მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროს აქტუალურ თემაზე - ინტერვალურ შიმშილზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რა არის „ინტერვალური შიმშილი“, რას გულისხმობს კვების ეს ტიპი, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა აღნიშნული კვების რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
„ინტერვალური შიმშილი“ ეს არის კვების ტიპი, რომელიც ყოველდღიურად უფრო და უფრო დიდი პოპულარობით სარგებლობს. ინტერვალური კვების სხვადასხვა სახეობა არსებობს, მაგრამ ჩვენ ამჯერად მის ყველაზე გავრცელებულ ვარიანტზე - 16-საათიან შიმშილზე ვისაუბრებთ. უფრო გასაგებად რომ ვთქვათ, ამ მეთოდის დროს ადამიანი დღისით 8 საათის განმავლობაში იკვებება, ხოლო შემდეგ 16 საათის განმავლობაში არაფერს არ მიირთმევს. ამ დროს ჩვენს ორგანიზმში ხდება ჰორმონალური ბალანსის აღდგენა, რითაც თავის მხრივ, ჩქარდება მეტაბოლიზმი და შენახული ცხიმი უფრო ხელმისაწვდომი ხდება გასახარჯად. დეტალურად: ორგანიზმში მატულობს ზრდის ჰორმონის დონე, რაც ხელს უწყობს ცხიმის წვას და კუნთური მასის მატებას. ორგანიზმში იკლებს ჰორმონ ინსულინის დონეც (ინსულინი აძლიერებს მადას და არის მაშენებელი ჰორმონი) და რეგულირდება მის მიმართ მგრძნობელობა, რაც თავის მხრივ ხელს უწყობს მეტაბოლიზმის მოწესრიგებას. „ინტერვალური შიმშილის“ დადებითი მხარეებია:
წონაში კლება, განსაკუთრებით, მუცლის არეში
ინსულინის მიმართ მგრძნობელობის აღდგენა
იმუნიტეტის ამაღლება
„ცუდი“ ქოლესტერინის დონის შემცირება
ანტი კანცეროგენული (კიბოს საწინააღმდეგო) პროცესების გააქტიურება
აღსანიშნავია ისიც, რომ კვების ასეთი რეჟიმის დროს იზრდება ადამიანის სიცოცხლის ხანგრძლივობაც.
რაც შეეხება უარყოფით მხარეებს, თუ კვებისთვის გამოყოფილ პერიოდში რაციონი მდიდარი არ არის ვიტამინებით და მინერალებით, შეიძლება, ამან ადამიანის ორგანიზმის გამოფიტვაც კი გამოიწვიოს. ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ იმ 8 საათის განმავლობაში კვება იყოს ჯერადი, დაბალანსებული, მრავალფეროვანი და სასურველია, წახემსებების გარეშე. დაბალანსებული კვება თავის მხრივ რას გულისხმობს, მკითხველისთვის ჩვენი ყოველკვირეული რუბრიკის წინა თემაში უკვე დეტალურად განვმარტეთ. უნდა გვახსოვდეს, რომ დაბალანსებული კვება რეკომენდებულია ასევე დაკლებული კილოგრამების შესანარჩუნებლადაც, რადგან დაკლებული კილოგრამების ხელახლა დაბრუნების რისკს მინიმუმამდე ჯანსაღი ცხოვრების წესი ამცირებს.
თუმცა ორგანიზმში მიმდინარე დადებითი ცვლილებების მიუხედავად, „ინტერვალური შიმშილის“ კვების ტიპი არ არის ყველასთვის განკუთვნილი. მისი დაცვა არ არის რეკომენდებული ქალებისთვის, რომლებიც გეგმავენ ორსულობას, ან არიან ორსულად ან იმყოფებიან ლაქტაციის პერიოდში. ასევე არ არის რეკომენდებული იმ პაციენტებისთვის, რომელთაც ანამნეზში აქვს კვებითი დარღვევების რომელიმე ტიპი (ანორექსია, გადაჭარბებული კვება ან ბულიმია, ნევროზი) ან მათ, ვისაც დიაგნოსტირებული აქვთ შაქრიანი დიაბეტი. „ინტერვალური შიმშილს“ რეჟიმს უნდა მოერიდონ ასევე დაბალი წნევის მატარებლები და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გამოხატული დაავადებების მქონე ადამიანები. მაგალითად, თუ ამ კვების რეჟიმის დაცვის დროს წარმოიქმნა განსაკუთრებული დისკომფორტი კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში, როგორიცაა: გულისრევა, შებერილობა, კუჭის ტკივილი, ტკივილის შეგრძნება ნაღვლის ბუშტის საპროექციო არეში, რეკომენდებულია „ინტერვალური შიმშილის“ შეწყვეტა. გარდა ამისა, უკუჩვენებად ითვლება ბავშვთა და მოზარდთა ასაკი.
უნდა გვახსოვდეს, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და გააჩნია მისთვის დამახასიათებელი ნივთიერებათა ცვლა, ამიტომ აუცილებელია აღინიშნოს, რომ ნებისმიერი კვების ტიპის არჩევისას რეკომენდებულია ორგანიზმის ზოგადი მდგომარეობის შეფასება, რათა წონაში კლების პროცესი სწორად წარიმართოს და ამით ორგანიზმს ზიანი არ მიადგეს.
„არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება, რომ წნევის საზომი აპარატის მანჟეტი გადავიჭიროთ ტანსაცმელზე,“- თამარ დაუსის რეკომენდაციები წნევის სწორად გაზომვისთვის
ექთანმა თამარ დაუსმა წნევის სწორად გაზომვისა და წნევის აპარატის სწორად შერჩევის წესებზე ისაუბრა:
„ჩვენ გვაქვს ცხრილი. მარცხენა მხარეს დატანილია მკლავის გარშემოწერილობა. მარჯვენა მხარეს არის როგორც სიგანე, ასევე მანჟეტის სიგრძე. თუ მკლავის გარშემოწერილობა არის 35-44 სანტიმეტრი, მანჟეტის სიგანე უნდა იყოს 16 სანტიმეტრი და 36 სანტიმეტრი უნდა იყოს სიგრძე. რა ვქნათ, თუ ეს ცხრილი არ გვაქვს? მაშინ უნდა გავზომოთ მკლავის გარშემოწერილობა და რა ციფრსაც მივიღებთ, მისი 80 პროცენტი ციფრი უნდა იყოს მანჟეტის სიგრძე. თუ მკლავის გარშემოწერილობა არის 40 სანტიმეტრი, 32 სანტიმეტრი უნდა იყოს მანჟეტის სიგრძე. ყველა აპარატს, რომელსაც თქვენ იყიდით, ექნება ისრები, რომელიც სიგრძეზე მიანიშნებს. თუ მანჟეტი არის ჩვენი მკლავისთვის პატარა, მაჩვენებელი, რომელსაც მივიღებ იქნება არასწორი იმდენჯერ, რამდენჯერაც გავიზომავთ. ეს ციფრი ყველა წნევის საზომს აქვს აღნიშნული. შემიძლია ვთქვა, რომ სახლში ვისაც აქვს წნევის აპარატი, არავის რეალურად არ მიუქცევია ყურადღება ამ ციფრებისთვის.
მანჟეტზე ასევე ძალიან მნიშვნელოვანი ინფორმაციაა დატანილი, სადაც წერია: მარჯვენა მკლავი და მარცხენა მკლავი. ისრები მიანიშნებს იმ ადგილზე, რომელიც უნდა მოხვდეს არტერიაზე, სადაც ვზომავთ წნევას. ნეკა თითს რომ ამოვუყვეთ, პულსაცია რომ მოვძებნოთ და ეს ისარი უნდა იყოს მოთავსებული ამ არტერიაზე. ფონენდოსკოპის დიაფრაგმაც ამ მფეთქავ ნაწილს უნდა დაედოს, რომ კარგად გავიგონოთ. ხშირად ხდება ხოლმე წნევის გადაზომვა. მანჟეტის გაბერვასაც კი აქვს ძალიან დიდი მნიშვნელობა. მანჟეტს რატომ ვბერავთ? ჩვენ უნდა შევწყვიტოთ სისხლის მიმოქცევა კიდურში. როდესაც პირველად ვიზომავთ წნევას, მანჟეტი უნდა გავბერო, როგორც კი ვიგრძნობ, რომ პულსი შეჩერდა, მაგალითად, შეჩერდა 120-ზე, 20 მილიმეტრ-ჰიდრარგირუმით კიდევ უნდა ავწიო ზემოთ მაჩვენებელი 140-მდე და მხოლოდ ამის შემდეგ დავიწყო მანჟეტის დაფუშვა, რომ გავიგონო პირველი დარტყმა და გავიგონო ბოლო დარტყმა.
ძალიან მნიშვნელოვანია როგორ ვიჭერთ მანჟეტს. არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება, რომ მანჟეტი გადავიჭიროთ ტანსაცმელზე. წლებია წნევას ვზომავ და პულოვერიდან ან ტანსაცმლიდან ფონენდოსკოპით მოსმენა, სადაც ასევე შრაშუნი ისმის ტანსაცმლის, მიუჩვეველი ყურისთვის არის აბსოლუტურად შეუძლებელი. როდესაც კიდევ გადავზომავთ და გადავზომავთ, არ ვიცით სადამდე ვზომავთ, საიდან დავიწყეთ. როდესაც წნევის გაზომვას ვიწყებთ, უნდა დავჯდეთ სკამზე და ხელი ისე უნდა მოვათავსოთ მაგიდაზე, რომ იყოს ჩვენი გულის დონეზე. წნევის გაზომვამდე ადამიანმა 5 წუთი უნდა დაისვენოს და არაფერი გააკეთოს. ნახევარი საათი არ ჰქონდეს საკვები და წყალი მიღებული,“- მოცემულ საკითხზე თამარ დაუსმა საქართველოს პირველი არხის გადაცემაში „პირადი ექიმი - მარი მალაზონია“ ისაუბრა.
