Baby Bag

​რა იწვევს სმენის დარღვევას ბავშვებში და რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება? - თემაზე ოტორინოლარინგოლოგი შორენა წიკლაური საუბრობს

​რა იწვევს სმენის დარღვევას ბავშვებში და რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება? - თემაზე ოტორინოლარინგოლოგი შორენა წიკლაური საუბრობს

რა იწვევს სმენის დარღვევას ბავშვებში და რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება? - ამ და სხვა საკითხებზე ​MomsEdu.ge-ს ესაუბრა ოტორინოლარინგოლოგი შორენა წიკლაური.

- რა იწვევს სმენის დარღვევას ბავშვებში? (მიზეზებსა და რისკფაქტორებზე რომ ვისაუბროთ)

- ბავშვთა ასაკში სმენის დაქვეითება შესაძლებელია იყოს თანდაყოლილი ან შეძენილი. თანდაყოლილი ძირითადად ვითარდება მაშინ, როდესაც დედა ორსულობის დროს იღებს რაიმე მედიკამენტს, გადაიტანს ინფექციურ დაავადებას ან უშუალოდ მუცლადყოფნის პერიოდში მოხდება ნაყოფის დაინფიცირება, რაც იწვევს ნაყოფის სმენის ანალიზატორის განვითარების დარღვევას. ასეთ დროს, შესაძლოა ბავშვი დაიბადოს თანდაყოლილი სმენის დაქვეითებით ან სრული სიყრუით.

შეძენილი სმენის დაქვეითების შემთხვევაში, სმენის დაკარგვა ხდება დაბადების შემდეგ. სმენის დაქვეითება სრულ დაკარგვამდე შესაძლებელია იყოს მწვავე და ქრონიკული. ასევე შექცევადი ან შეუქცევადი. სმენის მწვავე, შექცევადი დაქვეითების დროს ძირითადი მიზეზებია - ყურში უცხო სხეული, გოგირდის საცობი, ცხვირ-ხახაში მიმდინარე ანთებითი პროცესი. სმენის ქორნიკული დაქვეითების ხშირი მიზეზია - ცხვირხახის ადენოიდების ჰიპერპლაზია ან მაღალი ალერგიული ფონი (ცხვირ-ხახაში შეშუპება), რის შედეგად შესაძლოა განვითარდეს სითხის დაგროვება შუა ყურში და გამოიწვიოს ქრონიკული ექსუდაციური ოტიტი. ზემოთ ჩამოთვლილი მიზეზებით სმენის დაქვეითება როგორც წელი ექვემდებარება მკურნალობას და შესაძლებელია სრული განკურნება.

გარდა ზემოთხსენებული მიზეზებისა, სმენის დაქვეითება შესაძლებელია იყოს გამოწვეული ყურის ან თავის ტრავმით, მორეციდივე შუაყურის ანთებებით, ინფექციური დაავადებებით. სმენის დაქვეითებისას შეფერხებულია ანბგერის გატარება სმენის ნერვამდე (ამ დროს მკურნალობა მეტნაკლებად ეფექტურია) ან ხდება ნერვის მიერ ბგერის აღქმის დარღვევა (სამწუხაროდ სმენის ნერვის დაზიანება პრაქტიკულად არ ინკურნება), არსებობს ასევევ შერეული შემთხვევებიც, როდესაც ორივე კომპონენტია ერთდროულად.

- რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება, რათა არ გამოგვეპაროს პრობლემა?

- სმენა ერთერთი უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია ბავშვის ნორმალური განვითარებისთვის. დაახლოებით 4 თვიდან ბავშვი უნდა რეაგირებდეს მშობლის ხმაზე, ხმაურზე, იხედებოდეს იმ მიმართულებით, საიდანაც მოდის ხმა. 1.5 წლიდან ბავშვი უკვე უნდა ცდილობდეს მარტივი სიტყვების წარმოთქმას. თუ აღნიშნული რეაგირებები და მეტყველების დაწყების შეფერხება გახანგრძლივებულია, მშობელმა ყურადღება უნდა მიაქციოს და შესაძლოა, იეჭვოს სმენის დაქვეითებაზე.

- როგორ შეიძლება ავიცილოთ თავიდან ეს პრობლემა?

- საქართველოში არსებობს ძალიან კარგი პროგრამა, რომლის ფარგლებშიც ხდება ყველა ახალშობილის შემოწმება სმენაზე. თუ ბავშვს აქვს თანდაყოლილი სმენის პრობლემა, ხდება დროული გამოვლენა და შესაბამისად, ჩარევაც დროულად მიმდინარეობს, აღნიშნული ეხმარება სმენადაქვეითებულ ბავშვს მაქსიმალურად ადაპტირდეს სოციუმთან.

პრობლემის თავიდან ასაცილებლად, ორსულობის პერიოდში, დედა უნდა ეცადოს რომ თავი დაიცვას სხვადასხვა ინფექციური დაავადებებისგან, თვითნებურად არ მიიღოს პრეპარატები, დროულად მოხდეს ახალშობილის სკრინინგი და ასევე, ძალიან მნიშვნელოვანია ბავშვის გეგმიური ვაქცინაცია. შუა ყურის მორეციდივე ინფექციების დროს დროულად უნდა მიმართოს ექიმს.

მშობლებს ვურჩევდი, რომ მოერიდონ ბავშვის თვითნებურად მკურნალობას. არსებობს ყურის დაავადებები, რომლის დროსაც გარკვეული პრეპარატების, მათ შორის ყურის წვეთების გამოყენება არ შეიძლება. შესაძლებელია, თვითნებური მკურნალობის დროს გამოიწვიოთ სმენის ნერვის დაზიანება. ხშირად, ყურის ტკივილის დროს ბავშვს ადებენ ცხელ მარილს, რაც დაუშვებელია. ასეთ დროს დიდია ალბათობა, რომ დაფის აპკი გასკდეს და შემდგომში გამოიწვიოს შუა ყურის ქრონიკული ანთება.

- რა შემთხვევებში უნდა მივმართოთ სპეციალისტს?

- მშობელს თუკი რაიმე ეჭვი გაუჩნდა ბავშვის სმენის დაქვეითებასთან დაკავშირებით, სასურველია, დროულად მიმართოს სპეციალისტს, რათა შესაბამისი მკურნალობით მივიღოთ მაქსიმალური შედეგი. სმენის დაქვეითება შესაძლოა მოხდეს, მანამ სანამ ბავშვი მეტყველებას დაიწყებს (თანდაყოლილი) ან როდესაც მეტყველება დაწყებული აქვს და შემდეგ გარკვეული მიზეზით ხდება დაქვეითება ან სრული დაკარგვა. როგორც უკვე აღვნიშნე, 4 თვიდან ბავშვი უნდა რეაგირებდეს ხმაზე, იყურებოდეს იმ მიმართულებით, საიდანაც ხმაური ესმის. თუკი ბავშვი უკვე ლაპარაკობს და მშობელმა შეამჩნია რომ საუბრისას ბავშვი სთხოვს რომ ნათქვამი გაუმეოროს, ან ახლოს მიდის ადამიანებთან საუბრის დროს, ან ტელევიზორს უსმენს ხმამაღლა... თუ ასეთი ქცევები ხშირად მეორდება, აუცილებლად მიმართეთ სპეციალისტს.

ყურადღება მიაქციეთ ცხვირით სუნთქვას, რადგან ყურის პრობლემები ხშირად მოდის ცხვირით სუნთქვის გაძნელებიდან. თუ ბავშვს გაუჭირდა ცხვირით სუნთქვა და ეს დიდხანს გრძელდება, დროულად გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან.

ცალკე უნდა გამოვყოთ მოზარდებში ყურსასმენების გადამეტებული მოხმარება. ხანგრძლივად ხმამაღლა მუსიკის მოსმენა, მითუმეტეს თუ ყურსასმენი მხოლოდ ერთ ყურზეა ან/და ღამით იძინებს ყურსასმენებით, დამაზიანებლად მოქმედებს სმენის ნერვზე და იწვევს სმენის შეუქცევად დაქვეითებას.

ესაურა მარიამ ჩოქური 

შეიძლება დაინტერესდეთ

„როდესაც ბავშვს ტირილის შეკავებას ვთხოვთ, ვარღვევთ ადამიანის ბუნებრივ, ფიზიოლოგიურ პროცესებს,“ - ფსიქოლოგი მარიამ ხვადაგიანი

ფსიქოლოგი მარიამ ხვადაგიანი „იმედის დღეში“ მშობლებს მნიშვნელოვან რეკომენდაციებს აძლევს. ის უფროსებს ურჩევს ბავშვს ტირილის შეკავებისკენ არ მოუწოდონ:

„ტირილი ცუდია თუ კარგი, ამაზე ზუსტი პასუხი არ არსებობს. ის ისეთივე ფიზიოლოგიური მოვლენაა, როგორიც ცრემლდენა წიწაკის ჭამის დროს. წარმოიდგინეთ, ამ დროს ადამიანს რომ უთხრათ, ცრემლი არ წამოგივიდესო. დაახლოებით ასეთივე პროცესია, როდესაც გარკვეულ ემოციურ მდგომარეობაში ადამიანს მოსდის ცრემლები. შესაბამისად, როდესაც ბავშვს ტირილის შეკავებას ვთხოვთ, ვარღვევთ ადამიანის ბუნებრივ. ფიზიოლოგიურ პროცესებს. როდესაც ბავშვს ან ზრდასრულს ცრემლები მოსდის, ორგანიზმი ამას ითხოვს. ამის შეკავება იწვევს ემოციების შეკავებას, არ გაზიარებას. მე თუ ცრემლი უნდა შევიკავო, რა უნდა შევიკავო? ის, რაც მაწუხებს, ის, რაც მეთვლება სისუსტედ. სამწუხაროდ, თითქმის ყველა ბავშვს ასე ზრდიან. თუ სკოლის ასაკში ბიჭს ცრემლები წამოუვიდა, ნახევარი კლასი მას დასცინის. მე არ ვამბობ, რომ ტირილს პროპაგანდა უნდა გავუწიოთ, მაგრამ აკრძალვას აზრი არ აქვს. თუ ეტირება ბავშვს, მან უნდა იტიროს.“

მარიამ ხვადაგიანის თქმით, მშობლის მხრიდან ბავშვისთვის რაიმეს დამადლება არასწორი ქცევაა და ბავშვზე ნეგატიურად ზემოქმედებს:

„მშობელი ბავშვს რამეს თუ ამადლის, მიზანზე უნდა დავფიქრდეთ, რა მიზანი გვაქვს, რატომ ვეუბნებით შვილს ამას. რა თქმა უნდა, ბავშვზე ეს სტრესულად მოქმედებს. ამით მას მოტივაცია არ გაეზრდება, რომ კარგად მოიქცეს. როდესაც ბავშვს ეუბნებიან: „მე შენ გამო ყველაფერს ვაკეთებ, შენ კიდევ მარცხვენ, კარგად არ სწავლობ,“ ის ისტრესება, თვლის რომ ვალშია და ცუდი შვილია. ყველა ადამიანი ბავშვის ყოლის გადაწყვეტილებას შეგნებულად იღებს. ბავშვს თვითონ არ უთხოვია გამაჩინეთო. დაყვედრების მიზანი ვერ იქნება ბავშვის მოტივაციის გაზრდა, მშობელი უბრალოდ გულს იოხებს და თავისი ემოციები გარეთ არასწორი ფორმით გამოაქვს. ნამდვილად არ შეიძლება მსგავსი ფორმით ბავშვთან საუბარი.“

„როდესაც ბავშვს ვაშინებთ, მას შფოთვას ვუმატებთ. ბავშვებს ისედაც ახასიათებთ შფოთვა, ისედაც ეშინიათ. როდესაც ვეუბნებით: „იქ არ წახვიდე, ეს არ გააკეთო!“ - ისინი თავის ნაჭუჭში იკეტებიან. სამყაროს კვლევა აღარ უნდათ. დღეს ბევრ ბავშვს აქვს გაძლიერებული შფოთვა, ყველაფრის ეშინიათ. ვირუსთან დაკავშირებითაც ღელავენ, რომ რამე არ დაემართოთ. როდესაც ბავშვს ესმის, რომ რამე არის საშიში, ის ფანტაზიას შლის და ყველაფერს უფრო ამძაფრებს. რა თქმა უნდა, სიფრთხილისკენ უნდა მოვუწოდოთ ბავშვს და ავუხსნათ, რომ რაღაცის გაკეთება არ შეიძლება, მაგრამ შიშის დანერგვა არ არის გამოსავალი. შეიძლება ეს ზრდასრულ ასაკშიც გაჰყვეს ძლიერი შფოთვის სახით,“ - აღნიშნავს მარიამ ხვადაგიანი. 

წაიკითხეთ სრულად