარი, რაც მათი შენახვის ხანგრძლივობას ზრდის. სწორედ ამ სახეობის ცხიმია მავნე ორგანიზმისთვის.
ტრანსცხიმით მდიდარია მარგარინი. ტრანსცხიმების შემცველობა ყველაზე მაღალია ე.წ. სწრაფი კვების პროდუქტებში. 

რას იწვევს ჩვენს ორგანიზმში ტრანსცხიმების ჭარბი მოხმარება? ორგანიზმში იზრდება ე.წ „ცუდი“ ქოლესტერინის დონე, რაც, თავის მხრივ, ზრდის გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების განვითარების რისკს, იზრდება თრომბების წარმოქმნის საშიშროება, აქვს უარყოფითი გავლენა წონაზე, ზრდის შაქრიანი დიაბეტის განვითარების რისკს, იზრდება სიმსივნეების განვითარების რისკიც და სხვა.

მაქსიმალურად უნდა ვეცადოთ, საკვებ რაციონში მინიმუმამდე იყოს დაყვანილი ხელოვნური ტრანსცხიმების გამოყენება. ყურადღებით წაიკითხეთ პროდუქტების შემცველობა და ვიცხოვროთ ჯანსაღი ცხოვრების წესით.

​გისურვებთ ჯანმრთელობას!

შეიძლება დაინტერესდეთ

„ზოგჯერ მშობლები ბავშვებს ჩაძინების მიზნით ლოგინში ურთავენ ტელეფონს - ეს მცდარი შეხედულებაა“

„ზოგჯერ მშობლები ბავშვებს ჩაძინების მიზნით ლოგინში ურთავენ ტელეფონს - ეს მცდარი შეხედულებაა“
რა საფრთხის წინაშე აყენებს ეკრანდამოკიდებულება ბავშვს და როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი, რომ თავიდან აირიდოს მისგან გამოწვეული დაავადებები - აღნიშნულ თემებზე ​Momsedu.ge-ს ექიმი-პედიატრი, რადიოლოგი ნანა საპანაძე ესაუბრა.  

- ქალბატონო ნანა, ბავშვებში ეკრანდამოკიდებულება საკმაოდ გავრცელებული პრობლემაა მშობლებისთვის. რამდენად დიდია შანსი, ეს პრობლემა გადაიზარდოს დაავადებად?

- ნებისმიერი დამოკიდებულება შეიძლება, გადაიზარდოს დაავადებად. ამ დამოკიდებულებამ შესაძლოა, გამოიწვიოს ამა თუ იმ ორგანოთა სისტემის დაავადებები. როგორიც არის ნევროლოგიური, ასევე სხვა ორგანოების, მაგალითად, მხედველობის.

- ეკრანდამოკიდებულება ხელს უწყობს ძილის დარღვევას, თუმცა უფრო კონკრეტულად, რა რისკების წინაშე ვდგებით, როდესაც გამოსხივება ძილის ხარისხზე ახდენს გავლენას ან როგორ შეიძლება გამოვლინდეს ეს პრობლემა? დაძინებამდე რამდენიმე საათით ადრე მოვწყვიტოთ ბავშვი ეკრანს?

- დაძინება და ჩაძინებისთვის ორგანიზმში აუცილებელია წარმოიშვას მელატონინი. მელატონინი არის ის ჰორმონი, რომელიც დაძინებას უწყობს ხელს. მისი გამომუშავებისთვის აუცილებელია სიბნელეში ყოფნა. გამოსხივება მთლიანად თრგუნავს მელატონინის გამოყოფას. შესაბამისად, ზოგჯერ მშობლები ბავშვებს რომ ჩააწვენენ ლოგინში, ჩაურთავენ ტელეფონს და ჰგონიათ, ჩაეძინება ბავშვს, ეს არის მცდარი შეხედულება. გამოსხივება ჩაძინების გახანგრძლივებაზე მოქმედებს. ძილისწინ უმჯობესია რაიმე რუტინული სამუშაო, თუნდაც აბაზანის მიღება, მშობლებმა უნდა გამონახონ დრო, მიუჯდნენ, ზღაპარი წაუკითხონ, ანუ გაჯეტი ჩაანაცვლოს მშობელმა, ბებიამ ან აღმზრდელმა.

- მშობლებმა დღეში რამდენ ხანს უნდა გამოიყენოს 5 წლამდე ასაკის ბავშვთან ციფრული ტექნოლოგია, რომ არ დადგეს ბავშვის განვითარების საფრთხე?

- ორ საათზე მეტი ნამდვილად არ შეიძლება, ესეც მაქსიმუმ და არავითარ შემთხვევაში ამ ორი საათის განმავლობაში გადაბმულად არ უნდა უყურებდეს ტელევიზორს და არ უნდა ეჭიროს ხელში გაჯეტი. 

- რატომ არ უნდა გავართოთ ბავშვი სმარტფონებით ჭამის დროს? 

- ჭამა არის თვითონ ისეთი პროცესი, რომლის შემდეგ იწყება დანაყრება და კუჭში ჩასული საჭმელი ტვინს აძლევს სიგნალს, რომ დანაყრდა, ამიტომ მთელი ყურადღება მომართული უნდა იყოს ჭამის პროცესზე. როდესაც ჩვენ ბავშვს ვართობთ, მისი ყურადღება გადადის სხვა რამეზე, თუნდაც ტელევიზორზე, მობილურზე. ბავშვი მექანიკურად აღებს პირს და ყლაპავს, შესაბამისად, ვერ კონცენტრირდება უშუალოდ ჭამის პროცესზე. ამ კვების ჩამოყალიბებას ეწოდება „შეუმჩნეველი კვება“. შემდგომში უკვე ყალიბდება მანკიერი რეფლექსი, როდესაც ტელევიზორის ყურების დროს ერთობა და ისე ჭამს, ვერ აკონტროლებს მიღებული საკვების რაოდენობას. სწორედ ეს ხდება სიმსუქნის ჩამოყალიბების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზი.

- დღესდღეობით, მშობლების დიდი ნაწილი საჭიროდ თვლის, რომ დაწყებითი კლასის მოსწავლეს მობილური გაატანოს სკოლაში, ბავშვები ამას ცუდად იყენებენ, უქვეითდებათ სწავლის სურვილი, ექმნებათ მხედველობასთან ან ხერხემალთან დაკავშირებული პრობლემები. რას ურჩევდით მშობლებს, როგორ მიუდგნენ ამ ასაკის ბავშვებს?

- მოდით, დავიწყოთ იმით, რომ დღევანდელ დროში მობილურის გარეშე არსებობა თითქმის შეუძლებელია. იმისთვის, რომ დედა შვილს დაუკავშირდეს საჭიროების შემთხვევაში, ექსტრემალურ სიტუაციებში, მობილური კავშირი არის აუცილებელი. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მობილურში, რომელიც მიაქვს, იყოს ჩატვირთული უამრავი თამაში და ერთობოდეს გაკვეთილების პროცესში. ბავშვი უნდა მივაჩვიოთ, რომ მობილური მისთვის იყოს კავშირის აუცილებელი საშუალება. რა თქმა უნდა, პირველ ან მეორეკლასელ ბავშვს არ ვგულისხმობ. რაც შეეხება იმას, თუ რას ვურჩევდი მშობლებს, ეკრანთან ბავშვის დიდი ხანი ყოფნა შეამცირონ და გაზარდონ ბავშვთან პირადი ურთიერთობა, ბავშვის გონებრივი განვითარებისთვის აუცილებელია თამაში. თუ ჩვენ დიდხანს მივუშვებთ ბავშვს ტელეფონთან, შესაძლებელია მისი შიდა ჩაკეტილობა გამოვიწვიოთ, ურთიერთობა აღარ მოუნდეს დარჩენილ სამყაროსთან და აუტისტური სპექტრის აშლილობასაც შეუწყოს ხელი. 

ესაუბრა მარიამ ჩოქური

წაიკითხეთ სრულად