მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგი თინათინ კაჭარავა ბოლო დროს აქტუალურ თემაზე - ინტერვალურ შიმშილზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას. რა არის „ინტერვალური შიმშილი“, რას გულისხმობს კვების ეს ტიპი, რა დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს მას და რეკომენდებულია თუ არა აღნიშნული კვების რეჟიმის დაცვა ყველასთვის, - სწორედ ამ საკითხებს შეიტყობთ დღევანდელი სტატიიდან.
„ინტერვალური შიმშილი“ ეს არის კვების ტიპი, რომელიც ყოველდღიურად უფრო და უფრო დიდი პოპულარობით სარგებლობს. ინტერვალური კვების სხვადასხვა სახეობა არსებობს, მაგრამ ჩვენ ამჯერად მის ყველაზე გავრცელებულ ვარიანტზე - 16-საათიან შიმშილზე ვისაუბრებთ. უფრო გასაგებად რომ ვთქვათ, ამ მეთოდის დროს ადამიანი დღისით 8 საათის განმავლობაში იკვებება, ხოლო შემდეგ 16 საათის განმავლობაში არაფერს არ მიირთმევს. ამ დროს ჩვენს ორგანიზმში ხდება ჰორმონალური ბალანსის აღდგენა, რითაც თავის მხრივ, ჩქარდება მეტაბოლიზმი და შენახული ცხიმი უფრო ხელმისაწვდომი ხდება გასახარჯად. დეტალურად: ორგანიზმში მატულობს ზრდის ჰორმონის დონე, რაც ხელს უწყობს ცხიმის წვას და კუნთური მასის მატებას. ორგანიზმში იკლებს ჰორმონ ინსულინის დონეც (ინსულინი აძლიერებს მადას და არის მაშენებელი ჰორმონი) და რეგულირდება მის მიმართ მგრძნობელობა, რაც თავის მხრივ ხელს უწყობს მეტაბოლიზმის მოწესრიგებას. „ინტერვალური შიმშილის“ დადებითი მხარეებია:
წონაში კლება, განსაკუთრებით, მუცლის არეში
ინსულინის მიმართ მგრძნობელობის აღდგენა
იმუნიტეტის ამაღლება
„ცუდი“ ქოლესტერინის დონის შემცირება
ანტი კანცეროგენული (კიბოს საწინააღმდეგო) პროცესების გააქტიურება
აღსანიშნავია ისიც, რომ კვების ასეთი რეჟიმის დროს იზრდება ადამიანის სიცოცხლის ხანგრძლივობაც.
რაც შეეხება უარყოფით მხარეებს, თუ კვებისთვის გამოყოფილ პერიოდში რაციონი მდიდარი არ არის ვიტამინებით და მინერალებით, შეიძლება, ამან ადამიანის ორგანიზმის გამოფიტვაც კი გამოიწვიოს. ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ იმ 8 საათის განმავლობაში კვება იყოს ჯერადი, დაბალანსებული, მრავალფეროვანი და სასურველია, წახემსებების გარეშე. დაბალანსებული კვება თავის მხრივ რას გულისხმობს, მკითხველისთვის ჩვენი ყოველკვირეული რუბრიკის წინა თემაში უკვე დეტალურად განვმარტეთ. უნდა გვახსოვდეს, რომ დაბალანსებული კვება რეკომენდებულია ასევე დაკლებული კილოგრამების შესანარჩუნებლადაც, რადგან დაკლებული კილოგრამების ხელახლა დაბრუნების რისკს მინიმუმამდე ჯანსაღი ცხოვრების წესი ამცირებს.
თუმცა ორგანიზმში მიმდინარე დადებითი ცვლილებების მიუხედავად, „ინტერვალური შიმშილის“ კვების ტიპი არ არის ყველასთვის განკუთვნილი. მისი დაცვა არ არის რეკომენდებული ქალებისთვის, რომლებიც გეგმავენ ორსულობას, ან არიან ორსულად ან იმყოფებიან ლაქტაციის პერიოდში. ასევე არ არის რეკომენდებული იმ პაციენტებისთვის, რომელთაც ანამნეზში აქვს კვებითი დარღვევების რომელიმე ტიპი (ანორექსია, გადაჭარბებული კვება ან ბულიმია, ნევროზი) ან მათ, ვისაც დიაგნოსტირებული აქვთ შაქრიანი დიაბეტი. „ინტერვალური შიმშილს“ რეჟიმს უნდა მოერიდონ ასევე დაბალი წნევის მატარებლები და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის გამოხატული დაავადებების მქონე ადამიანები. მაგალითად, თუ ამ კვების რეჟიმის დაცვის დროს წარმოიქმნა განსაკუთრებული დისკომფორტი კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში, როგორიცაა: გულისრევა, შებერილობა, კუჭის ტკივილი, ტკივილის შეგრძნება ნაღვლის ბუშტის საპროექციო არეში, რეკომენდებულია „ინტერვალური შიმშილის“ შეწყვეტა. გარდა ამისა, უკუჩვენებად ითვლება ბავშვთა და მოზარდთა ასაკი.
უნდა გვახსოვდეს, რომ ყველა ორგანიზმი არის ინდივიდუალური და გააჩნია მისთვის დამახასიათებელი ნივთიერებათა ცვლა, ამიტომ აუცილებელია აღინიშნოს, რომ ნებისმიერი კვების ტიპის არჩევისას რეკომენდებულია ორგანიზმის ზოგადი მდგომარეობის შეფასება, რათა წონაში კლების პროცესი სწორად წარიმართოს და ამით ორგანიზმს ზიანი არ მიადგეს.
რა უნდა ვიცოდეთ ხელოვნურ და ბუნებრივ დამატკბობლებზე?
დღეს სამშაბათია და მედიაპორტალი MomsEdu.ge ტრადიციულ რუბრიკას - ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციებს წარმოგიდგენთ. ამჯერად ენდოკრინოლოგ-ნუტრიციოლოგი თინათინ კაჭარავა ხელოვნურ და ბუნებრივ დამატკბობლებზე მოგაწვდით კომპეტენტურ ინფორმაციას.
ყველა ე.წ. დამატკბობელი კლასიფიცირდება, როგორც სინთეზური ან ბუნებრივი. სინთეზური, ანუ ხელოვნური დამატკბობლები მზადდება ქიმიური ნაერთებისგან, ხოლო ბუნებრივი - ბუნებრივი წარმოშობის ნივთიერებებისგან. ძირითადი განსხვავება ორი ტიპის დამატკბობლებს შორის ასევე არის მათი ენერგეტიკული ღირებულება: ხელოვნური დამატკბობლები უკალორიოა, ხოლო ბუნებრივ დამატკბობლებს აქვს სხვადასხვა ხარისხის კალორაჟი. გარდა ამისა, ხელოვნური დამატკბობლები გაცილებით ტკბილია, ვიდრე შაქარი და მათი გამოყენება ძალიან მცირე დოზებშია შესაძლებელი. ბუნებრივი დამატკბობლები კი უფრო ნაკლებად ტკბილია, ვიდრე ჩვეულებრივი შაქარი. ბუნებრივს მიეკუთვნება ქსილიტი, სორბიტი, თაფლი, ფრუქტოზა, გლუკოზა, საქაროზა, სტევია და სხვა. სინთეზურს მიეკუთვნება: სუკრაზინი, საქარინი, ციკლამატი, ასპარტამი და სხვა.
ხელოვნური თუ ბუნებრივი დამატკბობლების უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით მეცნიერების აზრი გაყოფილია. არსებობს მონაცემები, რომ განსაკუთრებით ხელოვნური დამატკბობლები იწვევენ ცხიმოვანი უჯრედების გააქტივებას იმ პირებში, ვინც სიმსუქნით არიან დაავადებულნი, შესაბამისად, მათი ნული კალორაჟის მიუხედავად, ისინი უარყოფით გავლენას ახდენენ ადამიანის წონაზე. ასევე მკვლევარების მიერ შეგროვებული მონაცემებით, ხელოვნური დამატკბობლები იწვევენ მეტაბოლური სინდრომის განვითარების რისკის ზრდას. ამავე დროს გერმანელ ენდოკრინოლოგთა საზოგადოება მოსახლოებას მოუწოდებს მაქსიმალურად შეამცირონ რაციონში ხელოვნური დამატკბობლების გამოყენება, ღვიძლზე და თირკმელზე მათი სავარაუდო უარყოფითი გავლენის გამო. შედარებით უსაფრთხო პროდუქტებად ითვლება ბუნებრივი დამატკობლები, მაგრამ, რადგან ისინი არიან ნაკლებად ტკბილი, რაციონში ხდება მათი ჭარბად მოხმარება, რაც თავის მხრივ უარყოფით გავლენას ახდენს ადამიანის წონაზე.
შესაჯამებლად კი რეკომედებულია: უარი ვთქვათ და/ან მინიმუმამდე დავიყვანოთ, როგორც ხელოვნური ასევე ბუნებრივი დამატკბობლები ჩვენს რაციონში. ამავდროულად მინიმუმამდე შევამციროთ რაფინირებული შაქრის მოხმარება. დღის მანძილზე მივირთვათ მრავალფეროვანი ხილი, რომელიც შეიცავს ფრუქტოზას და შაქარი მივიღოთ ამ სახით. აქვე გვახსოვდეს ყველანაირი პროდუქტის მიღების დროს საჭიროა ზომიერების დაცვა, მათ შორის, ხილის მირთმევის დროსაც, რადგან ჭარბი რაოდენობის ხილის მოხმარებაც ხელს უწყობს წონაში მატებას.
